Την Παρασκευή 23 Αυγούστου η βρετανική εφημερίδα Independent προχώρησε σε μια σημαντική αποκάλυψη: δημοσιοποίησε, επικαλούμενη "έγγραφα που απέσπασε o Edward Snowden από την αμερικανική Υπηρεσία Eθνικής Ασφαλείας" (NSA), την ύπαρξη μυστικού βρετανικού σταθμού μαζικών υποκλοπών των τηλεπικοινωνιών και της κίνησης του Διαδικτύου σε όλη τη Μέση Ανατολή. Ο σταθμός αυτός, τμήμα ενός ευρύτερου δικτύου παρακολουθήσεων με συνολικό κόστος ενός δισ. στερλινών, τέθηκε σε λειτουργία επί των ημερών του David Miliband στην ηγεσία της βρετανικής διπλωματίας και εδρεύει σε τοποθεσία την οποία η εφημερίδα, για λόγους ασφαλείας, αποφεύγει να κατονομάσει, θεωρείται όμως εξαιρετικής σημασίας, λόγω της πρόσβασης που προσφέρει στα υποθαλάσσια δίκτυα οπτικών ινών της περιοχής. Τα συλλεγόμενα δεδομένα προωθούνται στο Cheltenham, έδρα της βρετανικής υπηρεσίας παρακολουθήσεων GCHQ, και επί το πλείστον κοινοποιούνται στην αμερικανική NSA.

Η αποκάλυψη αυτή είναι αξιοσημείωτη για τρεις λόγους: πρώτον, διότι μεταφέρει το κέντρο του ενδιαφέροντος σχετικά με την δράση των αγγλο-αμερικανικών υπηρεσιών προς την ούτως ή άλλως εύφλεκτη και από πολλές απόψεις “επίκαιρη” περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Δεύτερον, διότι είναι η πρώτη διαρροή στον πλαίσιο της “υπόθεσης Snowden”, η οποία δημοσιεύεται στην Independent και όχι στην ανταγωνιστική της Guardian ή την Washington Post. Και τρίτον και κυριότερον, διότι ο ίδιος ο Snowden δηλώνει ότι δεν αποτελεί την πηγή της συγκεκριμένης διαρροής.

Το πλήρες υλικό που απέσπασε ο Αμερικανός φυγάδας από την NSA βρίσκεται, όπως έχει δηλωθεί, στα χέρια μόνο τριών ανθρώπων: του ιδίου του Snowden, του εγκατεστημένου στο Ρίο ντε Ζανέιρο Αμερικανού πρώην δικηγόρου και νυν αρθρογράφου του Guardian, Glenn Greenwald και της εγκατεστημένης στο Βερολίνο Αμερικανίδας παραγωγού βραβευμένων ντοκυμανταίρ (και άτυπης συντονίστριας της τριάδας) Laura Poitras.

Συνεπώς έχει ιδιαίτερη σημασία η ανάρτηση του Greenwald στην ιστοσελίδα του Guardian (λίγες ώρες μετά τη δημοσίευση του Independent) υπό τον τίτλο “Snowden: η βρετανική κυβέρνηση τώρα διοχετεύει έγγραφα για τον εαυτό της“. Σε αυτήν, μεταφέρεται δήλωση του 30χρονου φυγάδα ότι ουδέποτε συνεργάσθηκε με δημοσιογράφους της Independent και υποστηρίζεται ότι πηγή της εν λόγω διαρροής δεν μπορεί παρά να είναι η ίδια η βρετανική κυβέρνηση, στην προσπάθειά της να απαξιώσει, ως βλαπτικά για την εθνική ασφάλεια, τα όσα έχουν ήδη διαρρεύσει με την ευθύνη του Snowden και των συνεργατών του στον Guardian και την Washington Post. Στην ίδια δήλωση τονίζεται: “οι δημοσιογράφοι με τους οποίους έχω συνεργασθεί υπήρξαν, κατά παράκλησή μου, ιδιαίτερα προσεκτικοί, ώστε να αποκαλύψουν μόνο όσα θα όφειλε να γνωρίζει το κοινό και όχι πληροφορίες που θα μπορούσαν να θέσουν κάποιο άτομο σε κίνδυνο”.

