Πέρασε πλέον ένας χρόνος από το δημοψήφισμα και τη μνημονιακή προσαρμογή του ΣΥΡΙΖΑ. Πέρσι τον Αύγουστο είχαμε γράψει σε ένα άρθρο τα παρακάτω, αναφερόμενοι σε κείμενα μελών του ΣΥΡΙΖΑ που υπερασπίστηκαν τη μνημονιακή στροφή και άλλα «αυτοκριτικά»:

Οι γενικόλογες αυτοκριτικές περί της στρατηγικής που ενισχύουν τελικά σήμερα με όρους αναγκαστικής λύσης την κατεύθυνση έμπρακτης στήριξης του νέου μνημονίου είναι επιζήμιες. Σε λίγο καιρό, δεν θα μπορούν να ψελλίσουν επιχειρήματα για σημερινό αναστοχασμό και μελλοντικό απεγκλωβισμό από τα μνημόνια (κάτι σαν την «απαγκίστρωση» της ΔΗΜΑΡ δηλαδή;). Γιατί πολύ απλά σε λίγους μήνες δεν θα υπάρχουν, σε λίγους μήνες η «γραμμή» θα είναι ο Νίκος  ή/και ο Στέλιος Παππάς, δεν θα είναι παλιοί συναγωνιστές μας στο φοιτητικό κίνημα που σήμερα υποστηρίζουν αυτή την αφήγηση.[1]

Αυτά τα λόγια τότε ξένισαν κάποιους και κάποιες και θεωρήθηκαν (ευτυχώς από λίγους, είναι η αλήθεια) υπερβολικά. Έναν χρόνο μετά αναρωτιέται άραγε κανείς ή καμία στην αριστερά (και δεν εννοούμε τον ΣΥΡΙΖΑ ως αριστερά) πάλι γι’ αυτό; Δεν νομίζουμε αλλά αξίζει πάντα να παρατηρούμε και κυρίως να ασκούμε κριτική δημόσια στην εξέλιξη αυτών των απόψεων. Ακριβώς για να μπορέσει να ανασυγκροτηθεί, αργά και βασανιστικά, τόσο το ευρύτερο λαϊκό κίνημα όσο και η αριστερά από τη ζημιά που έχει ήδη προκαλέσει σε αυτά η στροφή του ΣΥΡΙΖΑ. Η ανάγκη κριτικών απαντήσεων στους μετασχηματισμούς του κομματικού αφηγήματος του ΣΥΡΙΖΑ συχνά υποτιμάται. Λίγοι ασχολούνται όμως με αυτό που – και δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ– εκφωνείται δημόσια και ασκεί κάποια επιρροή σε μέρος του κινήματος και της κοινωνίας. Έστω και ως νομιμοποίηση του TINA και όχι φυσικά ως ηγεμονικό αφήγημα.

Αυτές οι σκέψεις επανήλθαν διαβάζοντας πρόσφατα κείμενα μελών του ΣΥΡΙΖΑ της τάσης των περίφημων 53. Που «αναστοχάζονται», «θλίβονται», «δεν πανηγυρίζουν» για το μνημόνιο, αλλά κατά τα άλλα εφαρμόζουν πιστά τις μνημονιακές κατευθύνσεις ως το μη χείρον βέλτιστον. Και εστιάζουμε σε αυτούς επειδή επιχειρούν να οικοδομήσουν ένα «αριστερό» προφίλ στον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ και να νομιμοποιήσουν τη μνημονιακή κατεύθυνση ως «αριστερή» στρατηγική, επιδιώκοντας να διατηρήσουν επαφές και διαύλους με το κίνημα και την πέραν του ΣΥΡΙΖΑ αριστερά. Έργο ξαναπαιγμένο βέβαια, και με πολύ μεγαλύτερη επιτυχία, από «αριστερές» τάσεις του ΠΑΣΟΚ, που το έκαναν πιο επιτυχημένα σε μια περίοδο που υπήρχε δυνατότητα ενσωμάτωσης κινηματικών αιτημάτων από το κράτος και είχαν και μεγαλύτερη σχέση και γείωση με το εργατικό και το ευρύτερο λαϊκό κίνημα, ενώ μόνο σαν καρικατούρα θυμίζουν οι σημερινοί 53 κάτι τέτοιο. Πλέον εκτιμούμε ότι στην πορεία του χρόνου θα είναι δύσκολο έως και αδύνατο και αυτό. Γιατί η «αντιπολίτευσή» τους θα παραμείνει στο επίπεδο μόνο διακηρύξεων, υποτίθεται πιο «κινηματικών» (πού είναι όμως αλήθεια στο κίνημα σήμερα όλοι/ες αυτοί/ες;). Ενώ την ίδια στιγμή ολοένα και περισσότερο συμφωνούν πολιτικά με την κεντρική γραμμή, και οι οργανωτικές προτάσεις τους πλέον αρχίζουν να θυμίζουν έντονα τα μεταμοντέρνα οργανωτικά σχήματα της νέας σοσιαλφιλελεύθερης κεντροαριστεράς.

