Ψηλαφώντας έτσι τη σημερινή και τη μελλοντική Ε.Ε., θα παρατηρήσουμε όχι μόνο μια στροφή προς το κλείσιμο των συνόρων αλλά μια πολυεπίπεδη στροφή κάθε έθνους προς τον εαυτό του και μια προσπάθεια να ηγεμονεύσει μέσω μιας καθαρότερης ταυτότητας τόσο επί των άλλων εθνών όσο και στο πεδίο της διαμόρφωσης της ευρωπαϊκής ταυτότητας.