Στην πορεία προς την 1η Συνδιάσκεψη της ΛΑΕ, επιχειρούμε να ανοίξουμε με πιο ειδικό τρόπο μια συζήτηση που κατά τη γνώμη μας θα έπρεπε να απασχολεί επισταμένα κάθε αριστερό ριζοσπαστικό πολιτικό εγχείρημα που φιλοδοξεί να περιγράψει έναν άλλον δρόμο, έξω από το ασφυκτικό πλαίσιο του ευρωσυστήματος της ΟΝΕ και της Ε.Ε., του χρέους και των μνημονίων: την ειδική θέση που κατέχει η νεολαία εντός της νεοφιλελεύθερης αστικής επίθεσης, τον ειδικό ρόλο που μπορεί να παίξει στην ταξική σύγκρουση με τα εφαρμοζόμενα μέτρα καθώς και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα μιας σύγχρονης αριστερής ριζοσπαστικής παρέμβασης στον χώρο της νεολαίας.

Μέσα σε ποια συγκυρία;

Η φετινή χρονιά στιγματίστηκε από τα κοινωνικά μέτωπα που άνοιξε η προσπάθεια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. να εφαρμόσει το τρίτο μνημόνιο, που ψηφίστηκε μέσα στο καλοκαίρι, από το δράμα του πολέμου στη Συρία και των αυξανόμενων προσφυγικών ρευμάτων προς την Ελλάδα και άλλες χώρες, καθώς και –προσφάτως– από την «εξαιρετική» κατάσταση των παρατεταμένων απεργιακών κινητοποιήσεων, της μαζικής λαϊκής και νεολαιίστικης εξέγερσης που λαμβάνει χώρα σε όλη τη Γαλλία.

Διανύουμε μια περίοδο στην οποία το κεφάλαιο επιδιώκει σε διεθνές επίπεδο την πολυπόθητη οικονομική σταθερότητα και ανάκαμψη, προωθώντας με τον πιο σκληρό τρόπο βίαιες αναδιαρθρώσεις. Παρά την εικόνα που προωθείται, ότι «τα χειρότερα είναι πίσω μας», είναι σαφές ότι η «κατάσταση κινδύνου» δεν έχει ξεπεραστεί.

Σε εγχώριο επίπεδο, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ., υιοθετώντας πλέον μια κανιβαλική γραμμή «μνημόνιο με κάθε κόστος», αφενός επιτίθεται με σφοδρό τρόπο στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις, αφετέρου αποδεικνύει πλέον περίτρανα ότι ποτέ δεν υπήρχε «ηπιότερο μνημόνιο» ή «παράλληλο πρόγραμμα» που να μπορούσε να διαφυλάξει έστω και στο ελάχιστο τα συμφέροντα των εργαζομένων και των νέων.

Δύο στοιχεία θεωρούμε ότι συμπυκνώνουν αυτό που συμβαίνει σήμερα στη νεολαία: α) μια συνθήκη κοινωνικής παράλυσης η οποία εξυφαίνεται μέσω της εφαρμογής της μνημονιακής πολιτικής και των συνθηκών με όρους τετελεσμένου που αυτή δημιουργεί σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο και β) μια βαθιά πολιτική απογοήτευση και έλλειψη εμπιστοσύνης στην πολιτική «εν γένει», στο φόντο της απροκάλυπτης μετατροπής του ΟΧΙ του δημοψηφίσματος του Ιουλίου σε ΝΑΙ και της εμπέδωσης του ιδεολογήματος ΤΙΝΑ.

Η κοινωνική συνθήκη παράλυσης – η νεολαία πειραματόζωο της κρίσης

Η εφαρμογή των μνημονιακών μέτρων, η συνεχιζόμενη και κλιμακούμενη αστική επίθεση των τελευταίων χρόνων έχει καταφέρει συντριπτικά χτυπήματα σε υλικό επίπεδο εις βάρος της μισθωτής εργασίας καθώς και μιας σειράς μικρομεσαίων στρωμάτων (μικρή, συνήθως μονοπρόσωπη, επιχείρηση, αυτοαπασχόληση) με βασικά στοιχεία την αύξηση των φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων, την άμεση μείωση μισθών, την ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας και την επίθεση σε συνδικαλιστικά δικαιώματα και κατακτήσεις.

