Αυτό που συμβαίνει τον τελευταίο μήνα στη Νέα Φιλαδέλφεια θα μπορούσε για όλους εμάς να είναι ένα κακό όνειρο. Ομάδες τραμπούκων φερόμενων ως οπαδών της ΑΕΚ βανδαλίζουν κοινωνικούς και πολιτικούς χώρους, δέρνουν και απειλούν αγωνιστές και αιρετούς. Για μένα το ζήτημα που καλούμαστε να επεξεργαστούμε έχει διττή φύση. Πρώτον, αφορά τους όρους με τους οποίους θέλουμε ως κίνημα ένα γήπεδο αθλητικού συλλόγου στη γειτονιά μας και δεύτερον το καθεστώς τρομοκρατίας που ανά τακτά χρονικά διαστήματα αναπαράγεται εις βάρος του κόσμου της γειτονιάς και, πολύ περισσότερο, εμπεδώνεται από αυτόν.

Όπως απαιτεί η μέθοδος για την επίλυση ενός προβλήματος, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας κάποιες παραδοχές.

Παραδοχή πρώτη: Οι σύγχρονες μητροπόλεις είναι χωρισμένες σε «ζώνες περιοχών» των οποίων τα χαρακτηριστικά αποδίδονται από τον κόσμο που συγκεντρώνεται, ζει και αναπαράγεται εκεί, αλλά και με βάση τη χρησιμότητά τους. Για παράδειγμα, τα προάστια των εύπορων τάξεων παρουσιάζουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα από εκείνη των λαϊκών συνοικιών. Χαρακτηρίζονται από αραιή δόμηση, μεγάλα σπίτια με υψηλή ποιότητα κατασκευής, πράσινο, οξυγόνο και καθαριότητα. Κοινώς, τα προάστια αυτά είναι ο εικονικός παράδεισος που κατασκεύασαν μερίδες της αστικής τάξης για τον εαυτό τους. Αν και τα μέλη αυτών των στρωμάτων περνούν μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς του σε χώρους που περιγράφουν «την αθλιότητα» (ζώνες που συγκεντρώνεται κόσμος της εργασίας), επιλέγουν για λόγους προφανείς να διαμορφώνουν τις περιοχές που μένουν με τρόπο που να αντιστοιχεί στην «αψεγάδιαστη» εικόνα τους.

Η Νέα Φιλαδέλφεια είναι μια περιοχή της Αθήνας που χτίστηκε από τους πρόσφυγες. Εκείνοι πάλι, ως άνθρωποι της εργατικής τάξης, επέλεξαν να διαμορφώσουν τη δική τους γειτονιά με τρόπο που να ταιριάζει στη δική τους «ομορφιά». Σπίτια χαμηλά με απλές αυλές και στενούς πεζοδρόμους που ενώνουν τις αυλές αυτές. Αυλές και δρόμοι στους οποίους ο κόσμος της δουλειάς μοιραζόταν τις καθημερινές αγωνίες της ζωής του και αντιμετώπιζε τα προβλήματά του βαδίζοντας τον δρόμο του αγώνα. Η αρχιτεκτονική αυτή με έναν τρόπο πέρασε και στις επόμενες γενιές, προφανώς μετασχηματισμένη αλλά πάντα σεβόμενη την κληρονομιά των προγόνων της.

Παραδοχή δεύτερη: Κομμάτι της κληρονομιάς αυτής ήταν και το γήπεδο του Ερασιτέχνη της ΑΕΚ. Το γήπεδο αυτό χτίστηκε από τους πρόσφυγες για να στεγάσει την αθλητική ομάδα που γεννήθηκε από εκείνους και παραχωρήθηκε στον Ερασιτέχνη. Ικανοποιούσε τις απαραίτητες ανάγκες του κόσμου της γειτονιάς και των γύρω περιοχών για άθληση και ψυχαγωγία. Η ίδια η ομάδα πολλά χρόνια δένεται με τη μνήμη του κόσμου όχι για τις αθλητικές της επιτυχίες μα πολύ περισσότερο διότι η γειτονιά αυτή συνδέεται με ιστορικούς αγώνες αλλά και στιγμές του κινήματος. Από ποδοσφαιριστές της ΑΕΚ μέλη της ΕΠΟΝ μέχρι την παρουσία φιλάθλων ως μπλοκ στις μεγάλες συγκεντρώσεις του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, η ιστορία της ομάδας μπορεί να εμπνέει τουλάχιστον σεβασμό στον κόσμο της γειτονιάς.

