Αριστερή Ανασύνθεση

Πανελλαδικό Γραφείο

Εκτιμήσεις για τα εκλογικά αποτελέσματα της 25ης Γενάρη και τις προκλήσεις που είναι μπροστά μας

1. Το εκλογικό αποτέλεσμα των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου αποτελεί τη συμπύκνωση των κοινωνικών πολιτικών διεργασιών που προηγήθηκαν, της κοινωνικής καταστροφής που προκάλεσε η εποχή των μνημονίων, της βαθιάς πολιτικής κρίσης, των μεγάλων αγώνων, των ρηγμάτων που άνοιξαν στις σχέσεις εκπροσώπησης. Ως τέτοιο ανοίγει, από όλες τις απόψεις μια νέα σελίδα στην πολιτική και κοινωνική ιστορία του τόπου, μία νέα φάση στην πολιτική διαπάλη, διαμορφώνει ένα πεδίο συγκρούσεων, αντιθέσεων αλλά και προκλήσεων για την Αριστερά.

2. Σε αυτές τις εκλογές είχαμε μια συνολική αποδοκιμασία των κομμάτων που ευθύνονται για την καταστροφή. Κατεξοχήν αυτό αποτυπώνεται στην καταβαράθρωση του ΠΑΣΟΚ, που πλέον είναι σε διαδικασία πλήρους αποδιάρθρωσης, παράλληλα και με το τραγικά χαμηλό ποσοστό του ΠΑΣΟΚ και με την αποτυχία του ΚΙΔΗΣΟ να περάσει το όριο του 3%. Ακόμη και εάν αθροίσουμε και το ποσοστό του «Ποταμιού», το οποίο επίσης δεν είχε εκλογική εκτίναξη και το οποίο περιλαμβάνει και μέρος της ψήφου της ΔΗΜΑΡ και μέρος της ψήφου των αμιγώς νεοφιλελεύθερων σχηματισμών, και πάλι αποτυπώνεται μια αποδιάρθρωση και συρρίκνωση του ευρύτερου χώρου της κεντροαριστεράς. Συγκριτικά, η ΝΔ έχει μια μικρότερη υποχώρηση, ως αποτέλεσμα και της έντονη προεκλογικής πόλωσης. Έχει ενδιαφέρον ότι η ΝΔ υποχωρεί περισσότερο στους επαρχιακούς νομούς και λιγότερο στα μεγάλα αστικά κέντρα, στα οποία η μετατόπιση κύρια στρωμάτων μισθωτών και ανέργων είχε ήδη γίνει από τις εκλογές του 2012. Έχει ενδιαφέρον ότι τόσο προς την «Τελεία» όσο και προς την «Ένωση Κεντρώων» αλλά και στο ΛΑΟΣ αποτυπώθηκαν και μορφές δεξιάς ψήφου διαμαρτυρίας. Η φασιστική συμμορία της Χρυσής Αυγής διατήρησε ένα σημαντικό ποσοστό και αυτό δείχνει ότι παραμένει πρόκληση το ξερίζωμα του φασισμού από την κοινωνία. Όλα αυτά αποτυπώνουν ότι παρά την υποχώρηση εξακολουθεί να υπάρχει ένα σημαντικό δεξιό μπλοκ μέσα στην κοινωνία.

3. Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ είναι σημαντική και ιστορικών διαστάσεων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι με όρους συμβολισμού αποτελεί τομή σε πανευρωπαϊκό επίπεδο η κατάκτηση ενός τόσο υψηλού ποσοστού από έναν σχηματισμό της μη σοσιαλδημοκρατικής Αριστεράς. Αποτελεί επίσης μια τομή και σε σχέση με την μεταπολεμική ιστορία του τόπου. Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ αποτυπώνει τις μετατοπίσεις που έγιναν στις σχέσεις εκπροσώπησης μέσα στην περίοδο της κρίσης. Δείχνει πόσο καταλυτική ήταν η επίδραση και της κοινωνικής κρίσης και των μεγάλων κοινωνικών και πολιτικών αγώνων που προηγήθηκαν. Ωστόσο, παραμένει σε μεγαλύτερο βαθμό η υπερψήφιση του ΣΥΡΙΖΑ περισσότερο αποδοκιμασία και καταδίκη της προηγούμενης κατάστασης παρά αποτύπωση της διαμόρφωσης ενός κοινωνικού μπλοκ γύρω από το ΣΥΡΙΖΑ με στοιχεία οργανικής αναφοράς στην πολιτική πρόταση. Στην πραγματικότητα έχουμε να κάνουμε με ένα μίγμα εκλογικής εκδίκησης απέναντι στα μνημονιακά κόμματα και μιας θετικής προσδοκίας ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Ούτε μπορούμε να παραβλέψουμε την πολύ μεγάλη ευθύνη που είχε η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ όλο το προηγούμενο διάστημα και σε σχέση με την καλλιέργεια μειωμένων προσδοκιών στα λαϊκά στρώματα, όσο και κυρίως για την καλλιέργεια ενός κλίματος παθητικής αναμονής και ανάθεσης, που συνέβαλε στην υποχώρηση των κινηματικών πρακτικών όλο το προηγούμενο διάστημα.

4. ΟΙ ΑΝΕΛ κατάφεραν σε αυτές τις εκλογές να έχουν εκείνο αποτέλεσμα που όχι μόνο τους εξασφάλισε την είσοδο στο Κοινοβούλιο, αλλά και τη συμμετοχή στην κυβέρνηση. Είχε γίνει, άλλωστε, σαφές από αρκετό καιρό πριν ότι η βασική τους τακτική ήταν να μπορέσουν να βρεθούν σε θέση συγκυβέρνησης αλλά και ότι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ είχε ήδη κάνει προκαταβολικά μαζί τους όλες τις αναγκαίες διαπραγματεύσεις. Άλλωστε, η παρουσία τους μέσα στην κυβέρνηση διευκολύνει και τη στρατηγική της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙZA να παρουσιάσει τη νέα κυβέρνηση ως μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας για την κοινωνική σωτηρία και όχι απλώς ως μια «αριστερή κυβέρνηση».

