«Μεταξύ των κριτηρίων για τη χορήγηση και ανανέωση της άδειας συνεκτιμώνται η πληρότητα και η ποιότητα του προγράμματος και η εμπειρία και παράδοση των μετόχων της εταιρείας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ως επίσης και η ιδιότητα του Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης». (άρθρο 4 του Νόμου 1866/89).

Έτσι απλά, με μία μόνο πρόταση, η ιδιωτική τηλεόραση παραδίδεται στους εκδότες. Είναι καλοκαίρι του ’89 και η Ελλάδα ζει τις δικές της αλλαγές με την είσοδο της «μη κρατικής τηλεόρασης», όπως ονομαζόταν τότε, στη ζωή όλων μας. Το Mega των κ.κ. Χ. Λαμπράκη, Β. Βαρδινογιάννη, Γ. Μπόμπολα, Κ. Τεγόπουλου, Α. Αλαφούζου, που έμελλε να κερδίσει την πρωτοκαθεδρία από την ΕΡΤ, εκπέμπει το Νοέμβριο.

Δύο μήνες μετά, τον Ιανουάριο του 1990, ξεκινά το πρόγραμμά του ο Antenna TV, με έντονα δεξιό προφίλ ως αποτέλεσμα της συνεργασίας του κ. Μ. Κυριακού με τον αποθανόντα εκδότη του Ελεύθερου Τύπου Ά. Βουδούρη, τον Γ. Πουρνάρα, εκδότη του περιοδικού Τηλεράματος, τον εκδότη της αριστερόστροφης «Πρώτης» κ. Χ. Καλογρίτσα και κάποιους εφοπλιστές. Από τότε (με εξαίρεση το 1993) και ως σήμερα οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί εκπέμπουν χωρίς άδειες.

Η μοναδική αντίδραση που υπήρξε ενάντια στο νόμο για την ιδιωτική τηλεόραση προήλθε από τον τότε πρόεδρο της ΔΗΑΝΑ και μετέπειτα Πρόεδρο της ΔημοκρατίαςΚωνσταντίνο Στεφανόπουλο. Με μια συγκλονιστική ομιλία στις 14 Σεπτεμβρίου 1989 στη Βουλή καταψηφίζει τον νόμο: «Αξιότιμοι κύριοι συνάδελφοι, ό,τι και να κάνετε σ’ αυτό το άρθρο, όπως και να το τροποποιήσετε, που δεν το τολμάτε, όπως και να αξιώσετε σύμφωνη γνώμη, που δεν θα την αξιώσετε, η κυβέρνηση θα δώσει τις άδειες. Ένας τρόπος και μόνον υπάρχει, να παρέμβει η Βουλή και να μη δοθούν οι άδειες σε ανθρώπους επικίνδυνους, να ψηφιστεί η διάταξη κατά την οποία απαγορεύεται στους εκδότες να χορηγούνται οι άδειες». Ο κ. Στεφανόπουλος χαρακτήριζε αντισυνταγματική τη διάταξη αλλά και ολόκληρο το νόμο κάνοντας σκληρή κριτική κυρίως στον Συνασπισμό για τη στάση που κρατούσε. «Εγώ δεν τους εχθρεύομαι ούτε ταξικές διαφορές έχω μαζί τους. Καμία. Με μερικούς δε εξ αυτών, ανταλλάσσω πολύ ευχαρίστως και χαιρετισμό. (...) Και αν εγένεντο ήρωες στην υπόθεση Κοσκωτά και εγένεντο, και αποκαλύπτομαι για την ικανότητά τους αυτή, λόγω συμφέροντός τους. Και ξεκίνησαν, όχι υποθέτοντας τη συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ, αλλά ότι πρόκειται περί χρημάτων της μαφίας. Τους ενόχλησε η μαφία. Κοιτάξτε πόσο ενοχλείται κανείς από τα όμοια». (Πρακτικά της Βουλής 14/9/1989).
Η θέση της Αριστεράς τότε υπήρξε καθοριστική. Όπως την εξέφρασε ο βουλευτής του τότε ενιαίου Συνασπισμού Μίμης Ανδρουλάκης ήταν αφοπλιστική: «Και η αριστερά εκδότης είναι» είχε πει, εννοώντας ότι ο Συνασπισμός διέθετε τον Ριζοσπάστη, την Αυγή, τον 902 αριστερά στα FM, τον εκδοτικό οίκο Σύγχρονη Εποχή, την Πρώτη και τον Rock FM. Αλλά και ο Χαρίλαος Φλωράκης ήταν θετικός στην ιδιωτική τηλεόραση: «Εμείς δεν εναντιωνόμαστε στην ιδιωτική τηλεόραση, με την προϋπόθεση φυσικά, ότι θα συνοδευτεί αυτή η άδεια σε ιδιώτες μ’ ένα πλαίσιο που θα εξασφαλίζει την αντικειμενική ενημέρωση, τη μη μονοπώληση και γενικά δεν θα είναι σε βάρος της πλουραλιστικής ενημέρωσης του λαού».