Παραδοχή τρίτη: Το Άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας είναι μια από τις τελευταίες εστίες οξυγόνου εντός Αττικής. Η υποβάθμισή του ξεκίνησε από την αρχή της θητείας του ΠΑΣΟΚ τοπικά και η απάντηση γι’ αυτή του την εξέλιξη συνδέεται με την πρώτη παραδοχή. Οι περιοχές με τις οποίες συνορεύει το Άλσος ιστορικά κατοικούνται από στρώματα του κόσμου της εργασίας. Το κράτος δεν θα επιλέξει να αναπλάσει προωθητικά για το περιβάλλον έναν χώρο στον οποίο «οι οικείοι» του δεν έχουν αναφορά. Αντίστοιχα παραδείγματα είναι το Πεδίον του Άρεως, ο Εθνικός Κήπος και άλλες τέτοιες εστίες οξυγόνου εντός του κέντρου της Αθήνας.

Παραδοχή τέταρτη: Σε αυτό το σημείο να πούμε ότι το γήπεδο γκρεμίστηκε το 2003 υπό τις μεθοδεύσεις της δημοτικής αρχής που έφερε το χρίσμα του ΠΑΣΟΚ. Η πρόφαση ήταν οι ανεπαρκείς επισκευές του μετά τον σεισμό του ’99 και η ανοικοδόμηση ενός γηπέδου διαφορετικού. Από τότε το σχέδιο του «νέου γηπέδου» καμία σχέση δεν είχε με το αρχικό. Το πλάνο της ανοικοδόμησης έμοιαζε με το τωρινό, και λόγω του ότι προέβλεπε καταπάτηση του Άλσους οι κάτοικοι βρεθήκαμε εναντίον της υλοποίησής του.

Φυσικά μετά τις παραδοχές προκύπτουν τα εξής ζητήματα:

Ζήτημα πρώτο: Μερίδες του κινήματος εκφράζουν μια τοποθέτηση που είναι με κάθε τρόπο κατά του γηπέδου. Ας δούμε όμως κάπως πιο ψύχραιμα τα δεδομένα. Κεντρικό σημείο της στρατηγικής της αναδιάρθρωσης είναι η πλήρης έξοδος του κράτους από τη σφαίρα της προνοιακής πολιτικής, στην οποία ανήκει και ο αθλητισμός. Αυτό έχει αποτέλεσμα τα κενά που αφήνει πίσω του ο νεοφιλελεύθερος εκσυγχρονισμός να καλύπτονται στην περίπτωσή μας από ιδιώτες (βλ. Μελισσανίδης). Στις περιπτώσεις αυτές το κίνημα πρέπει θαρρετά να διεκδικεί αθλητικούς χώρους, εγκαταστάσεις και γήπεδα, άρτια εξοπλισμένους και ανοιχτούς στον κόσμο της γειτονιάς. Αθλητικές δομές που θα ικανοποιούν την αυτονόητη ανάγκη του κόσμου για άθληση και θα προωθούν τον ερασιτεχνικό αθλητισμό, κόντρα σε κάθε λογική εκμετάλλευσης από επίδοξους επιχειρηματίες ή σύμφωνα με την ποδοσφαιρική γλώσσα «προέδρους που ήρθαν να δώσουν στις ομάδες πρωτάθλημα». Το γεγονός ότι εκτιμούμε το αποτέλεσμα μιας μάχης δεν σημαίνει ταυτόχρονα ότι πρέπει να θέτουμε αυτόματα τους εαυτούς μας κομπάρσους σε αυτή τη μάχη. Στην πραγματικότητα, εφόσον μιλάμε για επαγγελματικό αθλητισμό, είναι σαφές ότι οτιδήποτε εντάσσεται στη σφαίρα αυτή, από τη συγκρότηση ενός αθλητικού συλλόγου, τη δομή ενός πρωταθλήματος, μέχρι τον κόσμο που μπορεί να αθληθεί και τις αθλητικές εγκαταστάσεις, θα γίνεται με κεντρικό στόχο την μακροπρόθεσμη απόσπαση κέρδους. Παρ’ όλα αυτά, είναι επιτακτικό να συζητάμε και να τοποθετούμαστε με υγιείς όρους καθώς πρέπει να αντιλαμβανόμαστε ότι οι μάχες που δίνουμε ως κίνημα δεν είναι μάχες ιδεολογικές αλλά μάχες που οφείλουν να δίνουν υλικές προοπτικές.

