Για όλα φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι. Καμιά φορά και όσοι τους στηρίζουν. Επίσης, αυτοί που πιστεύουν ακόμη σε δημόσια παιδεία, υγεία, πολιτισμό, πρόνοια. Ο μεγάλος ασθενής του δημοσίου, σύμφωνα με την άποψη των «ειδικών», είναι που εξάπλωσε στη χώρα μας την ανίατη ασθένεια του χρέους. Αν ακούσει κανείς τα δελτία ειδήσεων, μάλλον η ελληνική δημοσιοϋπαλληλία είναι –άθελά της– η πιο σημαντική σύγχρονη επαναστατική δύναμη, αφού κατάφερε να οδηγήσει τις χώρες της καπιταλιστικής Δύσης στο χείλος του γκρεμού: την παγκόσμια οικονομική κρίση!

Τι κι αν η χώρα μας βρίσκεται κάτω από τον κοινοτικό μέσο όρο στο ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων επί του πληθυσμού, τι κι αν είναι πολύ χαμηλά στη μισθολογική δαπάνη σε σχέση με το ΑΕΠ, τι κι αν τα δημόσια αγαθά υποβαθμίζονται καθημερινά λόγω έλλειψης προσωπικού; Τι κι αν όλη η μισθοδοσία των υπαλλήλων ανέρχεται στο ποσό των 17 δισ. το χρόνο (όταν μόνο η εξυπηρέτηση του χρέους κοστίζει 44 δισ.;) Ψιλά γράμματα για τον ΟΟΣΑ, ο οποίος στην (αόρατη) έκθεσή του για το 2011 προτείνει μείωση του δημοσίου κατά 30%. Άλλωστε, τα νούμερα τα φτιάχνουμε όπως τα θέλουμε: από το ποσοστό του ελλείμματος στο δ.σ. της ΕΛΣΤΑΤ μέχρι τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων καθημερινά επιβεβαιώνεται η ρήση «υπάρχουν τα μικρά ψέματα, τα μεγάλα ψέματα και οι στατιστικές».

Τα (απο)παίδια του σοσιαλισμού δεν αρκούνται στην περιγραφή του προβλήματος. Έχουν και τη λύση: το μικρότερο, φτηνότερο και καλύτερο κράτος. Σύμφωνα με τους θεωρητικούς του νεοφιλελευθερισμού (μιας και οι δικοί μας δεν διεκδικούν και κανένα ρεσιτάλ ευρεσιτεχνίας) στόχος είναι το «επιτελικό κράτος». Και μόνο η μετάβαση από τη λέξη «δημόσιο» στη λέξη «κράτος» αποτελεί απτή αποτύπωση αυτής της πολιτικής. Γιατί ο πραγματικός στόχος είναι η κατάργηση κάθε δημόσιου αγαθού, κάθε κοινωνικής παροχής, για να παραμείνει ο βαθύς πυρήνας του κράτους, δηλαδή η κυβέρνηση και όσοι την εξυπηρετούν.

Η συνταγή του ΔΝΤ είναι γνωστή κι έχει εφαρμοστεί σε ένα σωρό χώρες• απολύσεις υπαλλήλων, κλείσιμο σχολείων και νοσοκομείων, απόδοση κάθε δημόσιου αγαθού στους ιδιώτες. Το ιδεολογικό ένδυμα, όμως, με το οποίο επενδύεται η συνταγή αυτή σήμερα στην Ελλάδα αποτελεί πρωτοτυπία. Το «μαζί τα φάγαμε» του Πάγκαλου, το μονότονο αναμάσημα του τεμπέλικου και σπάταλου δημοσίου από τα ίδια κόμματα εξουσίας που φρόντισαν να μη δημιουργηθεί ποτέ πραγματική κοινωνική μέριμνα στη χώρα αυτή δημιουργούν «συλλογική ευθύνη» των πάνω και των κάτω. Ευθύνη που για άλλη μια φορά θα επωμιστούν οι κάτω.