Στην ίδια συζήτηση ο Αλέκος Παπαδόπουλος, ως εισηγητής του ΠΑΣΟΚ, είπε «ότι η μη κρατική τηλεόραση (ιδιωτική και δημοτική) είναι μεν αναγκαιότητα για τέσσερις λόγους: τη βελτίωση της ενημέρωσης, την ενθάρρυνση παραγωγής ελληνικού προγράμματος, τη διεύρυνση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας στα ΜΜΕ και την επίσπευση του εκσυγχρονισμού στις τηλεπικοινωνίες».

Η ιδιωτική τηλεόραση πρόβαλλε ως αναγκαιότητα, αφού το κρατικό μονοπώλιο της ΕΡΤ στην ενημέρωση και την ψυχαγωγία έφτανε τα όρια της ιλαρότητας. Ο πλουραλισμός και η πολυφωνία, λέξεις της εποχής όπως και η περίφημη «γκλάσνοστ», ήταν τα ζητούμενα. Όμως στην περίπτωση της Ελλάδας επρόκειτο για μια χαριστική πράξη ως αποτέλεσμα της πίεσης που ασκούσαν όλα τα προηγούμενα χρόνια οι εκδότες στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που την υλοποίησε χωρίς πλαίσιο και κανόνες η συγκυβέρνηση της ΝΔ με τον ενιαίο Συνασπισμό. Ήταν το πρώτο σοβαρό βήμα των εκδοτών για την αύξηση της ισχύος τους. Από παραδοσιακοί εκδότες εφημερίδων και περιοδικών, μετά το ραδιόφωνο, έμπαιναν και στο παιχνίδι της τηλεόρασης.

Έτσι η κοινωνία μπορεί να απολαμβάνει τους «Απαράδεκτους» και τη κ. Λιάνα Κανέλλη στα δελτία ειδήσεων και αργότερα το κ. Νίκο Χατζηνικολάου και να αισθάνεται πληροφορημένος, όμως στο παρασκήνιο διεξάγονται άλλου τύπου διεργασίες.