Υπερβολές; Ας δούμε καταρχάς ποια είναι η κεντρική γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ στα κείμενα των «προεδρικών» (Ενωτική Κίνηση).[2] Τι λένε αυτοί; Η μνημονιακή στροφή ήταν «αναγκαίος συμβιβασμός» που αντιστοιχεί στον υπάρχοντα συσχετισμό δύναμης πανευρωπαϊκά, ο οποίος «υποτιμήθηκε» από τον «ανώριμο» αρχικά ΣΥΡΙΖΑ και οδήγησε σε «ευκολίες» και «υπερβολές». Ο συμβιβασμός είναι «προωθητικός» γιατί δίνει υποτίθεται πολιτικό χρόνο και χώρο για εφαρμογή όψεων του «παράλληλου προγράμματος» μέχρι να συσσωρευτούν οι όροι για να φύγουμε από τα μνημόνια και την επιτήρηση. Αλλά μέχρι τότε και για να γίνει αυτό χρειάζεται «υπεύθυνη» διακυβέρνηση, προώθηση πολιτικών στους τομείς της ανάπτυξης, της καινοτομίας, της νεανικής και γυναικείας επιχειρηματικότητας, της δημόσιας διοίκησης κ.λπ. σε κόντρα με τη «διαπλοκή» και τα κατεστημένα συμφέροντα. Και απαιτούνται διευρυμένες πολιτικές συμμαχίες τόσο εντός της χώρας όσο και πανευρωπαϊκά με τη σοσιαλδημοκρατία που «απελευθερώνεται» από την πρόσδεση με τις συντηρητικές νεοφιλελεύθερες δυνάμεις για να φτιαχτεί ένας νέος «αντινεοφιλελεύθερος» πόλος που μπορεί να μετατοπίσει και να «αλλάξει» τη σημερινή Ευρώπη (δηλαδή την Ε.Ε.).

Οι 53 λένε επί της ουσίας κάτι διαφορετικό από αυτά άραγε; Έχουν κάποια κρίσιμη στρατηγικού χαρακτήρα διαφοροποίηση όπως είχε εν μέρει η Αριστερή Πλατφόρμα με το μπλοκ της πλειοψηφίας στον ενιαίο ΣΥΡΙΖΑ; Κατηγορηματικά απαντάμε όχι. Και πρόσφατα κείμενα είναι πλέον πιο αποκαλυπτικά από ποτέ γι’ αυτή την πορεία από τον θλιμμένο «αναστοχασμό», που νομιμοποιεί όμως πλήρως τις λογικές του ΤΙΝΑ (με θλιβερό αποκορύφωμα το κείμενο παραίτησης της Βασιλικής Κατριβάνου) στην ενεργητική και υποτίθεται «κριτική» στήριξη των μνημονιακών επιλογών Τσίπρα. Γιατί τι άλλο είναι οι πρόσφατες συνεντεύξεις ενόψει του συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ των Τσακαλώτου και Υδραίου;[3] Τι άλλο είναι το ιδεολόγημα Τσακαλώτου για «δίκαιη ανάπτυξη» με «ταξική μεροληψία» εντός των μνημονίων, λίγους μήνες πριν έρθουν για ψήφιση οι αντεργατικές ρυθμίσεις που προβλέπει το τρίτο μνημόνιο; Τι άλλο είναι η καλλιέργεια αυταπατών για τις δυνατότητες «αξιοποίησης» της δημόσιας περιουσίας που υπάρχει με το νέο υπερταμείο ενώ δεν εξασφαλιζόταν με το ΤΑΙΠΕΔ, που οδηγούσε αποκλειστικά σε «ιδιωτικοποίηση»; Τι άλλο είναι η ρητή παραδοχή Τσακαλώτου πλέον για την ανάγκη συμμαχίας με τα ευρωπαϊκά κόμματα οικολόγων και σοσιαλδημοκρατών «εφόσον βέβαια, ιδιαίτερα οι τελευταίοι, απεγκλωβιστούν από τον νεοφιλελευθερισμό»; Οι ιδέες για κομματική συγκρότηση και συζήτηση με δικτυακές μορφές και επαφή με την «κοινωνία» (δηλαδή τους τεχνοκράτες ειδικούς)[4] δεν θυμίζουν άραγε έντονα ιδέες που πρωτοδιατυπώθηκαν εγχώρια από τον Γιώργο Παπανδρέου για το ΠΑΣΟΚ και εσχάτως και από τον Κυριάκο Μητσοτάκη για τη μορφή διαβούλευσης εντός της Ν.Δ.; Και η αφήγηση τόσο του Τσακαλώτου όσο και του Υδραίου περί αναγκαίου συμβιβασμού και δυνατοτήτων που προσφέρονται για το παράλληλο πρόγραμμα,[5] αλλά και ανάγκης έντασης της ευρωπαϊκής πολιτικής σύγκλισης και ολοκλήρωσης ως βασικό συμπέρασμα από το βρετανικό δημοψήφισμα πόσο απέχουν άραγε από το κεντρικό κομματικό αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ;

Η μόνη διαφορά που παρατηρήσαμε στα κείμενα ενόψει του συνεδρίου είναι η εκ νέου ένταση της επίθεσης στις «τάσεις» και η προνομιμοποίηση της ενιαιότητας του κόμματος από τους προεδρικούς, που προσφέρει και τη μόνη «ευκαιρία» διαφοροποίησης για τους 53. Ακόμα και αυτή όμως δεν τη βροντοφωνάζουν όπως φαίνεται, υποτασσόμενοι πλήρως στο πολιτικό και οργανωτικό πλαίσιο του σημερινού ΣΥΡΙΖΑ. Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι απλώς «να αγωνιστούμε για τις λέξεις»,[6] αλλά να πράξουμε αλλιώς, εντελώς διαφορετικά και εκτός αυτού του πλαισίου. Αλλιώς και οι λέξεις θα μοιάζουν αναπόφευκτα όλο και περισσότερο με αυτό το πλαίσιο, όπως δείχνει και η πορεία όλων των «τάσεων» του σημερινού ΣΥΡΙΖΑ.