Η Πολιτική-Πολιτιστική Λέσχη Εκτός Γραμμής παρουσιάζει

Κινηματογραφικό αφιέρωμα στον

Τζίλο Ποντεκόρβο

Ο Τζίλο Ποντεκόρβο (1919-2006) ήταν από εκείνους τους σπάνιους δημιουργούς του σινεμά που κατάφεραν κατά κάποιον τρόπο να ενσωματώσουν στην πορεία του έργου τους την ίδια την πορεία της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής αριστεράς, κάτι το αξιοθαύμαστο αν αναλογιστούμε πόσο λίγες ταινίες γύρισε.

Γόνος εύπορης εβραϊκής οικογένειας της Πίζας και φυγάς στο Παρίσι από μικρή ηλικία, γρήγορα εντάχθηκε στα κινήματα της εποχής του. Μέλος του ΙΚΚ, συμμετείχε στην αντίσταση, και έφυγε από το κόμμα το 1956 παραμένοντας εντούτοις μαρξιστής.

Μαθητής του Γιόρις Ίβενς, σημαντικού μαρξιστή δημιουργού ντοκιμαντέρ, αλλά και βοηθός του Υβ Αλεγκρέ, σκηνοθέτη του γαλλικού ποιητικού ρεαλισμού, γνωρίστηκε και αλληλεπέδρασε με όλη τη μεταπολεμική διανόηση πριν ξεκινήσει τη δική του καριέρα. Οι ταινίες του ασυμβίβαστα πολιτικές, πάντα παίρνουν καθαρή θέση αλλά ποτέ δεν προσβάλλουν τη νοημοσύνη του κοινού. Μορφολογικά διατήρησε βέβαια τις επιρροές του από το ντοκιμαντέρ και τον ρεαλισμό (είτε τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό είτε, πολύ περισσότερο, τον ιταλικό νεορεαλισμό) αλλά τις προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, όπως ειδικά φαίνεται στη σημαντικότερη ταινία του, την πρωτοποριακή Μάχη του Αλγερίου.

Στο πλαίσιο ενός μίνι αφιερώματος στο έργο του σκηνοθέτη, η λέσχη Εκτός Γραμμής προβάλλει και συζητά τις τρεις γνωστότερες ταινίες του.

Καπό (Kapò, 1960)

Παρασκευή 28 Απριλίου, 8.30 μ.μ.

Η ιστορία μιας απόπειρας απόδρασης από στρατόπεδο συγκέντρωσης των ναζί είναι η πρώτη δραματική ταινία του Ποντεκόρβο (πριν είχε γυρίσει μόνο ντοκιμαντέρ) και εκείνη που ο ίδιος αγαπούσε περισσότερο. Η ταινία έχει αρκετά ελαττώματα: είναι σχετικά άνιση, χρησιμοποιεί με ευκολία κάποια κλισέ για να εκβιάσει συγκίνηση, ενώ η αναπαράσταση της εποχής του πολέμου, των SS (στολές, ιεραρχία κ.λπ.) και της ζωής στο στρατόπεδο δεν είναι ακριβής (αυτό το τελευταίο δικαιολογείται εν μέρει από το γεγονός ότι την εποχή που γυρίστηκε δεν ήταν ακόμη γνωστό σε όλον του τον βιομηχανικό τρόμο το τι ακριβώς συνέβαινε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης). Πολύ συχνές είναι λοιπόν οι κριτικές ότι η ταινία δεν στέκεται στο ύψος του θέματός της. Παρ’ όλα αυτά, το κεντρικό θέμα της –κάτι που συχνά το ξεχνούν όσοι υιοθετούν μια τέτοια αφελή κριτική θέση– είναι ο τίτλος της: Κάπο ονομάζονταν οι έγκλειστοι στα στρατόπεδα που αναλάμβαναν καθήκοντα δεσμοφύλακα. Το πρώτο μέρος της ταινίας είναι ένα συγκλονιστικό χρονικό της τυχαίας μεταμόρφωσης της ηρωίδας από ανήλικη Εβραία ένα βήμα πριν από την εξόντωση σε πετυχημένη Κάπο· η εξήγηση με άλλα λόγια τού πώς και γιατί οι ιμάντες μεταβίβασης της καταπίεσης προέρχονται πάντα από τις τάξεις των ίδιων των καταπιεσμένων.

Η γαλλοϊταλική συμπαραγωγή, γυρισμένη στη Γιουγκοσλαβία, με Αμερικανοεβραία πρωταγωνίστρια, προτάθηκε για όσκαρ αλλά δεν το κέρδισε.

παρουσίαση: Δημήτρης Λένης

Η μάχη του Αλγερίου (La battaglia di Algeri, 1966)

Παρασκευή 5 Μαΐου, 8.30 μ.μ.

Το αναμφισβήτητο αριστούργημα του Ποντεκόρβο, μια ταινία που άφησε βαθιά ίχνη και στην ιστορία του σινεμά αλλά και στην ιστορία των ένοπλων κινημάτων έκτοτε. Ως προς την κινηματογραφική της σημασία, δεν έγκειται μόνο στο ότι ο σκηνοθέτης χρησιμοποίησε σχεδόν αποκλειστικά ερασιτέχνες ηθοποιούς, ούτε στην επιμονή του τα γυρίσματα να γίνουν στον πραγματικό χώρο. Η μίξη όμως ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, η ιδιαίτερη προσπάθεια οι ρόλοι να αντιστοιχούν σε πραγματικά πρόσωπα (στην ταινία αρκετοί ηγέτες του FLN, όπως λ.χ. ο Σααντί Γιάσεφ, παίζουν περίπου τον εαυτό τους) είναι μια τεχνική που άφησε βαθιά αποτυπώματα στο πολιτικό ντοκιμαντέρ και την πολιτική φαντασία. Ως προς την πολιτική της σημασία, η ταινία ακόμη και σήμερα αποτελεί τμήμα της ύλης στρατιωτικών ακαδημιών ανά τον κόσμο, στο μάθημα των αντάρτικων από τη μία, αλλά και πηγή έμπνευσης για τα ίδια τα αντάρτικα, από την άλλη.

παρουσίαση: Γιάννης Καραμάνος

Κεμάδα (Queimada / Burn!, 1969)

Παρασκευή 12 Μαΐου, 8.30 μ.μ.

Γυρισμένη στο ζενίθ του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος για το Βιετνάμ, η ταινία αποτυπώνει στη φανταστική Κεϊμάδα του τίτλου μια σειρά υπαρκτές «ανορθόδοξες» αμερικανικές επεμβάσεις στη Λατινική Αμερική (Νικαράγουα, Βραζιλία, Κούβα, εξέγερση των σκλάβων της Αϊτής κ.ά.) του 19ου αιώνα. Ο σερ Ουίλλιαμ Oυόκερ του Μάρλον Μπράντο είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυεπίπεδες ερμηνείες του ηθοποιού στον ρόλο ενός τυχοδιώκτη που αλλάζει την ιστορία μιας χώρας για χάρη των συμφερόντων της βιομηχανίας ζάχαρης. Το δίδαγμα της ταινίας είναι καθαρό μα αβίαστο και απολύτως δικαιολογημένο: η ελευθερία δεν χαρίζεται αλλά κερδίζεται.

παρουσίαση: Παναγιώτης Σωτήρης

Σας περιμένουμε!

Πολιτική - Πολιτιστική Λέσχη Εκτός Γραμμής

Στρατηγοπούλου 7 & Μαυρικίου, Αθήνα

e: [email protected]

f: /EktosGrammis

t: @ektos_grammis www.ektosgrammis.gr/club