5. Το αποτέλεσμα του ΚΚΕ αποτυπώνει τη στρατηγική της ηγεσίας του να μπορέσει να διατηρήσει και αυξήσει την εκλογική του επιρροή χωρίς να φεύγει από τα όρια μιας ορισμένης περιχαράκωσης. Το βασικό του στίγμα ήταν να κατοχυρωθεί ως η βασική εκδοχή «αριστερής αντιπολίτευσης» απέναντι στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, έστω και εάν αυτό σήμαινε και την επιμονή σε μια γραμμή πολεμικής στο ΣΥΡΙΖΑ ως συστημικό κόμμα και την αναπαραγωγή του πολιτικού τόνου ότι στην πραγματικότητα τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει. Ευνοήθηκε από το γεγονός ότι μέσα στην ευρύτερη εκλογική μεταστροφή και μέσα σε ένα κλίμα βεβαιότητας για τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ μπόρεσε να αποφύγει μέρος της πίεσης από την εκλογική πόλωση. Είναι σαφές ότι ενισχυμένο εκλογικά και αποδεικνύοντας ότι διατηρεί το μηχανισμό θα προσπαθήσει να κατοχυρωθεί ως έκφραση λαϊκής δυσαρέσκειας, ενώ, διατηρώντας τη σεχταριστική γραμμή του, θα δοκιμάσει να παίξει ρόλο και στην όποια επιστροφή του κοινωνικού διεκδικητισμού.

6. Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ-ΜΑΡΣ κατέβηκε στις εκλογές με μια πολιτική συνεργασία που αποτυπώθηκε κυριολεκτικά τελευταία στιγμή, που συνοδεύτηκε από σχεδόν αντισυντροφικές πρακτικές από τη μεριά όσων στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ διαφωνούσαν και η οποία ακολούθησε μια ολόκληρη πορεία χαμένων ευκαιριών για τη μετωπική συμπόρευση των δυνάμεων της Αριστεράς του μεταβατικού προγράμματος, ξεκινώντας ήδη από την περίοδο μετά το 2011, πορεία που απογοήτευσε πολλούς αγωνιστές και βοήθησε τη διαμόρφωση των σημερινών συσχετισμών μέσα στην Αριστερά. Το εκλογικό αποτέλεσμα είναι μεγαλύτερο από αυτό το 2012, με ποσοστό 0,64% (0,33% το 2012) και σχεδόν διπλάσιες ψήφος, αλλά μπορεί να χαρακτηριστεί θετικό μόνο εάν αναλογιστούμε πόσο χειρότερα θα μπορούσαν να ήταν τα πράγματα εάν δεν είχε γίνει η πολιτική συνεργασία. Το αποτέλεσμα αντανακλά το γεγονός ότι το ίδιο το γεγονός της συνεργασίας αλλά και η προσπάθεια για έναν πολιτικό λόγο περισσότερο γειωμένο με αποφυγή μιας καταστροφολογικής πολεμικής απέναντι στο ΣΥΡΙΖΑ, κατάφερε να συσπειρώσει ένα δυναμικό και να καταγράφει μια εκλογική καταγραφή που καταρχάς δικαιώνει την επιλογή της συνεργασίας και δίνει μια αναγκαία πολιτική ανάσα για να μπορέσει αυτός ο πολιτικός χώρος να συνεχίσει να υπάρχει και να δίνει μάχες. Έχει μεγάλη σημασία ότι σε αυτές τις εκλογές ο πολιτικός μας χώρος κατέβηκε με έναν μετρημένο και χωρίς βερμπαλισμούς πολιτικό λόγο, με πραγματικούς πολιτικούς στόχους, με αρκετά πιο μαζικό προφίλ από άλλες φορές και με ρεαλιστικές και μετρημένες εκλογικές προσδοκίες που απέτρεψαν τις μετεκλογικές απογοητεύσεις. Έχει, επίσης, σημασία ότι αποδείχτηκε ότι η συνεργασία και η εξεύρεση κοινού λόγου και βηματισμού είναι εφικτή μέσα στη ριζοσπαστική Αριστερά σε πείσμα της απαράδεκτης δαιμονολογίας όσων τάσεων δεν ήθελαν το μετωπικό εγχείρημα. Είναι επίσης σαφές ότι χωρίς το βήμα της συνεργασίας η αποδιάρθρωση και εκλογική καταβαράθρωση του χώρου της αντι-ΕΕ Αριστεράς θα ήταν πολύ πιο έντονες. Ωστόσο, η πολιτική ανάσα που μας δίνει το αποτέλεσμα δεν μειώνει καθόλου την ανάγκη να δούμε με αυστηρή κριτική και αυτοκριτική όλα τα προβλήματα και τις αντιφάσεις που σφράγισαν την πολιτική παρουσία της ριζοσπαστικής Αριστεράς σε όλη την περίοδο από το 2009 και μετά. Είναι σαφές ότι η πραγματική δυναμική που θα μπορούσε να έχει μια Αριστερά του μεταβατικού προγράμματος υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια του 0,64%. Με αυτή την έννοια, το αποτέλεσμα παραμένει πίσω από την ανάγκη της εποχής, πίσω από τις δυνατότητες που υπήρχαν και υπάρχουν για την ανάπτυξη ενός πολιτικού ρεύματος με αριστερή ριζοσπαστική αναφορά και σε αντιιμπεριαλιστική, αντιΕΕ κατεύθυνση. Είναι ανάγκη να αναμετρηθούμε με τα όρια, τις ανεπάρκειες και τα λάθη, αλλά και να υπάρξουν σημαντικές τομές.