Από την πλευρά του ο Greenwald θεωρεί ότι η διαρροή προς τον Independent αποτελεί προσπάθεια της βρετανικής κυβέρνησης να αποστρέψει την προσοχή από την καταχρηστική επίκληση της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας για την επί εννέα ώρες κράτηση και ανάκριση του Βραζιλιάνου συντρόφου του, David Miranda στο αεροδρόμιο του Heathrow(προερχόμενου από το Βερολίνο και κατευθυνόμενου στο Ρίο) και την κατάσχεση όλου του εξοπλισμού του. Πράγματι, η βρετανική αστυνομία ανακοίνωσε ότι πραγματοποιεί έρευνες με την κατηγορία της τρομοκρατίας για τα ντοκουμέντα που οMiranda είχε στην κατοχή του και των οποίων η δημοσιοποίηση “θα μπορούσε να απειλήσει ζωές”. Όπερ έδει δείξαι...

Ο Greenwald διαψεύδει επίσης τον ισχυρισμό του ανταγωνιστικού φύλλου ότι ο διευθυντής του Guardian συμφώνησε με τις βρετανικές αρχές να “περιορίσει” την κάλυψη των διαρροών του Snowden. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα στα υπόγεια των γραφείων του Guardian στο Λονδίνο έλαβε χώρα μία παράδοξη (και φαινομενικώς άνευ αντικειμένου στον καιρό της ψηφιακής τεχνολογίας) “τελετή” καταστροφής των σκληρών δίσκων με τα αρχεία Snowden, παρουσία ανδρών των βρετανικών υπηρεσιών, προκειμένου η εφημερίδα να μην υποχρεωθεί να επιτρέψει την πρόσβαση στα επίμαχα στοιχεία, βάσει της βρετανικής νομοθεσίας περί προληπτικής λογοκρισίας.

Σε αντίθεση με ό,τι ισχύει στις ΗΠΑ (υποχρεώνοντας τον πρόεδρο Obama σε ελιγμούς, καθησυχαστικές διαψεύσεις και διορθωτικές κινήσεις, όπως ο διορισμός ενός πάνελ ειδικών που θα εποπτεύει τη δράση της NSA), στη Βρετανία, χώρα με τον μεγαλύτερο παγκοσμίως αριθμό καμερών κλειστού κυκλώματος κατά κεφαλήν, το πλαίσιο επιτήρησης των μυστικών υπηρεσιών είναι εξαιρετικά χαλαρό και η δυνατότητα θωράκισής τους μέσω περιορισμών στην ενημέρωση πολύ μεγαλύτερη. Ο ίδιος ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου αναγνώρισε ότι παρόμοια επιτηρούμενη καταστροφή σκληρών δίσκων θα ήταν αδιανόητη στη δική του χώρα.

Πέρα, όμως, από τα θέματα πολιτικών ελευθεριών, η διαρροή στον Independent, έχει, εάν και εφόσον ισχύουν οι εικασίες των Snowden και Greenwald, μεγάλη σημασία από την άποψη της ασφάλειας και μάλιστα με προεκτάσεις ελληνικού ενδιαφέροντος.

Διότι, παρά τη “διακριτικότητα” των υπευθύνων της Independent ως προς την κατονομασία της θέσης του επίμαχου σταθμού παρακολουθήσεων, είναι ολοφάνερο ότι η μόνη τοποθεσία που θα μπορούσε να προσφέρει ασφαλείς εγκαταστάσεις, εγγύτητα προς τη Μέση Ανατολή και πρόσβαση στα υποθαλάσσια καλώδια της Μεσογείου είναι οι βρετανικές “κυρίαρχες βάσεις” στην Κύπρο.

Το να υποδεικνύονται αυτές ως κρίσιμος για τον “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας” κόμβος παρακολουθήσεων όλης της περιοχής αποτελεί σχεδόν “πρόσκληση για τρομοκρατικά αντίποινα”. Οι επιρρεπείς στη συνωμοσιολογία θα έβλεπαν σε κάτι τέτοιο μιαν ιδεώδη συνταγή για εντονότερη εμπλοκή των χωρών της Ε.Ε. στη συριακή κρίση αλλά και για “συσπείρωση” των δύο κοινοτήτων της Κύπρου απέναντι σε μια νεότευκτη έξωθεν απειλή. Και πάντως, με δεδομένη την πείρα της βρετανικής πλευράς στις black flag operations (είναι πρόσφατη η σύλληψη τον Σεπτέμβριο 2005 στη Βασόρα, μετά τον φόνο δύο ιρακινών αστυνομικών, Βρετανών στρατιωτών μεταμφιεσμένων σε Άραβες), Λευκωσία και Αθήνα θα πρέπει να επιδείξουν μέγιστη προσοχή.

Δημοσιεύθηκε στο capital.gr στις 26.08.2013