βιβλία

Εκτός Γραμμής

κριτικές αναγνώσεις, ανατρεπτικές πρακτικές

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

Ιανουάριος 2017

❦

Louis Althusser

Ο Λένιν και η φιλοσοφία

& Η φιλοσοφία ως όπλο της επανάστασης

Μετάφραση: Τάσος Μπέτζελος

Σειρά: Θεωρία | Αλτουσέρ

Σελίδες: 124 | ISBN: 978-618-80832-6-4 | Σχήμα: 14x20,7 cm | Τιμή: 11,66 €

Τα δύο κείμενα που απαρτίζουν το ανά χείρας βιβλίο, γραμμένα και δημοσιευμένα για πρώτη φορά το 1968, αποτυπώνουν μια κομβική στιγμή στην εξέλιξη της σκέψης του Αλτουσέρ. Μέσα από τις σελίδες τους, ο Γάλλος φιλόσοφος ξεκαθαρίζει τους λογαριασμούς του με κάθε εκδοχή του μαρξισμού ως κλειστού φιλοσοφικού συστήματος. Ο Αλτουσέρ ανατρέχει στις φιλοσοφικές παρεμβάσεις του Λένιν για να υποστηρίξει ότι ο μαρξισμός δεν είναι μια νέα φιλοσοφία αλλά μια νέα πρακτική της φιλοσοφίας· μια πρακτική που αντιπροσωπεύει την πολιτική στον τομέα της θεωρίας και την επιστημονικότητα στην πολιτική· μια πρακτική που διεκδικεί και επικαλείται την ταξική μεροληψία της προκειμένου να συμβάλει στον μετασχηματισμό του κόσμου· μια πρακτική που χαράσσει διαχωριστικές γραμμές στη θεωρία ώστε να αποτελέσει, στο μέτρο που της αναλογεί, ένα όπλο για την επανάσταση.

Ανάμεσα στον Λένιν και την κατεστημένη φιλοσοφία δεν υπάρχουν μόνο περιστασιακές παρανοήσεις και συγκρούσεις, ούτε επίσης μόνο αντιδράσεις οφειλόμενες στην αγανακτισμένη ευθιξία των καθηγητών φιλοσοφίας, στους οποίους ένας γιος παιδαγωγού, ένας ταπεινός δικηγόρος που έγινε επαναστάτης ηγέτης, δηλώνει χωρίς περιστροφές ότι αν εννοηθούν ως μάζα είναι μικροαστοί διανοούμενοι οι οποίοι λειτουργούν ως ιδεολόγοι που εγχαράσσουν στις μάζες της σπουδάζουσας νεολαίας τα δόγματα της ιδεολογίας των κυρίαρχων τάξεων. Ανάμεσα στον Λένιν και την κατεστημένη φιλοσοφία υπάρχει μια κυριολεκτικά αφόρητη σχέση: εκείνη η οποία αγγίζει την κρατούσα φιλοσοφία στο ευαίσθητο σημείο του απωθημένου της, την πολιτική.

❦

Michel Foucault

Για την εξουσία και την ταξική πάλη

Συζήτηση με τέσσερα μέλη της LCR

Μετάφραση: Χρήστος Βαλλιάνος

Παρουσίαση: Christian Laval

Σειρά: Θεωρία

Σελίδες: 64 | ISBN: 978-618-80832-5-7 | Σχήμα: 14 x 20,7 cm | 7,42 €

Τι είναι η εξουσία και πώς ασκείται; Ποια είναι η σχέση ανάμεσα σε εξουσία και ταξική πάλη; Μπορούμε να μιλήσουμε για μια θετική, παραγωγική μηχανή της εξουσίας αντί για μια κυρίως αρνητική ή απαγορευτική λειτουργία της; Ποια η σχέση της με την καταστολή και τη σεξουαλικότητα, αλλά και ποια η σχέση ανάμεσα σε εξουσίες, σχέσεις δυνάμεων και αντιστάσεις; Η αδημοσίευτη συζήτηση του Μισέλ Φουκώ με μέλη της LCR το καλοκαίρι του 1977 συνιστά μια συμπυκνωμένη εισαγωγή στη θεωρητική παρέμβαση του Γάλλου φιλοσόφου για την εξουσία και ταυτόχρονα έναν διάλογο με το έργο του Μαρξ.