7. Ως ΑΡΑΝ αγωνιστήκαμε όλο το προηγούμενο διάστημα για να μπορέσει να υπάρξει αυτή η αναγκαία αλλαγή πορείας του χώρου της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Επιμείναμε σε αυτή τη γραμμή και ταυτόχρονα δεν διστάσαμε να συγκρουστούμε με τον πιο αποφασιστικό τρόπο όταν βλέπαμε τα πράγματα στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ να πηγαίνουν σε λανθασμένη κατάσταση, αρνούμενοι να δώσουμε μια λανθασμένη εικόνα «σύνθεσης» εκεί όπου στην πραγματικότητα αποτυπωνόταν γραμμή απομάκρυνσης από τη μετωπική λογική. Πιστεύουμε ότι με την αποφασιστικότητά μας συμβάλαμε στο να υπάρξει τελικά το συνεργατικό κατέβασμα, με όλες τις δυσκολίες που αυτό είχε. Οι συντρόφισσες και οι σύντροφοί μας έτρεξαν σε πάρα πολλές τοπικές και συνέβαλαν στο εκλογικό αποτέλεσμα, με όλες τις δυσκολίες αυτής της εκλογικής μάχης.

9. Τόσο σε όλη την προεκλογική εκστρατεία όσο και στα πρώτα βήματα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, έχει αποτυπωθεί η βασική στρατηγική που συμπυκνώνεται σε μια γραμμή «διαπραγμάτευσης» με τους δανειστές ως προς το θέμα του χρέους και της χρηματοδότησης. Αυτό αποτυπώνει και το σύνθημα «ούτε ρήξη ούτε υποταγή». Αυτό που επιδιώκει η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ είναι κατά βάση ένας συνδυασμός ανάμεσα στην αναδιάρθρωση του χρέους μέσα από την επιμήκυνσή του και τη χρήση του μηχανισμού της «ποσοτικής διευκόλυνσης» ώστε να περιοριστούν οι ανάγκες αποπληρωμής του χρέους. Διαμηνύει ήδη ότι δεν συζητά πλέον για διαγραφή χρέους (ούτε του μεγαλύτερου μέρους του όπως λέει το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ), κάτι που αποτελεί κόκκινο πανί για τη Γερμανία και την ΕΕ. Επί της ουσίας συζητά πλέον για εναλλακτικές μορφές επιμήκυνσης χωρίς διαγραφή ονομαστικού χρέους (προτάσεις Βαρουφάκη, Μηλιού, πάγωμα τόκων και αναπτυξιακή ρήτρα αποπληρωμής κλπ.). Η κατάργηση της Τρόικας περιγράφεται πλέον μέσω της αποπληρωμής του χρέους προς το ΔΝΤ και την δανειακή σχέση και συμφωνία μόνο με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και μηχανισμούς που εξωραΐζονται έναντι του ΔΝΤ. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι μπορεί να προχωρήσει «ομαλά» αυτή η διαπραγμάτευση. Αφενός, γιατί ήδη η Γερμανική κυβέρνηση διαμήνυσε ότι δεν πρόκειται να δεχτεί τόσο εύκολα αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Αφετέρου, γιατί η χρηματοδότηση της Ελλάδας μέχρι τώρα δεν στηριζόταν απλώς σε δημοσιονομικούς δείκτες αλλά και στην εφαρμογή «μεταρρυθμίσεων», μερικές από τις οποίες η νέα κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι θα καταργήσει. Η νέα συμφωνία θα συνοδευτεί από κάποιου τύπου νέο «μνημόνιο» ακόμα και αν αυτό ονομαστεί επικοινωνιακά «Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης». Παρότι, στο βραχύ χρόνο, η νέα κυβέρνηση μπορεί να αποφύγει κενά στη χρηματοδότηση μέχρι το καλοκαίρι, αργά ή γρήγορα η χρηματοδότηση θα εξαρτηθεί από την πορεία της διαπραγμάτευσης. Γνώμη μας είναι ότι σε αυτή τη διαδικασία οι πιέσεις που θα ασκηθούν θα είναι πολύ μεγάλες, θα έχουν τη μορφή και ανοιχτού εκβιασμού και η πολιτική κατεύθυνση της κυβέρνησης καθόλου δεν εγγυάται ότι αυτοί οι εκβιασμοί θα απαντηθούν και επομένως είναι πολύ πιθανή μια υποχώρηση που στο όριό της θα οδηγήσει σε μια εκδοχή λιτότητας. Από την άλλη, πρέπει να πούμε ότι η προεκλογική γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ είχε ήδη περιοριστεί από τις εξαγγελίες στη Θεσσαλονίκη στη διαμόρφωση ενός «κοινωνικού διχτιού ασφαλείας» που θα αποτρέψει τις επιπτώσεις της ανεργίας και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Από εκεί και πέρα η έμφαση είναι στις επενδύσεις, την «ανάπτυξη», την επιχειρηματικότητα. Όλα αυτά αποτυπώνουν την ιδιαίτερη επικαιρότητα που έχει τόσο η επιμονή στους κομβικούς στόχους του μεταβατικού προγράμματος – διαγραφή του χρέους, ρήξη με ευρώ και ΕΕ, εθνικοποιήσεις - ως αναγκαία αφετηρία απέναντι στους εκβιασμούς των δανειστών, όσο, όμως, και η θετική επεξεργασία ενός προγράμματος και μιας κατεύθυνσης παραγωγικής ανασυγκρότησης που να στηρίζεται στην πρωτοβουλία των δυνάμεων της εργασίας και όχι την «επιχειρηματικότητα».