Πίσω από τις μεγάλες κουβέντες για τη μείωση της γραφειοκρατίας και της σπατάλης στο δημόσιο κρύβονται μερικές απλές αλήθειες.

Το νέο «μικρότερο» κράτος δεν θα είναι καθόλου «φιλικό» προς τον πολίτη. Ο όρος «κράτος-στρατηγείο» που χρησιμοποιούν οι δημοσιολογούντες, χωρίς να το θέλουν, περιγράφει πραγματικά το σκοπό τους. Το κράτος περιορίζεται στις κεντρικές υπηρεσίες των υπουργείων και σε λίγες υπηρεσίες που υπηρετούν την καθημερινή συναλλαγή με τον πολίτη, οι οποίες θα λειτουργούν με σφιχτό και στυγνό τρόπο. Το μεγάλο δημόσιο, πέρα από το ότι αποτύπωνε συγκεκριμένες συμμαχίες με κοινωνικά στρώματα, ήταν κι ένα δημόσιο που μπορούσαν να το διαπερνούν οι αντιθέσεις της κοινωνίας και να αποτυπώνονται, έστω στρεβλά, κάποιες από τις ανάγκες της. Όσο γνωστή είναι η αποκρουστική εικόνα «δεν έχετε το τάδε χαρτί, περάστε αύριο», τόσο αποσιωπάται η εικόνα του υπαλλήλου που έκανε τα στραβά μάτια για τον άνεργο που του λείπει ένα χαρτί για να πάρει το επίδομα ανεργίας, του καταμετρητή της ΔΕΗ που έβρισκε προφάσεις για να μην κόψει το ρεύμα στους ανήμπορους, του προϊσταμένου που έβρισκε τρόπο να παρατείνει τη σύμβαση του έκτακτου, του γιατρού που εξέταζε στη ζούλα τους ανασφάλιστους. Στο νέο κράτος δεν χωράνε αυτά: είτε από φόβο για την απόλυση και τη μείωση του μισθού είτε από ιδεολογία που θα ενστερνίζεται τις «δημοσιονομικές ανάγκες» ως πραγματικές προτεραιότητες (κάτι που προσπαθούν να περάσουν ήδη στα στελέχη του δημοσίου) οι υπάλληλοι πρέπει να μετατραπούν σε καλοκουρδισμένα γρανάζια του συστήματος.

Το νέο «φτηνότερο» κράτος θα κοστίζει πολύ πιο ακριβά στον εργαζόμενο. Καταρχάς, γιατί συνειδητά διαλύονται όλες οι κρίσιμες κοινωνικές υπηρεσίες. Η δημόσια παιδεία, η υγεία, η πρόνοια, η ασφάλιση διαλύονται συστηματικά: ήδη οι γονείς πληρώνουν για τα βιβλία, οι ασθενείς για τις γάζες, κόβονται παροχές σε ανάπηρους, ανήμπορους, αστέγους. Άλλωστε, έχει καταγραφεί ότι στις χώρες που «ευεργετήθηκαν» από το ΔΝΤ και τις συνταγές του νεοφιλελευθερισμού αυξάνεται η εγκατάλειψη του σχολείου, πέφτει κατακόρυφα το επίπεδο ζωής και μειώνεται το προσδόκιμο επιβίωσης. Η λογική είναι απλή: το δημόσιο πρέπει να προσφέρει τα ελάχιστα δυνατά και σε τέτοια ποιότητα που να είσαι αναγκασμένος να πληρώσεις για καλύτερη ποιότητα περίθαλψης, ασφάλισης ή εκπαίδευσης.

