Δεν είναι «αρβύλα», συνέβη στην πραγματικότητα. Το βίντεο που το απεικονίζει έγινε viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από κάθε λογής υποστηρίκτρια/τή του ΣΥΡΙΖΑ. (Για να είμαστε ακριβείς, σε βάθος ενοχλητικής αλήθειας, έγινε viral κυρίως απ’ όσες/ους δηλώνουν αντίθετες/οι με την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ στο σύνολό της εκτός από τις όψεις της πολιτικής του στο πεδίο των λαϊκών ελευθεριών, των δημοκρατικών δικαιωμάτων και της ισότητας, πεδίο το οποίο κραδαίνουν ασταμάτητα για να πείσουν μάλλον περισσότερο τους εαυτούς τους παρά τους συνομιλητές τους για τις τελικές τους επιλογές.)

Ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος κατηγόρησε τη Νέα Δημοκρατία ότι αντιμετωπίζει το προσφυγικό ζήτημα από την οπτική της ανεξέλεγκτης «εθνικής απειλής». «Σας θυμίζω το έργο του Σπίλμπεργκ: τη Λίστα του Σίτνλερ. Θυμάστε ότι είναι ασπρόμαυρο έργο. Και ξαφνικά, κάπου στη μέση, βλέπουμε ένα κοριτσάκι με κόκκινο παλτό», εκφώνησε ο υπουργός προ ολίγων ημερών από καθέδρας στη διάρκεια της συζήτησης για το προσφυγικό στη βουλή, ενώ στο απόσπασμα του βίντεο που τον μαγνητοσκοπούσε προστέθηκε αργότερα, σε μικρή υποοθόνη στο κάτω μέρος του πλάνου, η αντίστοιχη σκηνή από την επίμαχη ταινία με εικόνα και ήχο: θλιμμένο παιδικό χορωδιακό τραγούδι με πλάνο τη μικρή Εβραιοπούλα να μπαίνει στο σπίτι για να σωθεί απ’ τη θηριωδία των ναζί. «Γιατί; Γιατί θέλει να μας πει ο ποιητής, στα συναισθήματά μας: Αν μόνο μπορούσαμε να σώσουμε αυτό το παιδί, όχι τη μάζα, κάτι θα γινόταν… Το ξέρουμε ότι δεν θα ’ταν σημαντικό, ένα παιδί, αλλά αν μπορούσαμε… Εμείς στο μεταναστευτικό δεν βλέπουμε ορδές μεταναστών. Εμείς βλέπουμε τον Χασάν, βλέπουμε τη Φάτιμα που έχουνε την ιστορία τους, τα συναισθήματά τους, την αγάπη τους για την οικογένειά τους, πιστεύουνε σε αξίες όπως εμείς, αν τους δείρεις πονάνε, αν τους γδάρεις αιμορραγούνε… Και γι’ αυτό θέλουμε μια υπερεθνική λύση. Μας λέτε, κύριε Μητσοτάκη, ότι δεν είστε με τον Όρμπαν. Πρέπει να σας πω ότι δεν του κάνατε τη μούρη κρέας σήμερα», κατέληξε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος.

Δύο επισημάνσεις αντιστοιχούν στο θέμα. Η πρώτη είναι ότι η βαθιά αυτή συγκίνηση με το ανάλογο λυρικό «χαλί» προέρχεται από την κυβέρνηση επί των ημερών της οποίας εκδόθηκαν κατά ποσοστό 99% δευτεροβάθμιες αποφάσεις που απορρίπτουν τους αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα (επίσημα στατιστικά στοιχεία του α΄ εξαμήνου λειτουργίας των νέων, αρμόδιων προς τούτο Επιτροπών Δικαστών της Αρχής Προσφυγών του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής) και ενεργοποιούν διοικητικά τη διαδικασία για την επιστροφή τους στην Τουρκία. Κι αυτό σε μια διεθνή συγκυρία που διαπερνάται από τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας και την προέλευση περίπου του 40% των αφικνουμένων στην Ελλάδα από τη χώρα αυτή, τον προσεκτικό εκφυλισμό της Τουρκίας σε μια νέα, sui generis και μάλλον μεταμοντέρνα απολυταρχία και, κλείνοντας το τρίγωνο, την ενεργότατη εμπλοκή της Τουρκίας στον συριακό εμφύλιο πόλεμο, τόσο με όσο και χωρίς κουρδικά άλλοθι, με άλλοτε δυνάμει κι άλλοτε ενεργεία θύματα τις χιλιάδες Σύρων που καταδιώκονται εκατέρωθεν των τουρκοσυριακών συνόρων.