10. Όλα αυτά φυσικά θα εξαρτηθούν και από μια άλλη παράμετρο, δηλ. τις εξελίξεις στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, με όλη την αντιπαράθεση που είχε υπάρξει σε σχέση με το εάν θα έπρεπε να υπάρξει χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής για να αποφευχθεί ο αποπληθωρισμός και η ύφεση, όπως αυτό συμπυκνώθηκε στο ερώτημα για την νέα πολιτική της ΕΚΤ. Στον πυρήνα των αντιφάσεων είναι ο τρόπος που η Γερμανική πολιτική την ίδια στιγμή που πιέζει για μειωμένη κυριαρχία και αυξημένη ολοκλήρωση σε σχέση με άλλες χώρες δεν είναι διατεθειμένη να αναλάβει το επιπλέον κόστος που αυτό συνεπάγεται, προτιμώντας να διατηρεί τα πλεονεκτήματα που της εξασφαλίζει η τωρινή αρχιτεκτονική. Όμως, με τα προβλήματα που αυτό συνεπάγεται για χώρες του πυρήνα, όπως η Ιταλία που αντιμετωπίζει ανοιχτή κρίση χρέους την ίδια ώρα που η βιομηχανική αστική τάξη της πιέζεται από το ευρώ, ή η Γαλλία με τα ελλείμματά της, είναι εμφανές ότι πάνω σε αυτό βγαίνει η αντιφατικότητα της ΕΕ σήμερα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι όσοι είναι αντίθετοι με τις Γερμανικές επιλογές είναι «προοδευτικοί», καθώς και η στρατηγική της «ποσοτικής διευκόλυνσης» στηρίζεται στο φτηνό εργατικό κόστος, την ελαστική εργασία, τις ιδιωτικοποιήσεις. Ταυτόχρονα, έχουν μεγάλη σημασία και οι αντιθέσεις που αφορούν την ευρωατλαντική κατεύθυνση, ιδίως από τη στιγμή που η εμπλοκή της ΕΕ στην ιμπεριαλιστική πίεση προς τη Ρωσία μέσα από τις εξελίξεις στην Ουκρανία εντείνεται παρά τις αντιφάσεις που μπορεί να οξύνει στο καθαρά οικονομικό επίπεδο (κυρώσεις κ.λπ.). Πάντως έχει ενδιαφέρον να δούμε και τις πιέσεις που ήδη καταγράφονται και σε επίπεδο «αγορών» αλλά και σε επίπεδο δηλώσεων από τη μεριά των Γερμανών, ιδίως ύστερα από τις ανακοινώσεις για ακύρωση των παραπέρα ιδιωτικοποιήσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι τόσο οι ιδιωτικοποιήσεις όσο και οι νόμοι για τα εργασιακά και η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, αποτέλεσαν προαπαιτούμενα των δανειακών δόσεων αλλά και βασική παράμετρος των αξιολογήσεων.

11. Η σύνθεση της κυβέρνησης αποτυπώνει τη διάθεση της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ να μπορέσει να έχει τον πλήρη πολιτικό έλεγχο των κρίσιμων αποφάσεων, ιδίως σε ό,τι αφορά την διαπραγμάτευση με τους δανειστές, να προσφέρει υπουργικούς θώκους στους ΑΝΕΛΛ, και να μπορέσει να δώσει χώρο και στις υπόλοιπες τάσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Έχουν πάντως σημασία η παρουσία ορισμένων προσώπων που προέρχονται και από το χώρο του ΠΑΣΟΚ και από μια μακρά πορεία παρουσίας στον κρατικό μηχανισμό.

12. Την ίδια στιγμή η νέα κυβέρνηση προσπαθεί όσο μπορεί πιο γρήγορα να δώσει την εικόνα ότι παίρνει άμεσα φιλολαϊκά και προοδευτικά μέτρα, ιδίως πάνω σε ζητήματα όπου υπήρξαν μεγάλα και ισχυρά κινήματα: Εξαγγελία για επαναπρόσληψη απολυμένων / διαθεσίμων. Δέσμευση για κατάργηση τράπεζας θεμάτων, διαγραφών φοιτητών κ.λπ. Εξαγγελία για αποκατάσταση κατώτατου μισθού. Ανακοινώσεις για σταμάτημα της παραπέρα ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ και του ΟΛΠ (όχι όμως για αναίρεση της μέχρι τώρα παραχώρησης στην COSCO ή για την κατάργηση του ΤΑΙΠΕΔ). Διαφοροποίηση από την κοινή ευρωπαϊκή γραμμή στην ανακοίνωση για την Ουκρανία. Ανακοίνωση για απόδοση ιθαγένειας στα παιδιά που γεννιούνται εδώ. Στο ίδιο πλαίσιο και συμβολισμοί όπως η επίσκεψη στην Καισαριανή. Όλα αυτά δείχνουν ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να κάνει πράξη όσα μπορεί από τα άμεσα μέτρα, που δεν εξαρτώνται από τη διαπραγμάτευση, να δώσει ένα συμβολικό αριστερό τόνο, να καθησυχάσει όσους προβληματίζονται από την συνεργασία με τους ΑΝΕΛΛ και να μπορέσει να έχει ανοχή από την κοινωνία στο διάστημα που ακολουθεί και το οποίο κατεξοχήν θα αφορά και τη διαπραγμάτευση. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση είναι εξαρχής αντιμέτωπη με τεράστιες πιέσεις από τους δανειστές. Μπορεί το ίδιο το γεγονός ότι ζήτησε διαπραγμάτευση και όχι άκριτη υπαγόρευση μέτρων να προκάλεσε κραδασμούς σε όλη την Ευρώπη (βλ. την απήχηση της εικόνας του Βαρουφάκη απέναντι στον Ντάισελμπλουμ), όμως στην πραγματικότητα η διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησης, με τα προδιαγεγραμμένα όρια και την αποδοχή του πλαισίου της ΕΕ, στην πραγματικότητα την εκθέτει στον κίνδυνο πραγματικών εκβιασμών (και άρα και υποχωρήσεων). Η αντίφαση αυτή επιβεβαιώνει την επικαιρότητα που έχει η ρήξη με χρέος, ευρώ και ΕΕ ως αφετηρία για οποιαδήποτε προοδευτική λύση.

13. Είναι προφανές ότι σε πρώτη φάση ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μια σχετική ανοχή από την κοινωνία ιδίως στο βαθμό που θα τηρήσει κάποιες από τις πρώτες προεκλογικές υποσχέσεις του. Όμως, από εκεί και πέρα είναι σαφές ότι η αναμέτρηση με τις προσδοκίες της κοινωνίας, που είναι υπαρκτές ακόμη και εάν η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ επένδυσε στη λογική των μειωμένων προσδοκιών θα γίνει πολύ πιο αντιφατική από τη στιγμή που η διαδικασία της διαπραγμάτευσης συνεπάγεται και ακύρωση φιλολαϊκών μέτρων. Είναι επίσης σαφές ότι τυχόν απογοήτευση σήμερα κρίσιμων τμημάτων των λαϊκών τάξεων στο τέλος θα λειτουργήσει απλώς ως μηχανισμός για την παλινόρθωση των συστημικών δυνάμεων. Και με αυτή την έννοια ο βαθμός στον οποίο σε όλο το επόμενο διάστημα θα διατηρηθεί και θα ενισχυθεί η λαϊκή αυτοπεποίθηση, αγωνιστικότητα και διεκδικητικότητα είναι από μόνος του μια καθοριστική παράμετρος της συγκυρίας.

