Περιοδικό Εκτός Γραμμής, Τεύχος 29 / Φεβρουάριος 2012

Με περισσό κυνισμό η συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ έβαλε την υπογραφή της στη νέα δανειακή σύμβαση, συναινώντας σε μια χωρίς προηγούμενo κοινωνική καταστροφή. Η τεράστια μείωση των κατώτατων μισθών και των συντάξεων, ακόμη και εάν διατηρηθούν στα χαρτιά τα δώρα και η κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων σημαίνουν πλήρη βαρβαρότητα στην αγορά εργασίας και εμπέδωση συνθήκης υπερεκμετάλλευσης , οδηγώντας σε μαζικό κύμα νεόπτωχων. Το νέο κύμα μείωσης των δημοσίων υπαλλήλων δεν θα γίνει με συνταξιοδοτήσεις ή εφεδρείες αλλά με απολύσεις. Οι περικοπές δαπανών στο δημόσιο θα καταστήσουν αδύνατη τη λειτουργία κρίσιμων υποδομών. Οι τράπεζες θα λάβουν τεράστια ποσά, αλλά το κράτος θα εξακολουθήσει να παραχωρεί τη διοίκηση στους ιδιώτες. Οι υπάλληλοι των δανειστών υποστηρίζουν ότι έτσι αποφεύγεται η χρεοκοπία και κατοχυρώνουμε την παραμονή στο ευρώ. Αποσιωπούν ότι απλώς ζούμε τη διαχείριση μιας αναπόφευκτης χρεοκοπίας.

Οι ηγετικοί κύκλοι της ΕΕ και ιδίως η Γερμανία, αντιμέτωποι με την πιο μεγάλη κρίση της ευρωζώνης, που αποδεικνύει ότι το ευρώ ως χρηματοοικονομικό «ατσάλινο κλουβί» του εκσυγχρονισμού είναι σκάφος φτιαγμένο μόνο για ήρεμες θάλασσες, και εθισμένοι σε μια αρχιτεκτονική λιτότητας και εσωτερικών ανισοτήτων που τροφοδότησε τη «γερμανική εξαίρεση» των τελευταίων ετών, αδυνατούν να κάνουν οτιδήποτε άλλο από το να εξάγουν, με τρόπο νέοαποικιοκρατικό, τις εσωτερικές αντιφάσεις ως συστημική βία προς περιφερειακούς σχηματισμούς όπως η Ελλάδα, εκμεταλλευόμενοι και τη μακρόχρονη πείρα του ΔΝΤ στις «θεραπείες-σοκ».

Πρόθυμοι συνεργάτες οι εκπρόσωποι της ελληνικής αστικής τάξης –ή τουλάχιστον των κυρίαρχων μερίδων της– που σπεύδουν να επενδύσουν πολιτικά στην πλήρη διάλυση των συλλογικών δικαιωμάτων, την αποπτώχευση της εργασίας, την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, τη μετατροπή της Ελλάδας σε μια τεράστια Ειδική Οικονομική Ζώνη επενδυτικής ασυδοσίας, εργοδοτικής αυθαιρεσίας, άρσης κάθε περιβαλλοντικού, χωροταξικού, αρχαιολογικού περιορισμού. Στους πάνω ορόφους των υπουργείων, εκεί όπου δουλεύουν οι κοινές επιτροπές και ομάδες δράσης των εκπροσώπων της Τρόικας και των ανώτερων στελεχών του κρατικού μηχανισμού, εκεί όπου ξαναγράφεται με fast track η νομοθεσία, υλοποιείται καθημερινά μια στρατηγική μετάλλαξη, η συνάντηση διεθνών πιέσεων και ντόπιων επιδιώξεων, η απόπειρα βίαιης αλλαγής καθεστώτος στην ελληνική κοινωνία.