Δεν είναι, όμως, μόνο η υποβάθμιση των κοινωνικών αγαθών. Μικρότερο δημόσιο σημαίνει ότι πολλές από τις σημερινές λειτουργίες του δημοσίου θα αποδοθούν σε ιδιώτες. Κάτι που έχει αποδειχτεί ότι κοστίζει πολύ ακριβότερα στον εργαζόμενο, είτε ως φορολογούμενο (καθώς το κόστος των ιδιωτών που προσφέρουν υπηρεσίες στο δημόσιο είναι υπέρογκο) είτε ως απασχολούμενο (αφού οι όροι και οι αμοιβές των «ενοικιαζόμενων» στους εργολάβους του δημοσίου είναι εξευτελιστικές). Κι όλα αυτά, βγάζοντας εκτός το κόστος της μίζας για την ανάληψη της εργολαβίας. Το παράδειγμα των εταιρειών καθαριότητας σε νοσοκομεία και δημόσιες υπηρεσίες είναι εύγλωττο. Το ίδιο θα γίνει με τη φύλαξη, την αρχειοθέτηση, τη μηχανοργάνωση, ακόμα και με την είσπραξη των φόρων ή των προστίμων.

Μικρότερο δημόσιο σημαίνει, επίσης, χτύπημα στον ελεγκτικό ρόλο του δημοσίου, για να συνεχιστεί το πάρτι του μεγάλου κεφαλαίου εις βάρος του πολιτιστικού και του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και του φυσικού πλούτου της χώρας. Η αρχή έγινε με την κατάργηση του ελεγκτικού ρόλου των πολεοδομιών, αλλά και με την ίδρυση του Ταμείου Αξιοποίησης Δημόσιας Περιουσίας. Οι φαστ-τρακ επενδύσεις, το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, η απόδοση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας σε κάθε λογής επενδυτές, η καταπάτηση του αιγιαλού και της παραλίας παρότι νομοθετήθηκαν, δεν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν από ένα δημόσιο που δεσμεύεται έστω από τις συνταγματικές αρχές τις οποίες η κυβέρνηση έχει εντελώς καταπατήσει. Αν το δημόσιο εμποδίζει, φεύγει από τη μέση το δημόσιο!

Το νέο «ευέλικτο» δημόσιο θα είναι αναγκαστικά προσαρμοσμένο στις κυβερνητικές απαιτήσεις και προσανατολισμένο στην εξυπηρέτηση των «δημοσιονομικών στόχων». Το νέο βαθμολόγιο-μισθολόγιο, η αξιολόγηση των υπαλλήλων, οι εφεδρείες, το νέο πειθαρχικό δίκαιο και όλες οι νέες ρυθμίσεις για το δημόσιο το εξασφαλίζουν: η όποια αντίδραση πλέον θα πληρώνεται με μόνιμη μισθολογική καθήλωση, η όποια ανυπακοή, με πειθαρχικές ποινές. Και για όποιον δεν πείστηκε, το πολυνομοσχέδιο ορίζει ρητά ότι στις εκατοντάδες θέσεις προϊσταμένων που αδειάζουν λόγω εφεδρείας θα τοποθετηθούν προϊστάμενοι με απλή απόφαση υπουργού. Προσωρινά πάντα…

Όμως, δεν υπάρχει μεγαλύτερη πειθάρχηση από έναν δημόσιο υπάλληλο που έχει πλέον πειστεί ότι για να μπορεί να πληρωθεί το μισθό του θα πρέπει πρώτα να φροντίσει το δημόσιο να είναι «κερδοφόρο». Όπως και τόσα χρόνια δεν υπήρχε μεγαλύτερη πειθάρχηση από τον δημόσιο υπάλληλο που πίστευε ότι το μισθό του δεν τον παίρνει χάρη στην εργασία που προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο, αλλά χάρη σε κάθε λογής πολιτικούς και συνδικαλιστικούς πάτρωνες.

Ένα διαφορετικό δημόσιο είναι αυτό που μας λείπει και που πρέπει να διεκδικήσουμε. Κι αυτό δεν υπάρχει χωρίς τη συνεχή πάλη τόσο των υπαλλήλων όσο και όλου του λαού. Για να οριστεί ξανά τι είναι δημόσιο αγαθό και να γίνει συνείδηση ότι θα κατακτηθεί ξανά.