Η πολυπλοκότητα του ζητήματος του ασύλου, η μικρή δημοσιότητα σχετικά με τις παραπάνω απορρίψεις, η αναμφισβήτητη ασταμάτητη μετατόπιση του μέσου όρου της δημόσιας συζήτησης προς τα δεξιά και η προσεκτική επικοινωνιακή τακτική της κυβέρνησης, στο πλαίσιο της οποίας εντάσσεται το παραπάνω βίντεο, έχουν για διάφορους λόγους κατατείνει σ’ έναν έντονο οξύμωρο: να μιλάμε για μια κυβέρνηση με σαφέστατο δόγμα αποτροπής αφίξεων, που από άλλους υμνείται και από άλλους στηλιτεύεται, ως δήθεν δυναμική υπερασπίστρια των προσφύγων και των μεταναστών. Είναι δεδομένο ότι αν το κυβερνητικό σχέδιο εφαρμοστεί και οι μαζικές επιστροφές πραγματοποιηθούν υπό το παραπάνω δημόσιο περιβάλλον σιγής, κυβερνητικής προπαγάνδας και θολούρας, θα κλείσει ένας κύκλος ντροπής για την ελληνική πολιτική ασύλου, χωρίς η κυβέρνηση που θα τον έχει διαχειριστεί να έχει υποχρεωθεί να αναλάβει ούτε το ένα δέκατο του πολιτικού του κόστους.

Η δεύτερη επισήμανση που αντιστοιχεί είναι ότι το κορίτσι με το κόκκινο παλτό στη Λίστα του Σίντλερ δεν σηματοδοτεί την (κατά τα άλλα απολύτως ορθή) αντίληψη ότι ακόμα και μία σωσμένη ζωή μπορεί να γεννήσει ελπίδα. Κατά παραδοχή του ίδιου του Σπίλμπεργκ, το κορίτσι συμβολίζει την αδιαφορία των αυτοαποκαλούμενων «προοδευτικών» για τη θηριωδία. Τόσο εμφανής ήταν η γενοκτονία των Εβραίων κατά τον ναζισμό, μας μαρτυρά ο σκηνοθέτης, τόσο εύκολα μπορούσε να τη διακρίνει κανείς όσο εύκολα «χτυπάει» στο μάτι ένα κατακόκκινο παλτό μέσα σ’ ένα πλήρως ασπρόμαυρο φιλμ. Κι αυτό αποτελεί μάρτυρα αδιάψευστο του ότι όσοι αδιαφόρησαν γι’ αυτήν και επέτρεπαν την απαγωγή των Εβραίων μέσα απ’ όλες τις ευρωπαϊκές μητροπόλεις –περιλαμβανομένων των συμμάχων που διακηρυκτικά επέκριναν τον μιλιταρισμό και την απολυταρχία του Χίτλερ– το έκαναν συνειδητά κι όχι από άγνοια.

Δεν συσχετίζουμε τις θηριωδίες. Αφενός αυτό από μόνο του ανοίγει την πόρτα για τη συμφιλίωση με (οποιαδήποτε από) τις θηριωδίες και αφετέρου ελάχιστο δείγμα πολιτικής συνείδησης του μεγέθους του Ολοκαυτώματος είναι η παραδοχή ότι ακριβώς τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί μαζί του.

Όμως οφείλουμε να μιλήσουμε για το σήμερα. Οι αναρίθμητοι ναυαγοί του Αιγαίου και του Λιβυκού Πελάγους, οι νεοσκλάβοι της Λιβύης, τα θύματα της έξαρσης (και του υποδαυλισμού) του φασισμού στη νησιωτική παραμεθόριο, τα ανθρώπινα ράκη του πολύμηνου γεωγραφικού περιορισμού που φυτοζωούν μέσα σε βούρκους και σκισμένα αντίσκηνα, οι νεκροί της ελλειμματικής ή καθυστερημένης υγειονομικής περίθαλψης, των εκρήξεων γκαζιού (εκεί όπου η θέρμανση λείπει κι η ουρά του δωρεάν φαγητού διαρκεί δύο ώρες) και των πάσης φύσεως συμπλοκών, όλα αυτά δείχνουν με βεβαιότητα ότι το, συμβολικό έστω, νόημα του κόκκινου παλτού δεν το χώνεψε ούτε ο κύριος Τσακαλώτος ούτε η κυβέρνηση: Δεν υπάρχει ούτε ικανότητα, ούτε πρόθεση, ούτε ελπίδα ανατροπής της αδικίας εκεί όπου ευδοκιμεί η συνειδητή αδιαφορία για τον ταξικό θάνατο.

Ο Στρατής Σκουντιανέλλης ζει και εργάζεται στη Λέσβο.