Η κοινωνική συνθήκη παράλυσης μέσα στην οποία εγκλωβίζεται η σύγχρονη νεολαία έχει βασικό της μοχλό τα ποσοστά υψηλής ανεργίας στους νέους κάτω των 25 (περίπου 55%), την αδυναμία εύρεσης εργασίας στο επιστημονικό αντικείμενο (κυρίως για απόφοιτους ΑΕΙ), τις συνθήκες χαμηλόμισθης, ελαστικής, επισφαλούς εργασίας που χαρακτηρίζουν το μνημονιακό εργασιακό τοπίο. Η επίγνωση της παραπάνω κατάστασης δημιουργεί τάσεις είτε «υπερκατάρτισης» είτε μετανάστευσης σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης (βλ. Γερμανία κ.α.). Οι τάσεις αυτές ενισχύουν τον κατακερματισμό τόσο του παρόντος όσο και του μέλλοντος της νέας γενιάς. Ενισχύουν τη διάσπαση και την εξατομίκευση της καθημερινότητας στη βάση του αγώνα δρόμου για μια προοπτική για όλο και λιγότερους.

Πολιτική απογοήτευση – «αντιπολιτική»

Στα μάτια των νέων ανθρώπων, μαζί με το μνημονιακό προσωπικό επερωτάται με κατηγορηματικό τρόπο και η δυνατότητα της ριζοσπαστικής αριστεράς να αποτελεί από δω και πέρα παράγοντα πολιτικών ανατροπών, η δυνατότητά της να παρεμβαίνει με έναν τρόπο που να μετασχηματίζει τον συσχετισμό και να αλλάζει προς το καλύτερο την κοινωνική πραγματικότητα, οι πολιτικές της προτάσεις, η κοινωνική αποτελεσματικότητά της.

Υπό αυτή την έννοια, τα ρεύματα αντιπολιτικής, η αποστασιοποίηση από την αριστερή πολιτική και τις παραδοσιακές κινηματικές πρακτικές, φαινόμενα που παρατηρούνται ειδικά στον χώρο της νεολαίας, πέρα από την έλλειψη εμπιστοσύνης σε ένα πολιτικό σχέδιο, έχουν να κάνουν και με την έλλειψη εμπιστοσύνης στο ότι η αριστερά αυτή τη στιγμή μπορεί να αποτελέσει πόλο και οργανωτή της αντίστασης, ενός αντίρροπου και πολιτικά επικίνδυνου κοινωνικού κινήματος.

Έχει επίσης να κάνει με το «ποιος εκφέρει τον λόγο και για ποιον», με το ζήτημα δηλαδή της πολιτικής επικοινωνίας και της οργανικής εγγύτητας πολιτικού και κοινωνικού υποκειμένου. Ποιος μιλά για τους εργαζομένους και τη νεολαία; Τι σχέση έχει με αυτούς; Σε ποιο βαθμό καταφέρνει να αποδείξει ότι είναι «δικός τους»; Πείθει για το γεγονός ότι έχει πραγματική πρόθεση αλλαγής της καθημερινότητάς τους και ότι δεν υποκρίνεται πως συμμερίζεται το άγχος τους;

Νεολαία και ΛΑΕ

Είναι αλήθεια ότι η ΛΑΕ στη μέχρι τώρα πορεία της δεν έχει καταφέρει να αποτελέσει έναν πειστικό πόλο έλξης για τη νέα γενιά, να ανασχέσει το κλίμα αντιπολιτικής, να συσπειρώσει με πλατύ τρόπο νέους και νέες ενάντια στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. και τα μνημονιακά μέτρα, για έναν άλλον δρόμο κόντρα στο ευρωσύστημα, με την προοπτική της κοινωνικής χειραφέτησης και της συνολικότερης ρήξης με το καπιταλιστικό σύστημα.

Σε αυτό, αποτιμητικά, οφείλουμε να σημειώσουμε τα εξής: η αναπαραγωγή μιας πολιτικής αφήγησης «άμεσων πολιτικών εξελίξεων» παράλληλα με μια φυσιογνωμία διαρκούς εκλογικής ετοιμότητας και παραδοσιακού τύπου πολιτικής προβολής δεν κατάφερε να επικοινωνήσει με τα πραγματικά άγχη και τις αγωνίες της νέας γενιάς, στον βαθμό που από ό,τι φαίνεται απέχουμε αρκετά από μια περίοδο που μια γενικόλογη αντικυβερνητική, αντιμνημονιακή πολιτική αφήγηση θα μπορούσε να συσπειρώσει με μαζικό τρόπο μια ήδη υπάρχουσα πολιτική οργή και αγανάκτηση.