Αυτό που θα ήθελα εγώ να επιχειρήσω να συλλάβω είναι η εξουσία. Όχι όπως την αντιλαμβανόμαστε συνήθως, αποκρυσταλλωμένη σε θεσμούς ή σε μηχανισμούς, αλλά, αν θέλετε, η εξουσία όπως υπάρχει διαμέσου ενός ολόκληρου κοινωνικού σώματος, ως το σύνολο αυτού που θα αποκαλούσαμε “ταξική πάλη”. Για εμένα, οριακά η εξουσία είναι –θα έλεγα– η ταξική πάλη, δηλαδή το σύνολο των σχέσεων δύναμης, δηλαδή σχέσεων αναγκαστικά ανισοτικών αλλά εξίσου μεταβαλλόμενων, που μπορούν να υπάρχουν σε ένα κοινωνικό σώμα και να αποτελούν τις ενεργοποιήσεις, τα καθημερινά δράματα της ταξικής πάλης.

❦

Louis Althusser

Για τον Μαρξ

Μετάφραση: Τάσος Μπέτζελος

Πρόλογος: Étienne Balibar

Επίμετρο: Παναγιώτης Σωτήρης

Σειρά: Θεωρία | Αλτουσέρ

Σελίδες: 426 | ISBN: 978-618-80832-4-0 | Σχήμα: 14x20,7 cm | 22,26€

Το Για τον Μαρξ σηματοδοτεί τη στιγμή της ορμητικής εισόδου του Λουί Αλτουσέρ στο προσκήνιο του μαρξισμού και της φιλοσοφίας. Μέσα από τις σελίδες του παρουσιάζεται ένα πραγματικό εργαστήρι σκέψης και συγχρόνως ένα εγχείρημα ριζικής αναθεμελίωσης του μαρξισμού. Ο Αλτουσέρ υποστηρίζει ότι ο Μαρξ θεμελίωσε μια νέα επιστήμη, τον ιστορικό υλισμό, ερχόμενος σε ρήξη τόσο με την αστική ιδεολογία όσο και με το δικό του θεωρητικό παρελθόν, στο οποίο δέσποζε η έννοια και η προβληματική της αλλοτρίωσης. Παρουσιάζει τις θεμελιώδεις διαφορές της διαλεκτικής του Μαρξ με τη διαλεκτική του Χέγκελ, ορίζει τη σημασία του θεωρητικού αντιανθρωπισμού και ξεδιπλώνει τις αρχές που διέπουν τη μαρξιστική ανάλυση του κοινωνικού όλου, δίνοντας έμφαση στον επικαθορισμό. Ανατρέχει στις παρεμβάσεις του Λένιν και του Μάο για να καταδείξει τη σημασία των εννοιών της αντίφασης και της συγκυρίας για μια πολιτική πρακτική με ορίζοντα τον κομμουνισμό. Σκιαγραφεί μια νέα σύλληψη και θεωρία της ιδεολογίας, σε ρήξη με κάθε τελεολογική θεώρηση που θα εκλάμβανε τον κομμουνισμό ως ένα άλλο όνομα του τέλους της ιστορίας.

Πενήντα χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή του στη Γαλλία, το Για τον Μαρξ μπορεί και σήμερα να συμβάλει σε ένα νέο ξεκίνημα εκείνης της θεωρίας και εκείνης της πρακτικής που θα επιχειρήσουν να θέσουν εκ νέου το αίτημα της ανατροπής του καπιταλισμού και το ερώτημα για έναν άλλον κοινωνικό ορίζοντα απελευθέρωσης και χειραφέτησης.

