Με τη διεθνή και εγχώρια ειδησεογραφία να επικεντρώνεται στη Συρία και στην προσφυγική κρίση, μια σειρά σημαντικές εξελίξεις στην περιοχή του Μαγκρέμπ περνούν μάλλον απαρατήρητες. Στις 30 Μαρτίου, κι έπειτα από διαβουλεύσεις μηνών, έφτασε στη Λιβύη η νέα κυβέρνηση εθνικής συνεννόησης, που συγκροτήθηκε υπό τον Φαγέζ Σαράζ με τη διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών. Καρπός πολύμηνης προσπάθειας, ιδιαίτερα της αμερικανικής και της ιταλικής διπλωματίας, η δημιουργία της κυβέρνησης Σαράζ αποτελεί το πλέον φιλόδοξο μέχρι στιγμής σχέδιο για την ειρήνευση και την επανένωση της χώρας αλλά και σαφή ένδειξη της ανησυχίας του διεθνούς παράγοντα για τις εξελίξεις στην περιοχή.

Σημείο κλειδί ως προς αυτό αποτέλεσε η συντεταγμένη προσπάθεια του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους (Ι.Κ.) να δημιουργήσει νέο θύλακα στην κεντρική Λιβύη με επίκεντρο την πόλη της Σύρτης, γενέτειρας του Μουαμάρ Καντάφι. Η ηγεσία του αυτοαποκαλούμενου «χαλιφάτου», αφού ανακήρυξε την Κυρηναϊκή επαρχία του Ι.Κ. ήδη στα τέλη Νοεμβρίου 2014, τον τελευταίο χρόνο προχώρησε σε σημαντική ενίσχυση των δυνάμεών της στην περιοχή θορυβώντας τις αμερικανικές και τις ευρωπαϊκές μυστικές υπηρεσίες. Σύμφωνα με αυτές, η διαρκής ροή μαχητών από τη Συρία και το Ιρακ (υπολογίζεται ότι το δυναμικό των τζιχαντιστών στη χώρα ανέρχεται πλέον στις 4.000-6.000) σε συνδυασμό με την παρουσία υψηλόβαθμων στελεχών καταδεικνύει ότι στόχος της ηγεσίας του Ι.Κ. είναι η μετατροπή της Λιβύης σε ασφαλές καταφύγιο αλλά και βάση επέκτασης της επιρροής της στις χώρες της Βόρειας Αφρικής.

Ενδεικτικό ως προς αυτό είναι το γεγονός ότι στις 7 Μαρτίου άνδρες του Ι.Κ. διέσχισαν τα σύνορα με την Τυνησία και επιχείρησαν να καταλάβουν τη μεθοριακή πόλη Μπεν Γκαρντάν. Η άμεση επέμβαση του τυνησιακού στρατού ανέτρεψε τους σχεδιασμούς των τζιχαντιστών αλλά η επίθεση κατέστησε εμφανή τόσο τον κίνδυνο διάχυσης της αστάθειας όσο και την επιχειρησιακή δυναμική των τζιχαντιστών, οι οποίοι σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο επικεφαλής της αμερικανικής στρατιωτικής διοίκησης στην Αφρική, στρατηγός Ντέιβιντ Ροντρίγκεζ, έχουν παρουσία σε μια τεράστια έκταση 4.500 τετραγωνικών μιλίων, από τη δυτική Βεγγάζη –στα ανατολικά της χώρας– μέχρι την πόλη Σαμπράθα, μόλις 40 χιλιόμετρα δυτικά της Τρίπολης.

Όπως σημειώνει η Κριστίν Πετρέ σε άρθρο της στον έγκριτο ειδησεογραφικό ιστότοπο Al-Monitor, αυτή η επιθετική ανάπτυξη των τζιχαντιστών φαίνεται να αποτέλεσε τον βασικό παράγοντα για την επίσπευση της «διαδικασίας εθνικής συμφιλίωσης» και τη ριψοκίνδυνη άφιξη της κυβέρνησης εθνικής ενότητας στην Τρίπολη διά θαλάσσης, παρά την αντίθεση των δύο βασικών πολιτικών κέντρων της χώρας: της πρώην διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης του Τομπρούκ, που υπό τη στήριξη του στρατηγού Χάφταρ ελέγχει τμήματα της ανατολικής Λιβύης και μεγάλο μέρος της Βεγγάζης· και της ισλαμογενούς συμμαχίας «Αυγή» υπό τον Χαλίφα αλ Γκάουι, που διοικεί την Τρίπολη και τμήμα της δυτικής Λιβύης. Μέσα σε αυτό το πολύπλοκο μωσαϊκό ένας εκ των βασικών διαμεσολαβητών, ο Ιμπραΐμ Μπεν Ριζάμπ, δήλωνε με νόημα στους Times της Νέας Υόρκης ότι η κατάσταση παραμένει εύθραυστη.