Παράλληλα, μια φυσιογνωμία που αδυνατεί μέχρι στιγμής να αποκοπεί από τον παραδοσιακό τρόπο άσκησης πολιτικής, έναν τρόπο που για τη νέα γενιά έχει ξοφλήσει, έχει στοιχίσει στη ΛΑΕ, είτε αυτό αφορά τους όρους δημόσιας παρουσίας είτε τον εξώστρεφο πολιτικό λόγο και τις αντίστοιχες πολιτικές πρωτοβουλίες. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το νεανικό κομμάτι της ΛΑΕ, ίσως και με δικές μας ευθύνες, έχει περιοριστεί στην οργανωτική στήριξη και πλαισίωση δράσεων, αδυνατώντας να παίξει καταλυτικό πολιτικό ρόλο στον σχεδιασμό μας στο πεδίο της νεολαιίστικης παρέμβασης. Επομένως, η φυσιογνωμία της ΛΑΕ πρέπει να είναι αντισυστημική, και το πολιτικό σχέδιό της να τείνει όχι απλώς να καλεί τη νεολαία στο πρόγραμμά της αλλά να δημιουργεί σχέσεις δράσης και εμπιστοσύνης μαζί της. Η ΛΑΕ οφείλει να προσέξει τα λεγόμενα ηθικά ζητήματα για την επαφή της με μια γενιά που φαίνεται να τα μετράει περισσότερο σε σχέση με τα «αυστηρά» προγραμματικά. Ο κοινοβουλευτικός καθωσπρεπισμός, η αόριστη πολιτικάντικη γλώσσα, οι «κινηματικές τελετουργίες» είναι στοιχεία που μετράει αυτή η γενιά.

Στη βάση των παραπάνω είναι ζήτημα οι νέοι και οι νέες της ΛΑΕ να αποτελέσουν κινητήριο μοχλό της ανασύνταξης και επανίδρυσης της ΛΑΕ, με στόχο την οικοδόμηση ενός αριστερού ριζοσπαστικού μετώπου με πραγματικά ριζοσπαστική, κινηματική, μαχητική φυσιογνωμία, μαζική απεύθυνση και σοσιαλιστική προοπτική.

Χρειάζεται, λοιπόν, να έρθουμε σε επαφή με τον διάχυτο κοινωνικό ριζοσπαστισμό και την τυφλή πολιτική ανησυχία της νέας γενιάς. Χρειαζόμαστε συνεπώς νεανική φυσιογνωμία, νέους ανθρώπους να βγουν, να οργανώσουν, να εκπροσωπήσουν, να μιλήσουν για τα προβλήματα της γενιάς τους σε εκπαίδευση και εργασία και όχι απλώς να «πλαισιώσουν» τις ήδη προβεβλημένες προσωπικότητες της ΛΑΕ. Η δημόσια εικόνα και εκπροσώπηση της ΛΑΕ πρέπει να αλλάξει. Δεν θα μας λύσει το πρόβλημα της απόστασης που έχει η ΛΑΕ από τη νεολαία, αλλά θα δημιουργήσει καλύτερους όρους στην προσέγγισή μας. Δεν είναι μόνο θέμα ηλικιακό ή «επικοινωνιακό», είναι κυρίως θέμα ταυτότητας και φυσιογνωμίας.