14. Σε αυτό το φόντο, πρέπει να δούμε πολύ πιο σοβαρά την κατάσταση που επικρατεί μέσα στη ριζοσπαστική Αριστερά, τα σοβαρά προβλήματα και τις ανεπάρκειες που υπήρξαν. Είναι σαφές ότι χρειάζεται μια πιο βαθιά αυτοκριτική για τα λάθη που έγιναν από το 2010 και μετά και τα οποία δεν επέτρεψαν στη ριζοσπαστική Αριστερά, παρότι είχε πρώτη αναδείξει το μεταβατικό πρόγραμμα και παρά την καθοριστική παρουσία της στους αγώνες, να είναι αυτή που θα γινόταν η πολιτική δύναμη - καταλύτης μέσα στο λαϊκό κίνημα και θα αποτελούσε την πολιτική ραχοκοκκαλιά ενός νικηφόρου ξεσηκωμού ανατρέποντας τους συσχετισμούς μέσα στην Αριστερά. Όμως, η διαρκής απροθυμία να ξεφύγουμε από τα όρια της Αριστεράς της αντίστασης και της ιδεολογικής υπεράσπισης της επαναστατικής προοπτικής, και η ειδική έκφραση που πήρε ως αδυναμία η γραμμή του μεταβατικού προγράμματος να αναμετρηθεί με το ερώτημα της κυβερνητικής εξουσίας, οδηγούσε και στο διαρκή εγκλωβισμό στη λογική του αντικαπιταλιστικού μετώπου, στην υποτίμηση της δυνατότητας να έχουμε ένα ευρύτερο αντι-ΕΕ μέτωπο, στην πολιτική οριοθέτηση απέναντι στο ΣΥΡΙΖΑ με όρους «καμιά κυβέρνηση ποτέ και πουθενά, μόνο η εργατική εξουσία». Όλα αυτά οδήγησαν σε αλλεπάλληλες χαμένες ευκαιρίες: το φθινόπωρο του 2010 όταν φάνηκε πώς το θέμα του ευρώ διαιρούσε την Αριστερά, στις Πλατείες και μετά από αυτές, την άνοιξη του 2012 όταν ενώ υπήρχαν όροι συμφωνίες ακυρώθηκε η προοπτική της συνεργασίας με το ΜΑΑ, αλλά και μετά τις εκλογές του 2012, στην παρελκυστική τοποθέτηση απέναντι στις ενωτικές πρωτοβουλίες, στην υπονόμευση της δυνατότητας ενωτικού κατεβάσματος στις ευρωεκλογές του 2014, ακόμη και στην καθυστέρηση της ίδιας της ενωτικής συμπόρευσης, μέσα από αποφάσεις όπως του ΠΣΟ της ΑΝΤΑΡΣΥΑ τον Ιούλιο του 2014 που παραλίγο να ακυρώσει κάθε προοπτική συμπόρευσης. Όλες αυτές οι παλινωδίες, οι ανούσιες πολεμικές σε όποιον έβαζε το ζήτημα αντι-ΕΕ πρόγραμμα και αριστερή κυβέρνηση, η υποτίμηση των συλλογικών προσδοκιών της κοινωνίας δεν σήμαιναν τίποτα άλλα παρά διαρκή παραχώρηση πολιτικού χώρου στο ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είναι μόνο το τίμημα σε ανθρώπους και αγωνιστές που είχε όλη αυτή η διαδρομή. Πάνω από όλα είναι ότι άφησε όλο το περιθώριο να ηγεμονεύσει στο λαϊκό κίνημα μια δεξιόστροφη γραμμή, μια γραμμή που δεν μπορεί να εγγυηθεί τις αναγκαίες ρήξεις, μια γραμμή που ενέχει τον κίνδυνο της ήττας. Ο απολογισμός αυτός δεν ακυρώνει ούτε τους αγώνες που έδωσε αυτός ο χώρος, ούτε την επιμονή του και σε σωστές θέσεις. Απλώς διατυπώνει τον πυρήνα του προβλήματος, δηλαδή εκείνα τα στοιχεία φυσιογνωμίας και γραμμής που δεν επέτρεψαν στη ριζοσπαστική Αριστερά να υπερβεί τα στενά της όρια.

15. Σε αυτό το φόντο εμείς επιμένουμε σε στρατηγικό επίπεδο στην εκτίμηση ότι η ιδιαίτερη συγκυρία της ελληνικής κρίσης, των μεγάλων αγώνων και των μεγάλων ρηγμάτων, κάνει επίκαιρη μια στρατηγική για ένα σύγχρονο ιστορικό μπλοκ, δηλ. το συνδυασμό ανάμεσα στο μεταβατικό πρόγραμμα ως «άλλο δρόμο», την οικοδόμηση μορφών λαϊκής οργάνωσης και «αντιεξουσίας», τη διεκδίκηση μιας κυβέρνησης των εργαζομένων που σε συνδυασμό με την ισχυροποίηση του λαϊκού κινήματος να αποτελέσει την αφετηρία μιας πρωτότυπης διαδικασίας επαναστατικού μετασχηματισμού. Με αυτή την έννοια οι πολιτικές και εκλογικές μετατοπίσεις στη μνημονιακή Ελλάδα και οι ανατροπές που οδήγησαν στη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι για εμάς η απόδειξη ότι στο τέλος απλώς οι αστικές δυνάμεις επιβάλλουν τη δική τους βούληση. Αντίθετα, δείχνει το εφικτό, έστω και δύσκολο, μιας τέτοιας στρατηγικής, αλλά και το πρόβλημα που δημιούργησε η παραχώρηση πολιτικού χώρου στη δεξιά γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ.