Ζήτημα δεύτερο: Ο κόσμος που υποστηρίζει την ΑΕΚ φαίνεται να χωρίζεται σε δύο κατηγορίες, οι οποίες μοιραία είτε, ελπίζουμε, θα διαιρεθούν ακέραια είτε θα ενοποιηθούν και θα στραφούν ενάντια στο κίνημα της γειτονιάς, πλήρως ευθυγραμμισμένοι στις πρακτικές βίας και τρομοκρατίας, όπως εμφανίστηκαν πριν από τρία χρόνια στη Νέα Φιλαδέλφεια και έκαναν πάλι έντονη την παρουσία τους. Η πρώτη κατηγορία είναι ο κόσμος που με έναν τρόπο έχει εκφράσει κινηματικά αντανακλαστικά. Η πρόσφατη παρουσία φιλάθλων της ΑΕΚ σε πορείες και συγκεντρώσεις υπέρ του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, οι αντιφασιστικές πρακτικές και ανακοινώσεις τους σε όλο το χρονικό διάστημα από την είσοδο της Χρυσής Αυγής στη βουλή και μετά είναι στοιχεία που δηλώνουν ότι ο κόσμος αυτός δεν είναι ακριβώς σύμφωνος με τον τρόπο που διαμορφώνεται η υπόθεση του γηπέδου. Η δεύτερη κατηγορία αφορά εκείνους που με κάθε τρόπο εκφράζουν το σύνθημα «Γήπεδο στη Νέα Φιλαδέλφεια». Άραγε αυτό το σύνθημα που γράφεται στους τοίχους των κοινωνικών και πολιτικών χώρων και στο δημαρχείο, που ακούγεται να το φωνάζουν οι οπαδοί, και που εντέλει μας έχει στοιχειώσει συμπυκνώνει την ελπίδα και την προσμονή της εκπλήρωσης ενός αγαθού ονείρου του κόσμου της ΑΕΚ ή εξυπηρετεί την επιβολή μιας νέας συνθήκης στην πόλη της Νέας Φιλαδέλφειας;

Αν τη σκέψη μας ταλανίζει το τι μέλλει γενέσθαι με το γήπεδο, άλλο τόσο βασανίζει τη συλλογική μας σκέψη μιας ιδιαίτερης φύσης κατάσταση που διαμορφώνεται στην περιοχή. Για ποιον λόγο οι οπαδοί στρέφονται ενάντια στη δημοτική αρχή και όχι στην κυβέρνηση ή την περιφέρεια; Τον Οκτώβριο του 2015, έπειτα από συνάντηση της Περιφέρειας με αντιπροσώπους της ΑΕΚ, ο Μελισσανίδης αναφώνησε το περίφημο «Δούρου Αρένα». Ήταν μια δήλωση που απλώς είχε στόχο να δημιουργήσει κλίμα στον κόσμο που τοποθετείται εκατέρωθεν του ζητήματος ή ήταν ενθουσιασμός που πήγαζε από συμφωνία; Είναι και τα δύο αλλά προφανώς στη ζυγαριά νικητής βγαίνει το αποτέλεσμα της συνάντησης. Η Δούρου ως όργανο της κυβέρνησης, πλήρως ευθυγραμμισμένη με την πολιτική της, έχει περάσει σε μια σειρά κινήσεων προωθητικών για το σχέδιο της «Δικέφαλος Α.Ε.». Μετά την παραχώρηση 20.000.000 ευρώ στην εταιρεία του Μελισσανίδη για την κατασκευή του γηπέδου, η Περιφέρεια τον περασμένο Οκτώβριο πέρασε και την άδεια για την «ταπείνωση και κάλυψη της Οδού Πατριάρχου Κωνσταντίνου», το γνωστό σε όλους «σχέδιο υπογειοποίησης». Αναμένουμε η Περιφέρεια να εγκρίνει άλλα τόσα για αυτό το «περίφημο έργο».