Χρειάζεται να ενθαρρυνθούν οι μετωπικές κοινωνικές και πολιτικές πρωτοβουλίες στον χώρο της νεολαίας γύρω από ζητήματα επαγγελματικής προοπτικής, εργασιακής επισφάλειας, κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων. Χρειάζεται να στηρίξουμε και να πρωτοστατήσουμε σε εγχειρήματα όχι απλώς «πλατιάς πολιτικής γεωμετρίας» αλλά μαζικής πολιτικής δουλειάς, συνδυάζοντας τον λιτό πολιτικό λόγο, με την άμεση επιθετική δράση, μιλώντας τη σύγχρονη γλώσσα και αξιοποιώντας τα ερεθίσματα και τα βιώματα της σημερινής γενιάς μαθητών, φοιτητών, νέων εργαζομένων. Αποτιμώντας θετικά την πρωτοβουλία και την εμπλοκή μας σε εγχειρήματα όπως το Block it! πρέπει να επεξεργαστούμε τον τρόπο με τον οποίο τέτοιες πρωτοβουλίες μπορούν να συνεχίσουν και να λάβουν πιο μαζικά χαρακτηριστικά. Να διδαχτούμε από τις ελλείψεις αυτής της πρωτοβουλίας από άλλα κινήματα όπως το κίνημα ενάντια στους πλειστηριασμούς κ.ά. Δεν αρκούν πρωτοβουλίες των αριστερών με τις γνωστές αντιπαραθέσεις, τη γνωστή γλώσσα, τα κείμενα και τις συζητήσεις, αλλά χρειάζονται λαϊκές νεανικές πρωτοβουλίες έξω από τους γνωστούς μικρόκοσμους.

Την ίδια στιγμή, πρέπει να δούμε τι ρόλο μπορούμε να παίξουμε έτσι ώστε σε συνδικαλιστικό επίπεδο να επιτευχθεί η μεγαλύτερη ενοποίηση και συσπείρωση δυνάμεων γύρω από σχήματα αριστερά, ριζοσπαστικά, αντισυνδιαχειριστικά, που να μπορούν να παντρεύουν την πολιτική μαζικής απεύθυνσης με την αναγκαία αντικαπιταλιστική κατεύθυνση, απέναντι στις αναδιαρθρώσεις και τις πολιτικές φτώχειας, λιτότητας και ανεργίας της κυβέρνησης και της Ε.Ε., είτε αυτό αφορά το πανεπιστήμιο είτε χώρους επισφαλούς εργασίας (βλ. επισιτισμός, τηλεπικοινωνίες κ.ά.).

Παράλληλα, οφείλουμε να καταστήσουμε την αντιφασιστική πάλη, τη μάχη ενάντια στη νεοναζιστική συμμορία της Χρυσής Αυγής, καθημερινή πρακτική για τη σύγχρονη νεολαία. Ενάντια σε αυτή τη φασιστική δράση, οφείλουμε να επιδιώξουμε τη δημιουργία ανοιχτών αντιφασιστικών πρωτοβουλιών από την εργαζόμενη και άνεργη νεολαία. Επιπλέον, οφείλουμε να εντάξουμε περισσότερο στην παρέμβασή μας τα ζητήματα φύλου και τις διεκδικήσεις του κινήματος ενάντια στους έμφυλους διαχωρισμούς, στο πλαίσιο μιας καθημερινής πρακτικής για την κοινωνική χειραφέτηση, ενάντια στην ομοφοβία και τον σεξισμό, τα «κανονικά» και «φυσιολογικά» πρότυπα της πατριαρχικής κοινωνίας.

Να επικοινωνήσουμε ανοιχτά με το άγχος για χώρους συλλογικοποίησης των σύγχρονων ανησυχιών της νέας γενιάς· για στέκια νεολαίας, μικρές εναλλακτικές πρωτοβουλίες στον χώρο της τέχνης, στήριξη αυτοοργανωμένων και αυτοδιαχειριζόμενων εγχειρημάτων που προάγουν τη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη, ένα διαφορετικό πρότυπο οργάνωσης της ζωής και της καθημερινότητάς μας αλλά και ένα πολιτιστικό αντιπρόταγμα κόντρα στα κυρίαρχα πρότυπα, που να εναντιώνεται στον κεντρικό πυρήνα του κέρδους και της βιομηχανίας του lifestyle. Θεωρούμε ότι τέτοιου είδους μορφές οργάνωσης των ζωών μας καλύπτουν αφενός, σε κάποιον βαθμό, τις άμεσες ανάγκες, που στερούνται οι νέοι/ες εξαιτίας του αποκλεισμού τους από την εργασιακή ζωή, αφετέρου μέσα από μια τέτοια συμμετοχική διαδικασία χτίζονται συλλογικοί δεσμοί που προάγουν τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη έναντι της κυρίαρχης λογικής του κέρδους.