16. Ως προς τη τοποθέτησή μας απέναντι την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει καταρχήν να αποφύγουμε δύο λανθασμένες επιλογές:

- Η πρώτη θα ήταν αυτή μιας άκριτης παροχής ανοχής και σε τελική ανάλυση στήριξης στις επιλογές της κυβέρνησης. Με αυτό τον τρόπο ουσιαστικά θα νομιμοποιούσαμε και θα στηρίζαμε τις επιλογές της ηγετικής ομάδας και με κανένα τρόπο δεν θα βοηθούσαμε να πάνε τα πράγματα προς τα αριστερά. Θα γινόμασταν και εμείς μέρος του προβλήματος.
- η δεύτερη θα ήταν μια διαρκής γκρίνια και πολεμική ανάλογη με αυτή που έχει επιλέξει η ηγεσία του ΚΚΕ που ουσιαστικά θεωρεί ότι η νέα κυβέρνηση είναι ακριβώς μια κυβέρνηση του κεφαλαίου. Μια τέτοια πολεμική στην πραγματικότητα χαρίζει όλο τον κόσμο στον ΣΥΡΙΖΑ και επίσης δεν μπορεί ούτε αντιφάσεις να οξύνει ούτε μετατοπίσεις να προκαλέσει.

17. Για εμάς αυτό που χρειάζεται είναι μια ουσιαστική και προγραμματική αντιπολίτευση από τη σκοπιά του πώς μπορεί να δικαιωθεί πραγματικά η ελπίδα του λαού, από τη σκοπιά του πώς δεν θα χαθεί η ιστορική ευκαιρία που έχει ανοίξει. Με αυτή την έννοια απέναντι στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ η στάση που ακολουθούμε είναι η ακόλουθη.

- δεν προσπαθούμε να πείσουμε τους ανθρώπους που ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ ότι έκαναν λάθος, δεν έχουμε την τακτική «εμείς σας τα λέγαμε». Αυτό που λέμε είναι ότι για να μπορέσουμε να φύγουμε από το φαύλο κύκλο της λιτότητας και της επιτροπείας χρειάζεται ρήξη με το χρέος και την ΕΕ και παραγωγική ανασυγκρότηση έξω και πέρα από τη λογική των «επενδύσεων».

- τα φιλολαϊκά μέτρα που παίρνονται τα στηρίζουμε και τα χαιρετίζουμε πρώτα και κύρια σαν κατακτήσεις του κινήματος. Βγάζουμε το κίνημα μπροστά να πιέσει ώστε αυτά τα μέτρα να τα πάρουν όσο πιο άμεσα γίνεται.
- όπου υπάρχουν καθυστερήσεις και παλινωδίες προβάλουμε τα αιτήματα, πιέζουμε, διαμαρτυρόμαστε, προσπαθούμε να επιβάλουμε τα αναγκαία.
- σε σχέση με το θέμα της «διαπραγμάτευσης» αναδεικνύουμε τα αδιέξοδά της, προβάλλουμε με μαζικούς όρους το δρόμο της σύγκρουσης, αναδεικνύουμε τον κομβικό χαρακτήρα της ρήξης με τον ευρωπαϊκό δρόμο και τις ατλαντικές δεσμεύσεις, γραμμή που αποκτά ξεχωριστή επικαιρότητα μετά τις τελευταίες εξελίξεις.
- επεξεργαζόμαστε το μεταβατικό πρόγραμμα τόσο στις γενικές αρχές όσο και στα συγκεκριμένα σημεία της παραγωγικής ανασυγκρότησης σε σοσιαλιστική κατεύθυνση, ως εναλλακτικό σχέδιο για την Αριστερά, ως εκείνη την αφετηρία για να μη χαθεί η ιστορική ευκαιρία που οι ίδιοι οι αγώνες του λαού άνοιξαν.
- Ο στόχος μας είναι όταν η γραμμή που κυριαρχεί φτάσει στα όρια της, να μπορεί να υπάρξει πραγματικά εναλλακτική απάντηση και άλλος δρόμος ώστε να μην ηττηθεί η συσσωρευμένη ελπίδα του λαού και της κοινωνίας. Να υπάρχει πρόγραμμα, πολιτικοί στόχοι, οργάνωση και κινητοποίηση του κόσμου, ώστε να μην έρθει η ήττα αλλά η αναγκαία ρήξη και το άνοιγμα δρόμων ανατροπής.
- Σε αυτή τη βάση, που προσπαθεί να επικοινωνήσει με την προσδοκία όσων ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ταυτόχρονα οριοθετείται από τον πυρήνα της γραμμής του ΣΥΡΙΖΑ, μπορεί να αναδειχτεί και η πραγματική αναγκαιότητα να υπάρξει με τρόπο αυτοτελή και μετωπικό η Αριστερά του άλλου δρόμου.

18. Σε αυτή τη βάση μπορούμε να δούμε τις προτεραιότητες μας το επόμενο διάστημα. Μέσα στο κίνημα παλεύουμε, πατώντας και πάνω στην αισιοδοξία που γέννησε το εκλογικό αποτέλεσμα, αλλά και πάνω στις πρώτες εξαγγελίες μέτρων, ώστε να επιστρέψει η λαϊκή αγωνιστικότητα, διεκδικητικότητα, απαιτητικότητα. Πηγαίνουμε σε όλα τα σωματεία, τους φοιτητικούς συλλόγους, τις τοπικές κινήσεις, τις λαϊκές συνελεύσεις και βγαίνουμε μπροστά με τις άμεσες απαιτήσεις μας έχοντας επεξεργασμένη τακτική κοινής δράσης με άλλες κινηματικές δυνάμεις σε κάθε χώρο. Κωδικά διεκδικούμε – επιβάλλουμε – υπερασπιζόμαστε – αντιπαλεύουμε. Διεκδικούμε όσα χάσαμε και όσα είναι αναγκαία με βάση συγκεκριμένο πλαίσιο πάλης και ιεράρχηση στόχων και μετώπων. Επιβάλλουμε σε κυβέρνηση και κεφάλαιο τη θεσμοθέτηση και υλοποίηση αυτών. Υπερασπιζόμαστε τις κατακτήσεις κόντρα στη θεσμική και εργοδοτική αντίδραση. Αντιπαλεύουμε δεξιές παλινωδίες και υποχωρήσεις της κυβέρνησης, όπως και κάθε αντιδραστική κίνηση σε κοινωνικό-κινηματικό επίπεδο. Αυτή η κίνηση απαιτεί άμεσα τη συγκρότηση των αναγκαίων προγραμμάτων πάλης ανά χώρο, την ιεράρχηση στόχων και τακτικών κινήσεων. 