Από την άλλη, η δημοτική αρχή, από την προεκλογική περίοδο μέχρι σήμερα, εκφράζοντας τις ενστάσεις της σχετικά με τους τεχνικούς όρους που προβλέπονται από το σχέδιο για την κατασκευή του γηπέδου, έγινε ένας από τους στόχους των οργανωμένων στρατών του «τίγρη». Αιρετοί, μέλη της παράταξης του δημάρχου, δέχονται συνεχείς επιθέσεις σε προσωπικό επίπεδο, οι οποίες κινούνται από δικαστικές αγωγές, λεκτική βία και εκβιασμούς που θυμίζουν μαφία, μέχρι φυσική βία, όπως το τελευταίο περιστατικό επίθεσης στον πρόεδρο του δημοτικού συμβουλίου πριν από δύο βδομάδες σε κεντρικό δρόμο της Νέας Φιλαδέλφειας. Οι πρακτικές αυτές μόνο με εκείνες του ακροδεξιού παρακράτους μπορούν να παρομοιαστούν.

Σε αυτό το σημείο να πούμε το εξής. Όταν ένα κομμάτι κόσμου μάχεται ως συγκροτημένο μπλοκ για ένα ζήτημα, λειτουργεί ως αντίρροπη κίνηση σε εκείνον τον στόχο που παρουσιάζεται ως εμπόδιο στη μάχη που δίνεται. Σε αυτή τη φάση ο ένας πόλος είναι ο κόσμος της ΑΕΚ που μάχεται κατά «παντός υπευθύνου». Εδώ όμως θα πρέπει να αναγνωρίσουμε το ποιος κόσμος υποκινεί αλλά και δορυφοριοποιείται γύρω από το σύνθημα «Γήπεδο στη Νέα Φιλαδέλφεια».

Όπως είπα και προηγουμένως, φαίνεται πως ο Μελισσανίδης μετά και την παραχώρηση του οικοπέδου από τον Ερασιτέχνη στη Δικέφαλος Α.Ε., θα αποσπά μακροπρόθεσμα κέρδος, με αρχικό κεφάλαιο λεφτά του κράτους. Όταν ο Κώστας Πηλαδάκης κατασκεύασε το γήπεδο για την Α.Ε.Λ. με αντίστοιχο τρόπο ως προς το ιδιοκτησιακό με εκείνο του Μελισσανίδη, αποχώρησε από τη διοίκηση αναγκάζοντας την ομάδα να πληρώνει ενοίκιο για τη χρήση του γηπέδου. Πιστεύουμε ότι είναι μακρινό το ενδεχόμενο ένας επιχειρηματίας του ελληνικού ποδοσφαίρου το 2017 να προχωρήσει σε μια τέτοια κίνηση; Αυτό είναι ένα ερώτημα που πραγματικά θα έπρεπε να διαιρεί τους φιλάθλους.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο κόσμος που τοποθετείται θετικά σε επίπεδο δημοσίου λόγου στο σχέδιο Μελισσανίδη. Οι τοποθετήσεις της δεξιάς τοπικής δημοσιογραφίας χρησιμοποιούν πολύ στοχευμένα τη θεωρία των δύο άκρων, καλώντας τον κόσμο να επιλέξει με ποια νομιμότητα είναι ενώ παράλληλα προσπαθεί να πολώσει το κλίμα στο εσωτερικό της γειτονιάς. Στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό αξίζει κανείς να δει τις δηλώσεις του γνωστού και μη εξαιρετέου Φαήλου Κρανιδιώτη, γνωστού για τις ακροδεξιές του τοποθετήσεις και τη συμπάθειά του προς τη Χρυσή Αυγή και όμορους πολιτικούς της χώρους. Ένα δεύτερο ερώτημα που θα έπρεπε να διαιρεί λοιπόν τον κόσμο της ΑΕΚ είναι αν επιλέγει να ταυτίζεται πολιτικά με τους κύριους εκπροσώπους της ακροδεξιάς και του φασισμού στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό.