Η αναγκαιότητα για άλλου είδους πληροφόρηση, ενάντια στο κρατικό μονοπώλιο, δεν άργησε να γίνει διαπλοκή. Ο Κ. Μητσοτάκης χάνοντας την εξουσία το 1993 –αφού η κυβέρνησή του έχει δώσει τις μόνες τηλεοπτικές άδειες στην ιστορία– καθιερώνει ένα νέο όρο, τα «διαπλεκόμενα συμφέροντα». Η παράδοση της τηλεόρασης σε ανθρώπους που είχαν συναλλαγές με το δημόσιο, ανοίγει το δρόμο για νέους (πολιτικούς και όχι μόνο) εκβιασμούς. Οι παλιοί εκδότες είναι πλέον και ιδιοκτήτες καναλιών χτίζοντας ομίλους ΜΜΕ και λοιπών επιχειρήσεων. Με το παράθυρο της λεγόμενης «οικονομικής αυτοτέλειας» ένας επιχειρηματίας μπορεί να ελέγχει ΜΜΕ –συνήθως ζημιογόνα– και ένα συγγενικό του πρόσωπο κερδοφόρες εταιρείες που προμηθεύουν το δημόσιο. Είναι πλέον η βάση του οικοδομήματος των ΜΜΕ στην Ελλάδα. Ο «βασικός μέτοχος», όρος που τοποθετήθηκε στο Σύνταγμα μετά από πρόταση του ΠΑΣΟΚ, θα ενισχύσει την ισχύ των προμηθευτών. Στη συνέχεια η κυβέρνηση θα συγκρουστεί (στα λόγια) για τον βασικό μέτοχο με τους «νταβατζήδες» και με τη συνδρομή και δικών της στελεχών θα ηττηθεί κατά κράτος σε αυτή τη διαμάχη.

Όλο αυτό το διάστημα η τηλεόραση μεταλλάσσεται. Πλήθος επιχειρηματιών σπεύδουν να διεκδικήσουν μερίδιο από τη μέθη που προσφέρει το τηλεοπτικό πρόγραμμα. Από τα καλά σίριαλ των πρώτων ετών, σύντομα ο έντονος ανταγωνισμός θα οδηγήσει στην trash TV. Η τηλεόραση, από το ιταλικό μοντέλο με σόου και πρωινές εκπομπές μόδας, δοκιμάζει τα σκληρά. Αρχίζουν τα reality show στην απογευματινή ζώνη που προκαλούν έως και αυτοκτονίες ανθρώπων που δεν αντέχουν τη δημόσια διαπόμπευση. Η τηλεόραση ακολουθεί την έξοδο του στόλου στα Ίμια, αλλά και τον Σορίν Ματέι με τη γνωστή τραγική κατάληξη. Ορισμένοι από τους εμπλεκόμενους χάνουν τη ζωή τους, σε αντίθεση με τους δημοσιογράφους της ιστορίας, των οποίων αναγνωρίζεται η τηλεοπτική αξία. Είναι το αμερικάνικο μοντέλο μιας τηλεόρασης live, που λειτουργεί σαν όπλο που πυροβολεί αδιακρίτως με τους έλληνες να παρακολουθούν 3 ώρες από τους καναπέδες τους. Είναι μια εποχή που η πολιτική από την τηλεόραση απουσιάζει εντελώς εξαιτίας της συμφωνίας της κυβέρνησης Σημίτη με τους ιδιοκτήτες των σταθμών για «προσεκτική αντιμετώπισή» της, με αντάλλαγμα την είσοδο των επιχειρήσεών τους στο χρηματιστήριο.

Όλα πλέον περνούν μέσα από την τηλεόραση. Η ενημέρωση επιστρέφει με τη μορφή «καφενείου» στα δελτία ειδήσεων με την ανακάλυψη των σχολιαστών. Είναι το περίφημο ελληνικό μοντέλο, το οποίο αντί για τη μετάδοση ειδήσεων περιλαμβάνει την πολιτική καθοδήγηση από 3-4 πεφωτισμένους αρθρογράφους και 1-2 διευθυντές ειδήσεων. Η τηλεόραση προκαλεί και την πτώση της δημοτικότητας της κυβέρνησης Καραμανλή, αρχικά με την υπόθεση Ζαχόπουλου, όταν οι αποκαλύψεις για τους εκβιασμούς εξαφάνισαν τα σίριαλ από τον τηλεοπτικό χάρτη, και στη συνέχεια με την ανάδειξη της ιστορίας της Μονής Βατοπεδίου.

Η μάχη των συμφερόντων στην Ελλάδα συνεχίζεται... Το επόμενο βήμα είναι η μετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση, στην οποία και πάλι οι μεγάλοι παίκτες δεν έχουν απλώς το προβάδισμα, αλλά ίσως και τον τελευταίο λόγο.