Στο εργατικό κίνημα παλεύουμε για την άμεση αποκατάσταση των βασικών συνδικαλιστικών ελευθεριών και δικαιωμάτων στη συλλογική διαπραγμάτευση και πάνω σε αυτή τη βάση παλεύουμε και για την ανασυγκρότηση συλλογικών πρακτικών. Πρέπει πάνω στις δυνατότητες που θα ανοιχτούν για τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων να μπορέσουμε να συσπειρώσουμε κόσμο γύρω από τα συνδικάτα, ώστε οι κατακτήσεις να μη μείνουν νεκρό γράμμα. Στο δημόσιο τομέα παλεύουμε ώστε να καταργηθεί πλήρως η αξιολόγηση και το αυταρχικό πειθαρχικό δίκαιο και να αρθούν οι απολύσεις και οι διαθεσιμότητες. Παλεύουμε για αυξήσεις μισθών και συντάξεων και κατοχύρωση των χαμένων στο δημόσιο (13ος-14ος μισθός και σύνταξη).

Σε σχέση με την ανεργία όχι μόνο απαιτούμε να υπάρξει τώρα αύξηση του επιδόματος αλλά και απόδοσή του στους μακροχρόνιους ανέργους που αυτή τη στιγμή δεν το παίρνουν. Πάνω από όλα παλεύουμε για τη δημιουργία θέσεων εργασίας ξεκινώντας από την απαίτηση μαζικών διορισμών σε όλους τους κλάδους του δημοσίου που αυτή τη στιγμή κινδυνεύουν με διάλυση. Αντιπαλεύουμε το αντιδραστικό θεσμικό πλαίσιο για την ελαστική και υπερωριακή εργασία και την κατάργηση της κυριακάτικης αργίας στο εμπόριο. Αντιπαλεύουμε τις ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών, ζητάμε άρση τους όπου έχουν γίνει.

Στα τοπικά κινήματα και στις γειτονιές δίνουμε τη μάχη για να ακυρωθούν όλες οι παραχωρήσεις του ΤΑΙΠΕΔ και για την κατάργησή του. Αντιπαλεύουμε κάθε ιδιωτικοποίηση και καταστροφή δημόσιου χώρου και απαιτούμε να αποδοθεί πίσω στους κατοίκους το Ελληνικό και να ακυρωθεί η επένδυση στις Σκουριές. Απαιτούμε όλα τα αναγκαία σε θεσμικό και υλικό επίπεδο για να μπορέσουν να λειτουργήσουν αλλιώς οι δήμοι (κατάργηση του αντιδημοκρατικού θεσμικού πλαισίου του Καλλικράτη, κατάργηση του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ, αύξηση κρατικής επιχορήγησης κλπ.). Διεκδικούμε μία άλλη πολιτική για τα απορρίμματα με ουσιαστικό δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα, δημιουργία ενός δημοσίου συστήματος διαχείρισης με ενδιάμεσες διαδημοτικές δομές και πλήρη πρόληψη, μείωση, διαλογή στην πηγή, ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση, με άμεσο οριστικό και αμετάκλητο κλείσιμο της χωματερής Άνω Λιοσίων – Φυλής.

Στη νεολαία πιέζουμε για την άμεση κατάργηση όλων των αντιεκπαιδευτικών νόμων και των θεσμικών τους συνεπειών (π.χ. Τράπεζα Θεμάτων, Συμβούλια Ιδρύματος, Πρυτανικές αρχές κ.λπ.). Για την επαναφορά του πανεπιστημιακού ασύλου. Ταυτόχρονα, όμως, βγάζουμε μπροστά τις δικές μας διεκδικήσεις: για την κάλυψη όλων των αναγκών σε δαπάνες και προσωπικό. Για το σχολείο που θέλουμε. Για το τι ζητάμε στο Πανεπιστήμιο (ακύρωση διαγραφών φοιτητών, ακύρωση ρυθμίσεων Μπολώνια, φοιτητική συμμετοχή, δημόσιος χαρακτήρας σίτισης –στέγασης - έρευνας).

Στα δημοκρατικά δικαιώματα πιέζουμε για να υπάρξουν αναγκαίες τομές: πραγματικός αφοπλισμός της αστυνομίας, διάλυση των ΜΑΤ-ΜΕΑ-ΔΕΛΤΑ-ΔΙΑΣ, δημοκρατικός έλεγχος της ΚΥΠ, κατάργηση αντιτρομοκρατικών νόμων και των συνεπειών τους, κατάργηση φυλακών τύπου Γ. Πλήρη δικαιώματα για τη ΛΟΑΤ κοινότητα. Νομιμοποίηση των μεταναστών και κλείσιμο των κέντρων κράτησης. Άσυλο στους πρόσφυγες. Απόδοση ιθαγένειας στα παιδιά μεταναστών που γεννιούνται στη χώρα. Αλλαγή του εκλογικού νόμου σε σύστημα απλής αναλογικής με κατάργηση του 3% και μείωση των οικονομικών επιβαρύνσεων για συμμετοχή στις εκλογές.