Ιδού λοιπόν τα δύο άκρα της αλυσίδας: η οικονομία καθορίζει, αλλά σε τελική ανάλυση, μακροπρόθεσμα, λέει πρόθυμα ο Ένγκελς, την πορεία της Ιστορίας. Ωστόσο, αυτή η πορεία «ανοίγει τον δρόμο της» μέσα από τον κόσμο των πολλαπλών μορφών του εποικοδομήματος, των τοπικών παραδόσεων και των διεθνών περιστάσεων. Αυτός ο επικαθορισμός γίνεται αναπόφευκτος, και διανοητός, αφ’ ης στιγμής αναγνωρίζεται η πραγματική ύπαρξη, κατά μεγάλο μέρος ειδική και αυτόνομη, και συνεπώς μη αναγώγιμη σε ένα καθαρό φαινόμενο, των μορφών του εποικοδομήματος και της εθνικής και διεθνούς συγκυρίας. Πρέπει λοιπόν να φτάσουμε μέχρι τέλους και να πούμε ότι αυτός ο επικαθορισμός δεν οφείλεται στις φαινομενικά ιδιάζουσες ή αλλόκοτες καταστάσεις της ιστορίας, αλλά ότι είναι καθολικός, ότι ποτέ η οικονομική διαλεκτική δεν λειτουργεί σε καθαρή κατάσταση, ότι ποτέ στην Ιστορία δεν βλέπουμε αυτές τις βαθμίδες, που είναι οι υπερδομές κ.λπ., να αποσύρονται σεβάσμια όταν έχουν επιτελέσει το έργο τους ή να διαλύονται ως καθαρό φαινόμενό της, για να αφήσουν να πορευτεί επί της βασιλικής οδού της διαλεκτικής η Αυτής Μεγαλειότητα η Οικονομία επειδή θα είχε έρθει δήθεν το πλήρωμα του Χρόνου. Η μοναχική ώρα της «τελικής ανάλυσης» δεν φτάνει ποτέ, ούτε την πρώτη ούτε την τελευταία στιγμή.

❦

Ισαάκ Ιλίτς Ρούμπιν

Μελέτες για τη θεωρία του χρήματος στον Μαρξ

Μετάφραση: Δημήτρης Δημούλης - Τάσος Κυπριανίδης

Πρόλογος: Γιάννης Μηλιός

Σειρά: Οικονομία

Σελίδες: 204 | ISBN: 978-618-80832-2-6 | Σχήμα: 14x20,7 cm | 13€

Ποια είναι η θέση του Κεφαλαίου στην οικονομική θεωρία; Αποτελεί ο μαρξισμός προέκταση της εργασιακής θεωρίας της αξίας του Ρικάρντο ή βασίζεται σε μια «αλλαγή παραδείγματος»; Σε τι συνίσταται η επιστημονικότητα της μαρξικής θεωρίας και πάνω σε ποιες προϋποθέσεις μπορεί να συγκροτηθεί μια σύγχρονη ανάγνωση του Μαρξ;

Στο ανά χείρας δοκίμιο ο Ισαάκ Ιλίτς Ρούμπιν αναλύει τις βασικές έννοιες της μαρξικής θεωρίας ως το αποτέλεσμα μιας δομής σχέσεων παραγωγής, όπου το χρήμα δεν αποτελεί ένα απλό μέσο αντιπραγματισμού/ανταλλαγής αλλά το στοιχείο συγκρότησης της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας. Το έργο του Σοβιετικού θεωρητικού αποτελεί καθοριστικό σημείο αναφοράς για όλες τις σύγχρονες αναγνώσεις του Κεφαλαίου του Μαρξ, εγκαινιάζοντας μια νέα πρόσληψη του μαρξικού έργου, επιστημονική και όχι ιστορικιστική, και αναδεικνύοντας την έννοια της αξιακής μορφής σε ακρογωνιαίο λίθο της μαρξικής θεωρίας.

Στην αξιακή θεωρία του ο Μαρξ δεν ξεκινά από την τυχαία εξίσωση δύο προϊόντων καθαυτά αλλά από την ολόπλευρη εξίσωση κάθε εμπορεύματος με όλα τα υπόλοιπα, εξίσωση που πραγματοποιείται με τη μορφή της αντικειμενικής αποτίμησης της αξίας κάθε εμπορεύματος μέσω της αγοράς με τη διαμεσολάβηση του χρήματος. Ο Μαρξ δεν εξετάζει την ανταλλαγή εν γένει αλλά την αναπτυγμένη στην ουσία χρηματική ανταλλαγή ως θεμελιώδη κοινωνική μορφή του κοινωνικού «μεταβολισμού», δηλαδή της κοινωνικής παραγωγής. Η μαρξική θεωρία της αξίας δεν αποτελεί «διαλεκτική συναγωγή από την ουσία της ανταλλαγής», αλλά ανάλυση μιας συγκεκριμένης κοινωνικής μορφής παραγωγής, της εμπορευματικής παραγωγής.