Χρειαζόμαστε, τέλος, έναν τρόπο να μπορούμε να συζητάμε, να οργανωνόμαστε και να σχεδιάζουμε όλα τα παραπάνω εντός της ΛΑΕ. Με πρώτο βήμα τη συγκρότηση κλαδικών επιτροπών σπουδάζουσας σε επίπεδο εκπαιδευτικών χώρων αλλά ψηλαφώντας αυτή τη δυνατότητα και σε χώρους επισφάλειας και έντονης νεανικής εργασίας, οφείλουμε να κατευθυνθούμε προς τη δημοκρατική συγκρότηση Τομεακής Επιτροπής των νέων της ΛΑΕ. Χρειαζόμαστε έναν Τομέα Νεολαίας της ΛΑΕ ο οποίος να μπορεί να σχεδιάζει, να οργανώνει, να διατάσει το δυναμικό της ΛΑΕ στα διάφορα κοινωνικά μέτωπα και τις μάχες της γενιάς μας, αντανακλώντας την πραγματική δυναμική των κλαδικών του επιτροπών, δημοκρατικά συγκροτημένος, με την πρωτοκαθεδρία των Κ.Ε. στη συζήτηση και τη δυνατότητα για ολομελειακές διαδικασίες πανελλαδικού και κατά τόπους χαρακτήρα. Με πλουραλισμό, πολιτική συζήτηση και σεβασμό στις κεντρικές κατευθύνσεις του μετώπου καθώς και στην αυτονομία και την ιδιαιτερότητα των κοινωνικών χώρων. Είναι σημαντικό μια τέτοια κίνηση να μπορέσει να διατάξει το δυναμικό των νέων της ΛΑΕ προκειμένου αυτό να έρθει σε επαφή με όλη εκείνη τη δυνάμει εκρηκτική ύλη εντός της νεολαίας όχι μόνο στους χώρους εκπαίδευσης αλλά και στις γειτονιές. Παράλληλα, μια τέτοια διάταξη δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αποκόψει τους νέους και τις νέες από τις τοπικές Π.Ε., στη συζήτηση και τη δράση των οποίων πρέπει να είναι ενεργό και αναπόσπαστο κομμάτι.

Ο στόχος που τίθεται είναι αρκετά συγκεκριμένος και δύσκολος συνάμα. Μπορεί το νεολαιίστικο δυναμικό της ΛΑΕ να συμβάλει στην ευρύτερη υπόθεση ανάταξης της απογοήτευσης στον χώρο της νεολαίας, να την κάνει οργανικό κομμάτι των αντιστάσεων, να καταστήσει την «πολιτική» από παράδειγμα προς αποφυγήν όπλο αλλαγής της καθημερινότητας, μαζική και θελκτική πρακτική; Κατά τη γνώμη μας, οι παραπάνω προβληματισμοί είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κουβέντας για να μπορέσει η ΛΑΕ να συμβάλει αποτελεσματικά στη διαδικασία ανασυγκρότησης του κοινωνικού κινήματος, στην οικοδόμηση μιας νέας έμπνευσης και εμπιστοσύνης στην αριστερή ριζοσπαστική πολιτική στο σήμερα.

Στάθης Αβραμιώτης, φοιτητής Χημικού Ιωαννίνων, μέλος Π.Ε. Ιωαννίνων

Άρης Βάρδας, φοιτητής Φυσικού Πάτρας, μέλος Π.Ε. Κέντρου Πάτρας

Κωνσταντίνα-Αϊσέ Γιλμάζ, φοιτήτρια Φιλοσοφικής, μέλος Π.Ε. Ζωγράφου

Κωνσταντίνος Κουτσούκος, εργαζόμενος στις τηλεπικοινωνίες, μέλος Π.Ε. Αμπελοκήπων

Εριφύλη Λώλου, φοιτήτρια Οικονομικού Πάτρας, μέλος Π.Ε. Κέντρου Πάτρας

Τάσος Νικολάου, φοιτητής στο τμ. Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ, μέλος Π.Ε. Δάφνης

Γιάννης-Άγγελος Τράντος, νέος γιατρός, μέλος Π.Ε. Μαρουσίου

Νίκος Τριανταφύλλου, φοιτητής Λογιστικής στο ΠΑΜΑΚ, μέλος Π.Ε. Ε' Διαμερίσματος Θεσσαλονίκης

Τζένη Τσαμάκου, φοιτήτρια Νομικής Αθήνας, μέλος Π.Ε. Βύρωνα