Στο αντιφασιστικό κίνημα παλεύουμε για την πολιτική και δικαστική καταδίκη των νεοναζί ενόψει και της επερχόμενης δίκης τους. Επιβάλλουμε την ανατροπή της λογικής «ίσων αποστάσεων» που κυριαρχούσε λόγω της «θεωρίας των άκρων» ειδικά εν όψει των επερχόμενων αποφυλακίσεων στελεχών τους λόγω της παρέλευσης του 18μηνου της προφυλάκισης. Επιβάλλουμε με ασφυκτική κινηματική πίεση την απομάκρυνσή τους από το κινηματικό επίπεδο του δρόμου.

Στο αντιιμπεριαλιστικό κίνημα παλεύουμε για να υπάρξει πραγματική τομή με τον ευρωατλαντισμό σε όλα τα επίπεδα, για διακοπή της λογικής της προνομιακής συμμαχίας με το Ισραήλ, για ρήξη με την πολιτική του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, για σταμάτημα της ελληνικής συμμετοχής σε εκστρατευτικά σώματα, για το κλείσιμο της βάσης της Σούδας, ανοίγοντας ταυτόχρονα το αίτημα για έξοδο από το ΝΑΤΟ.

Ταυτόχρονα σε όλα τα επίπεδα ανοίγουμε τη συζήτηση και μέσα στο κίνημα για το τι τομές διεκδικούμε σε όλα τα επίπεδα: τι σημαίνει για εμάς σχεδιασμός και παραγωγική ανασυγκρότηση με βάση τις λαϊκές ανάγκες, πώς θέλουμε να λειτουργήσουν πραγματικά αυτοδιαχειριζόμενα εγχειρήματα, πώς θέλουμε τη λειτουργία της υγείας και της παιδείας για τις κοινωνικές ανάγκες, ποια είναι η δική μας «μεταρρύθμιση του κράτους», πώς μπορεί να υπάρξει πραγματική προστασία του περιβάλλοντος κ.λπ.

19. Ταυτόχρονα συμβάλουμε και παίρνουμε πρωτοβουλίες για να μπορέσει να υπάρξει εκείνη η Αριστερά που θα μπορεί να προσφέρει το εναλλακτικό σχέδιο απέναντι στην αδιέξοδη γραμμή της διαπραγμάτευσης μέσα στα όρια της ΕΕ και του χρέους. Γύρω από αυτό χρειάζεται να ξεδιπλωθούν όλες οι αναγκαίες πρωτοβουλίες, με βάση και την εμπειρία (και την αυτοκριτική) για τις λανθασμένες λογικές που είχαν κυριαρχήσει, κύρια μέσα στο χώρο τη ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Αυτό για εμάς περνάει μέσα από τις ακόλουθες κατευθύνσεις:

- Επιμένουμε να διατηρηθεί και διευρυνθεί το κεκτημένο της συνεργασίας ΑΝΤΑΡΣΥΑ - ΜΑΡΣ με σκοπό να αποτελέσει τη βάση για την πορεία προς το αναγκαίο αριστερό ριζοσπαστικό μέτωπο γύρω από το μεταβατικό πρόγραμμα.
- Σε αυτή τη βάση στηρίζουμε κάθε βήμα που εξασφαλίζει ότι η ΜΑΡΣ παραμένει μια μάχιμη πρωτοβουλία που συμβάλλει στο να γίνουν βήματα προς την κατεύθυνση του αναγκαίου μετώπου.
- Μέσα στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και στις διαδικασίες της, στην πορεία και προς τη συνδιάσκεψή της, παλεύουμε ώστε τα πράγματα να κινηθούν στην αναγκαία κατεύθυνση του μετώπου γύρω από το μεταβατικό πρόγραμμα και τον άλλο δρόμο Αντιπαλεύουμε τυχόν καταστροφολογικές πολεμικές ενάντια στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ τύπου ΚΚΕ, προς όφελος της αναγκαίας προγραμματικής και κινηματικής αντιπολίτευσης.
- Επιμένουμε σε πρωτοβουλίες και πρακτικές που εμβαθύνουν το πρόγραμμα που προσφέρουν συγκεκριμένες και συγκροτημένες απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα που ανοίγονται, που ανοίγουν κεντρικά ζητήματα όπως αυτό του χρέους ώστε με βάση αυτά να μπορούμε να τροφοδοτούμε την αναζήτηση του κόσμου απέναντι στα εκβιαστικά διλήμματα που θα προσπαθούν διαρκώς να θέσουν οι δυνάμεις του κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού.

20. Όλα αυτά απαιτούν και ένα άλλο κομμουνιστικό ρεύμα, βασισμένο πάνω σε μια σύγχρονη επαναστατική στρατηγική το οποίο να μπορέσει να αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά για τον αναγκαίο κομμουνιστικό φορέα της εποχής μας. Σε αυτό θέλουμε να πάρουμε πρωτοβουλίες όλο το επόμενο διάστημα.

21. Τίποτα από τα παραπάνω δεν μπορεί να γίνει χωρίς ισχυρή, μαζική και προγραμματικά συγκροτημένη Αριστερή Ανασύνθεση. Σε αυτό το τοπίο, με το δοσμένο συσχετισμό μέσα στη ριζοσπαστική Αριστερά, χρειάζεται μια καινούρια κατεύθυνση και μια νέα ηγεμονία γύρω από μια σύγχρονη επαναστατική στρατηγική και κομμουνιστική κατεύθυνση που να προσπαθεί να επικοινωνήσει με τις τάσεις της συγκυρίας. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε και με το προγραμματικό ντοκουμέντο που καταθέσαμε. Σε αυτό αποβλέπει και η συνδιάσκεψή μας

Στη νέα φάση που έχουμε μπροστά μας πρέπει να προχωρήσουμε με αισιοδοξία παρά τις υποκειμενικές και αντικειμενικές δυσκολίες. Η περίοδος που ακολουθεί θα έχει προκλήσεις αλλά και μεγάλες δυνατότητες. Μόνο όμως με πραγματικές τομές αλλά και αλλαγή κλίμακας στο κίνημα, στις μετωπικές διεργασίες, στις οργανώσεις με κομμουνιστική αναφορά μπορεί να κερδηθεί το στοίχημα ενός άλλου δρόμου χωρίς μνημόνια, χρέος, ευρώ και ΕΕ.