❦

Étienne Balibar

Κράτος, μάζες, πολιτική

Μετάφραση: Τάσος Μπέτζελος

Επίμετρο: Παναγιώτης Σωτήρης

Σειρά: Πολιτική

Σελίδες: 264 | ISBN: 978-618-80832-2-6 | Σχήμα: 14 x 20,7cm | τιμή: 18 ευρώ

Υπάρχει άραγε στον Μαρξ θεωρία της πολιτικής και του κράτους; Ποιες είναι οι πολιτικές συνεπαγωγές που ενυπάρχουν στη μαρξική «κριτική της πολιτικής οικονομίας»; Ποια η σημασία του «θεωρητικού βραχυκυκλώματος» που επιφέρει ο Μαρξ στις έννοιες της οικονομίας και της πολιτικής; Μπορεί μια πολιτική των μαζών να είναι συμμετρική προς την αστική πολιτική ή τείνει πάντοτε σε μια νέα πρακτική της πολιτικής;

Η συλλογή κειμένων Κράτος, μάζες, πολιτική περιλαμβάνει έξι από τις σημαντικότερες μελέτες του Ετιέν Μπαλιμπάρ σχετικά με ορισμένες θεμελιώδεις μαρξιστικές έννοιες όπως η ιδεολογία, οι τάξεις, οι μάζες και η ταξική πολιτική, γραμμένες την περίοδο 1972-85. Με νήμα την αναζήτηση μιας νέας πρακτικής της πολιτικής, ο Μπαλιμπάρ αναμετριέται με τον χαρακτήρα που μπορεί να έχει στην εποχή μας μια επαναστατική πολιτική, καθώς και με τα ερωτήματα που ανακύπτουν αναφορικά με τη φύση και τον ρόλο του κράτους αφενός, και τη σχέση των μαζών και των επαναστατικών οργανώσεων με αυτό αφετέρου.

«Η ιστορία κάθε κοινωνίας μέχρι σήμερα είναι ιστορία ταξικών αγώνων». Ο κανόνας αυτός δεν γνωρίζει εξαιρέσεις, ούτε καν την εξαίρεση την οποία θα συνιστούσε το πέρασμα στον κομμουνισμό, στην «αταξική κοινωνία». Η ιστορία δεν προχωρά από την «καλή πλευρά», αλλά από την «κακή πλευρά», δεν προχωρά με την προαναγγελία του ειρηνικού και «ακτινοβόλου» μέλλοντός της, αλλά μόνο μέσω των αγώνων του παρόντος της, και η αντιφατικότητα αυτών ακριβώς των αγώνων μπορεί να καταστήσει διανοητό κάτι σαν το μέλλον τους ή το αποτέλεσμά τους.

❦

Georges Labica

Η βία; Ποια βία;

Μετάφραση: Χρήστος Βαλλιάνος - Τάσος Μπέτζελος

Πρόλογος - Επίμετρο: Στάθης Κουβελάκης

Σειρά: Πολιτική

Σελίδες: 208 | ISBN: 978-618-80832-1-9 | Σχήμα: 14x20,7cm | Τιμή: 15€

Πώς γίνεται να υπάρχει παντού τόση βία αφού όλοι την «καταδικάζουν απερίφραστα»; Ποιοι την ασκούν αφού όλοι είναι εναντίον της; Τι σχέση έχει η περιβόητη «καταδίκη της βίας απ’ όπου κι αν προέρχεται» με τη βία του συστήματος και του κράτους; Τι είναι και τι δεν είναι βία; Μπορεί να οριστεί η βία ως έννοια ή υπάρχει μόνον εν καταστάσει; Και τελικά ποιους αφορά η περίφημη αποκήρυξη της βίας; Ή μάλλον, ποιοι απαιτούν και από ποιους να την αποκηρύξουν;

Στη συλλογή κειμένων Η βία; Ποια βία;, ο Ζωρζ Λαμπικά, επιχειρώντας να απαντήσει σε αυτά ακριβώς τα ερωτήματα, αναλύει τα διακυβεύματα της συγκυρίας που προέκυψε μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, εξετάζει την πολλαπλότητα των μορφών βίας και πρωτίστως στοχεύει να αναδείξει τη δυνατότητα μιας νέας επαναστατικής πολιτικής. Αρνείται συνεπώς, και πριν απ’ όλα, να αποκηρύξει τη βία «απ’ όπου κι αν προέρχεται», διαχωρίζει τις μορφές της, επισημαίνει τις πραγματικές διαστάσεις της στον σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο και τονίζει με έμφαση ότι για τους καταπιεσμένους η βία δεν αποτελεί απλώς αντικείμενο επιλογής (ή αποκήρυξης) αλλά ενίοτε το μοναδικό μέσο που έχουν στη διάθεσή τους για να υπερασπιστούν την αξιοπρέπεια και τη ζωή τους.