Η πολιτική τάξη παρακολουθεί αμήχανη, τρομαγμένη αλλά και συνένοχη αυτή τη διεργασία. Από τη μία, ύστερα και από την ουσιαστική συνθηκολόγηση Σαμαρά με την κυβέρνηση Παπαδήμου και τη συνυπογραφή της δανειακής σύμβασης, αδυνατεί να σκεφτεί με όρους άλλους από τη συμμόρφωση. Από την άλλη, με αφορμή την παταγώδη κατάρρευση και αποδιάρθρωση του ΠΑΣΟΚ, βλέπει την κοινωνική καταστροφή και την ακύρωση οποιασδήποτε άλλης μορφής νομιμοποίησης πέραν της αποκαλυπτικής καταστροφολογίας να σαρώνουν την εκλογική βάση, να αναιρούν συμμαχίες και εκπροσωπήσεις, να διογκώνουν όχι απλώς τη δυσαρέσκεια ή την οργή, αλλά μια βαθιά κρίση ηγεμονίας. Βεβαίως, υπάρχουν και οι πρόθυμοι εκπρόσωποι του αναδυόμενου «κόμματος της λογικής», κυνικά πολιτικά ρομπότ όπως η Διαμαντοπούλου που ανερυθρίαστα ανάγουν τη «συνεργασία» με την Τρόικα σε υπέρτατη εθνική στρατηγική. Όμως αυτοί δύσκολα θα ανακόψουν την πορεία, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, προς την αποξένωση μεγάλου μέρους της κοινωνίας από την πολιτική σκηνή και προς την παρατεταμένη πολιτική αστάθεια.

Σε αυτό το τοπίο, η επίσημη Αριστερά, το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ, απλώς επαναπαύεται στις δημοσκοπικές της δάφνες. Παραβλέπει ότι ακόμη και εάν έχει καλή εκλογική καταγραφή η ίδια, σε αυτές τις εκλογές άλλο είναι το στοίχημα για της κυρίαρχες δυνάμεις: να κατορθώσουν να σπρώξουν ένα στοιχειωδώς μεγάλο κομμάτι του εκλογικού σώματος προς τη λογική του «μικρότερου κακού», π.χ. τη ΝΔ, έτσι ώστε η όποια μετεκλογική κυβερνητική λύση (κυβέρνηση ΝΔ, ΝΔ-ΛΑΟΣ, νέα συγκυβέρνηση) να μπορεί να υποστηρίζει ό,τι δεν μπόρεσε να πει ούτε μια φορά η κυβέρνηση Παπανδρέου ή Παπαδήμου: «έχω τη λαϊκή εντολή να προχωρήσω σε οδυνηρά πλην αναγκαία μέτρα…».

Όμως, η ανεξάρτητη μεταβλητή παραμένει ο λαϊκός παράγοντας. Τα τελευταία δύο χρόνια η ελληνική κοινωνία βρέθηκε αντιμέτωπη με μια κατακλυσμιαία αλλαγή. Συμμαχίες και εκπροσωπήσεις που οικοδομήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες αναιρούνται, και ευρύτερα κοινωνικά κομμάτια βρίσκονται αντιμέτωπα με την απαξίωση και την καταστροφή. Σε αυτό το μεταίχμιο ανάμεσα σε προηγούμενες προσδοκίες και τη σημερινή βίαιη αναίρεση, τροφοδοτείται μια πλατιά κοινωνική δυναμική, άνιση και αντιφατική, αλλά και πρωτότυπα εξεγερσιακή. Αυτό οδήγησε στις πρωτόγνωρες εμπειρίες αγώνα, συλλογικότητας κι αλληλεγγύης που ζήσαμε το προηγούμενο διάστημα. Αυτό απέτρεψε το να γενικευτούν φαινόμενα κοινωνικού κανιβαλισμού, στα οποία απέβλεπαν τα έντεχνα καλλιεργημένα ρατσιστικά αντανακλαστικά μιας προηγούμενης περιόδου. Μόνο που οι δυναμικές αυτές είναι διακυβευόμενες και τα «παράθυρα πολιτικής ευκαιρίας» δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι θα υπάρχουν επ’ άπειρον. Υπάρχει ο επιταχυνόμενος χρόνος της εξέγερσης, αλλά και ο αργός και βασανιστικός χρόνος της ήττας. Αυτό απαιτεί πολιτική παρέμβαση, σχέδιο και πρόγραμμα.