Η κυβέρνηση Σαράζ μπορεί να έχει ισχυρά ερείσματα στο εξωτερικό, καθώς και τη στήριξη της κεντρικής τράπεζας της Λιβύης, της κρατικής εταιρείας πετρελαίου και τμήματος των ισχυρών πολιτοφυλακών της Μισράτα (τρίτης σε μέγεθος πόλης της χώρας), δεν έχει όμως ακόμη καταφέρει να εδραιώσει πλήρως τον έλεγχό της ούτε στην ίδια την Τρίπολη. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το γεγονός ότι τα μέλη της νέας κυβέρνησης παρέμειναν για περίπου έναν μήνα φρουρούμενα σε ναυτική βάση στα περίχωρα της πόλης. Επιπλέον, η νέα κυβέρνηση διαθέτει μειοψηφική στήριξη από τους βουλευτές του Γενικού Εθνικού Συμβουλίου, που εξελέγη το 2012, και οριακή επιρροή στις ένοπλες πολιτοφυλακές, που ελέγχουν το μεγαλύτερο κομμάτι της χώρας. Συνεπώς, αποτελεί δυσεπίλυτο γρίφο το πώς θα μπορέσει να εδραιωθεί χωρίς την άμεση εμπλοκή του διεθνούς συνασπισμού (με επίκεντρο τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και την Ιταλία) που τη στηρίζει.

Στο σημείο αυτό έγκειται και το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το εγχείρημα. Όπως σημείωνε σε πρόσφατη παρέμβασή του στη Le Monde diplomatique ο Πατρίκ Χαϊμζαντέ, Γάλλος διπλωμάτης με εμπειρία στη Λιβύη, ένας εκ των βασικών λόγων που επέβαλαν τη δημιουργία της κυβέρνησης εθνικής συνεννόησης ήταν η ανάγκη ύπαρξης ενός νομιμοποιημένου εγχώριου κέντρου εξουσίας ικανού να δώσει το απαραίτητο προκάλυμμα για επιχειρήσεις εναντίον του Ι.Κ. Συνυπολογίζοντας όμως και την περίπλοκη εσωτερική κατάσταση, φαίνεται πως η αμεσότερη εμπλοκή του ξένου παράγοντα στις λεπτές ενδολιβυκές ισορροπίες κινδυνεύει να ακυρώσει το όλο εγχείρημα, ενδυναμώνοντας μάλιστα την προπαγανδιστική εκστρατεία του Ι.Κ., που επιχειρεί να δρέψει τη λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι στον δυτικό παρεμβατισμό.

Το εάν η κυβέρνηση Σαράζ θα αποδειχτεί ικανή να αντεπεξέλθει θα φανεί το επόμενο διάστημα. Η αστραπιαία επίσκεψη του Ιταλού υπουργού εξωτερικών Πάολο Τζεντιλόνι στην Τρίπολη στις 12 Απριλίου και η επισήμανσή του ότι «είναι επιτακτικό η Λιβύη να επανέλθει σε καθεστώς σταθερότητας και ειρήνης ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει το Ι.Κ. και τα κυκλώματα διακίνησης (σ.σ. μεταναστών)»[1] καταδεικνύουν όχι μόνο το ενδιαφέρον αλλά και τα μάλλον σφιχτά χρονικά περιθώρια που θέτουν Ουάσινγκτον, Παρίσι και Ρώμη, με την τελευταία να ανησυχεί ιδιαίτερα για την αύξηση των μεταναστευτικών ροών έπειτα από το κλείσιμο του βαλκανικού διαδρόμου.