Η νεαρή Παλαιστίνια που με την αυτοσχέδια βόμβα της ανατινάσσεται σε μια ντισκοτέκ του Ισραήλ σκοτώνει λιγότερους «αθώους αμάχους» απ’ όσους θα σκότωνε αν είχε υπό τον έλεγχό της μια μπουλντόζα, ένα άρμα, ή ένα αεροπλάνο οπλισμένο με πυραύλους ή επίσης αν ήταν σκυμμένη πάνω από τον χάρτη ενός επιτελείου σε κάποιο αρχηγείο. Η δική της τεχνολογία είναι το σώμα της. Δεν διαθέτει παρά μόνο τη ζωή της για να υπερασπιστεί τη γη που θέλουν να της κλέψουν. Δικαίως ο λαός τη θεωρεί ηρωίδα. Το όνομά της θα αναγράφεται στο μνημείο που θα εγερθεί στο κέντρο της Αλ Κουντς, πρωτεύουσας του μελλοντικού κράτους της.

❦

Pierre Macherey

Φουκώ & Μαρξ

Το παραγωγικό υποκείμενο

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ

Μετάφραση: Τάσος Μπέτζελος

Σειρά: Θεωρία | Μελέτες

Σελίδες: 96 | ISBN: 978-618-80832-0-2 | Σχήμα: 14x21 cm | Τιμή: 8,52€

Το κείμενο του Πιερ Μασερέ Φουκώ και Μαρξ. Το παραγωγικό υποκείμενο προέρχεται από μια διάλεξη που δόθηκε στις 10 Μαΐου 2012 σε σεμινάριο για καθηγητές φιλοσοφίας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στην πόλη Λιλ της Γαλλίας. Ο συγγραφέας δεν ακολουθεί το μονοπάτι που πηγαίνει από τον Μαρξ στον Φουκώ, ένα εγχείρημα εξίσου θεμιτό ασφαλώς, αλλά αντιθέτως το –μάλλον πιο δύσβατο– μονοπάτι που οδηγεί από τον δεύτερο στον πρώτο. Συνεπώς, δεν εστιάζει τόσο στα κείμενα του Φουκώ όσο σε συγκεκριμένα χωρία και μέρη του Κεφαλαίου, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκονται οι έννοιες της απόλυτης και της σχετικής υπεραξίας, της συνεργασίας και της εργασιακής δύναμης, τις οποίες προσεγγίζει στηριζόμενος σε αναλύσεις και επεξεργασίες του Φουκώ. Με άλλα λόγια, επιχειρεί να διαβάσει τη θεωρία του Μαρξ για την καπιταλιστική εκμετάλλευση και εν γένει για τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής υπό το φως ορισμένων θεμελιωδών εννοιών του Φουκώ, όπως οι σχέσεις εξουσίας, η δύναμη, η βιοεξουσία και η βιοπολιτική. Αναδεικνύεται έτσι όχι μόνον ο πλούτος, το βάθος και η δραματική επικαιρότητα του μαρξικού κειμένου, αλλά και η δυνατότητά του να προεκτείνεται πέραν των αυστηρών ορίων του, συναντώντας στην προκειμένη περίπτωση τις αναλύσεις του Φουκώ, ενός εκ των σημαντικότερων υλιστών φιλοσόφων του προηγούμενου αιώνα, και τελικά να αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για την ανάλυση των μετασχηματισμών του σύγχρονου καπιταλισμού.

Είναι αδύνατον να στοχαστούμε σήμερα την ιστορία χωρίς να χρησιμοποιήσουμε μια σειρά από έννοιες που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τη σκέψη του Μαρξ και χωρίς να τοποθετηθούμε σε έναν ορίζοντα που περιέγραψε και όρισε ο Μαρξ. Τελικά, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε αν υπάρχει κάποια διαφορά μεταξύ τού να είναι κανείς ιστορικός και του να είναι μαρξιστής.

Michel Foucault

❦

εκδόσεις Εκτός Γραμμής

Στρατηγοπούλου 7, 11 472, Αθήνα

τηλ. / fax: 210 6451975

κιν.: 6944182975

διανομή: 6955814624

e: [email protected]

f: /EktosGrammis

t: @ektos_grammis

www.ektosgrammis.gr/books