Όπως πρακτική είναι η άσκηση ορατής ή αόρατης βίας, πρακτική είναι και η απουσία πολιτικής τοποθέτησης και καταγγελίας των φαινομένων που χαρακτηρίζουν την πόλη μας τις τελευταίες μέρες. Αρνούμαι να πιστέψω ότι οι φίλαθλοι της ΑΕΚ που βρίσκονταν στον δρόμο τον Ιούλιο του 2015 και αγωνίζονταν για το ΟΧΙ είναι ένα και το αυτό με τον Φαήλο Κρανιδιώτη. Αρνούμαι να πιστέψω ότι οι φίλαθλοι που σήκωναν αντιφασιστικά πανό στα γήπεδά τους επιτρέπουν στους φασίστες να παίρνουν χώρο και να επιτίθενται σε αγωνιστές που μάχονται για τη διατήρηση του φυσικού χαρακτήρα της πόλης τους.

Από την άλλη, μια επιθετική κίνηση στη βάση μιας διεκδίκησης έχει φυσικό στόχο εκείνον που έχει τη δύναμη να καθορίσει την έκβαση της διεκδίκησης με όρους νομικούς, στην περίπτωσή μας τη δημοτική αρχή. Για ποιον λόγο λοιπόν η μερίδα αυτή των οπαδών στρέφεται επιθετικά στις καταλήψεις γειτονιάς; Τελικά πώς είναι δυνατόν σε επίπεδο δημοσίου λόγου, συνθημάτων και πρότερων πρακτικών, να χαρακτηρίζεται ένας τέτοιος κόσμος αγωνιστής ή αντιφασίστας, ενώ παράλληλα να υιοθετεί πρακτικές ακροδεξιού παρακράτους που με κάθε τρόπο έρχονται σε πλήρη σύγκρουση με την ταυτότητα που προσπαθεί να αποδώσει στον εαυτό του;

Το ζήτημα είναι πολύ λεπτό και χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και άμεσης κινητοποίησης. Οι καταλήψεις της Λαϊκής Συνέλευσης και της Στρούγκας, όπως και αγωνιστές αιρετοί, δίνουν εκ των πραγμάτων τεράστια μάχη για την υπεράσπιση της Νέας Φιλαδέλφειας. Αυτό που πρέπει να κάνουμε άμεσα είναι να εκφράσουμε την υγιή μας αγωνία γι’ αυτή την πόλη χωρίς αφορισμούς και εύκολες τοποθετήσεις, και πάντα με κριτήριο τον λαό της γειτονιάς, και φυσικά η αγωνία αυτή να αποτυπωθεί σε πρακτική. Από την άλλη, στοίχημα είναι να δουλέψουμε την πράξη της διαίρεσης, να μπορέσουμε να πάρουμε με το μέρος μας τον κόσμο της ΑΕΚ που η σύγχρονη ιστορία έχει αποδείξει ότι στις κρίσιμες στιγμές αυτού του τόπου δηλώνει «παρών». Θέλω να ξεκαθαρίσω όμως το εξής: από τη στιγμή που στο ζύγι αυτού του κόσμου, ανάμεσα στο «γήπεδο άνευ όρων» και «λαός της Νέας Φιλαδέλφειας» κερδίσει το πρώτο, ο κόσμος αυτός θα έχει διαλέξει το δικό του στρατόπεδο και εμείς το δικό μας. Θα είναι λυπηρό, αλλά ας ελπίσουμε ότι την επόμενη μέρα θα βάλουμε όλοι κάτω το μυαλό μας να βρούμε εκείνη τη μεθοδολογία που θα φέρει λίγο πιο κοντά σε μας τον κόσμο που συγκεντρώνεται σε τόσο μαζικούς χώρους όπως είναι το γήπεδο.