Οι ιστορικές ευκαιρίες και ευθύνες της Αριστεράς είναι τεράστιες. Εάν σήμερα η Αριστερά δεν περιοριζόταν απλώς στο να αναπαράγει σε σύνθημα την απόγνωση και την οργή, εάν έκανε άμεσο πρόγραμμα σωτηρίας συγκεκριμένες πλευρές και αιχμές που ορίζουν τη ρήξη με την κυρίαρχη πολιτική, όπως είναι η διαγραφή του χρέους, η έξοδος από το ευρώ, η ρήξη με την ΕΕ, οι εθνικοποιήσεις, η αναδιανομή εισοδήματος, εάν τολμούσε να πει ότι, ναι, μπορεί αυτή η κοινωνία να παράγει και να επιβιώνει σε ρήξη με τον υπαρκτό νεοφιλελευθερισμό, εάν διαμόρφωνε ένα πρωτότυπο Αριστερό μέτωπο, αυθεντικά λαϊκό αλλά και βαθιά ριζοσπαστικό, εάν συναντιόταν με τις πρωτότυπες μορφές αυτοοργάνωσης, αλληλεγγύης και διεκδίκησης που αναδεικνύονται, εάν ξαναψηλαφούσε το ερώτημα της εξουσίας, τότε οι συσχετισμοί θα μπορούσαν να ανατραπούν ριζικά και να μιλάμε για πέρασμα από την κοινωνική καταστροφή στον κοινωνικό μετασχηματισμό. Αντ’ αυτού η επίσημη Αριστερά είτε επενδύει απλώς στην εκπροσώπηση της υπαρκτής φαντασίωσης τμημάτων του λαού για ένα καλό ΠΑΣΟΚ είτε παραπέμπει τα πάντα στο αόριστο επέκεινα της λαϊκής εξουσίας πλασάροντας τη στρατηγική αυταρέσκεια για πολιτικό αντικαταθλιπτικό, αφήνοντας περιθώριο στο να σπεκουλάρουν πάνω στην αγωνία για μια νέα λαϊκή αυτοπεποίθηση οι διάφοροι γυρολόγοι του «πατριωτικού χώρου»

Και όμως, όπως υπάρχει άλλος δρόμος για την ελληνική κοινωνία, υπάρχει και άλλος δρόμος για την Αριστερά και σε αυτόν η αντικαπιταλιστική Αριστερά, πρέπει να παίξει καταλυτικό ρόλο. Να ανοίξουμε την κουβέντα για το πρόγραμμα όχι με τρόπο εγκεφαλικό αλλά ως συλλογική επεξεργασία για το πώς μπορεί να οργανωθεί η παραγωγή, η εκπαίδευση, η υγεία, οι συγκοινωνίες σε ρήξη με τη λογική του κέρδους. Να κάνουμε πράξη το αγωνιστικό μέτωπο ρήξης και ανατροπής, όχι ως απλή κοινή δράση στους αγώνες, αλλά ως συνολική ανασυγκρότηση των συλλογικών μορφών που θα κάνουν τον λαό πολιτικό υποκείμενο στην πάλη για την ανατροπή. Να βρούμε νέους τρόπους συνάντησης και συζήτηση όσων επιμένουν στην ανανέωση της κομμουνιστικής προοπτικής. Να επιμείνουμε στην πάλη για ανατροπές στο τοπίο της Αριστεράς και στη συνάντηση, χωρίς μεμψιμοιρίες και υπεροψίες, με όλες τις τάσεις, τους αγωνιστές, τα ρεύματα, από την Αριστερά, τη βάση του ΠΑΣΟΚ, το ίδιο το κίνημα, που μπορούν να αποτελέσουν τη μαγιά ενός αριστερού μετώπου που θα διεκδικήσει όχι την καταγραφή αλλά την ηγεμονία και τη διαμόρφωση ενός νέου ιστορικού μπλοκ, ικανού να ανακόψει την ιστορική οπισθοδρόμηση, βάζοντας στο τιμόνι του τόπου τις δυνάμεις της εργασίας, της γνώσης και του πολιτισμού.