Kαταρχάς κρίνεται σημαντικό να βρούμε το φόντο που τυλίγει τη σύνθετη πραγματικότητα όπως αυτή διαμορφώνεται σε σχέση με το προσφυγικό. Η πραγματικότητα είναι ότι 55.000 πρόσφυγες που μένουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, που είναι μέρος των προσφύγων οι οποίοι ξεριζώθηκαν από τις χώρες τους ώστε να γλιτώσουν από την ανείπωτη φρίκη του πολέμου και να βρουν μια αξιοπρεπή ζωή «αναγκάζονται» και «αναγκαζόμαστε» να ζήσουμε μαζί.

Να διευκρινίσουμε καταρχάς ότι για να υπάρχει ουσιαστική αντιμετώπιση ενός τόσο σύνθετου διεθνούς ζητήματος όπως είναι το προσφυγικό, υπό το πρίσμα ότι επιδιώκουμε να μη χάνονται αθώες ζωές και να κυριαρχεί η αξιοπρέπεια, πρέπει να μιλάμε για τα αίτια της προσφυγιάς, που είναι ο πόλεμος και η φτώχεια ως παράγωγα των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων της Δύσης και των φονταμενταλιστικών πρακτικών του «Ισλαμικού Κράτους».

Έχει σημασία, από την άλλη, να σταθούμε λίγο περισσότερο και σε ό,τι αφορά τον ελληνικό σχηματισμό, στην πρόσφατη ευρωτουρκική συμφωνία που συνυπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση. Κι αυτό γιατί μιλάμε για μια τομή, ένα μνήμονιο (μια νέα συνθήκη καταπίεσης) στα ανθρώπινα δικαιώματα. Με αυτή την συμφωνία επιδιώκεται η νομιμοποίηση των απελάσεων των λεγόμενων παράτυπων μεταναστών, εκείνων δηλαδή των ανθρώπων που ορίζονται ως μη επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση στην Ευρώπη, και μάλιστα με ομολογουμένως βαθιά ταξικά κριτήρια, όπως είναι η μόρφωση, η οικονομική κατάσταση των υποψηφίων, που καθορίζουν το ποιος/α εντάσσεται σε αυτό που λέμε «ενσωματώσιμος πληθυσμός». Όπως επίσης έρχεται να καταπατήσει θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και κατοχυρωμένες διεθνείς συνθήκες, όπως η συνθήκη της Γενεύης του 1951, η οποία εξασφάλιζε την ελεύθερη μετακίνηση των ανθρώπων που επιλέγουν για λόγους πολέμου, οικονομικούς ή πολιτικούς να φύγουν από τη χώρα καταγωγής τους.

Η παραπάνω τομή έρχεται να διαμορφώσει αυτό το «μαζί». Μια λέξη που μπορεί να παραμείνει πολιτικά ουδέτερη στον βαθμό που εμείς οι ίδιοι δεν επιλέξουμε να δώσουμε το δικό μας πολιτικό στίγμα. Και τούτο διότι οι χιλιάδες πρόσφυγες με τους οποίους «αναγκαζόμαστε» να ζήσουμε μαζί είναι μια συνθήκη που επέλεξε να κατασκευάσει ο αντίπαλος. Με αυτή την έννοια, είναι κρίσιμο και αναγκαίο να αρθρωθεί πολύ περισσότερο ένας ουσιαστικός πόλεμος θέσεων, μια μάχη για την ηγεμονία, όπου το ταξικό μπλοκ των ντόπιων εργαζομένων και των προσφύγων - μεταναστών/ριών θα συγκρούεται με τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ σε διεθνές επίπεδο.

Να δημιουργήσουμε τη δική μας γλώσσα

Σε αντίθεση με έννοιες που χρησιμοποιεί ο αντίπαλος, όπως είναι η «προσφυγική κρίση» ή οι «προσφυγικές ροές», εμείς πρέπει να διατηρούμε την πολιτική ευκρίνεια ότι οι όροι μας δεν μπορούν έμμεσα να ποινικοποιούν την ελεύθερη μετακίνηση των ανθρώπων πέρα από τους φράχτες και τα σύνορα. Γι' αυτόν τον λόγο κρίνεται πιο εύστοχο να μιλάμε σήμερα για «προσφυγική κίνηση».

Επιπλέον, σε έναν διαχωρισμό προσφύγων - μεταναστών/ριών, πρέπει να επιμείνουμε και να διευκρινίσουμε ότι πρόκειται για μια κοινωνική κατασκευή, που αφενός είναι εξαιρετικά έωλη, αφετέρου είναι αποτέλεσμα των όρων που έχουν θέσει για άλλη μια φορά οι ισχυροί στο τραπέζι ώστε να επιλέξουν τα κομμάτια των πληθυσμών που τους είναι χρήσιμα και να διαχωρίσουν ανθρώπους σε πρώτης και δεύτερης κατηγορίας.

5+1 σημεία για το αντιρατσιστικό κίνημα και τον Χώρο Στέγασης Προσφύγων City Plaza

1.Να ξεκαθαρίσουμε κάτι: για το αντιρατσιστικό κίνημα το «Θα ζήσουμε μαζί» είναι ένα θετικό πρόταγμα και σε καμία περίπτωση δεν συνιστά πρόβλημα. Αντίθετα, πρόβλημα συνιστά να ζουν οι πρόσφυγες σε χώρους που λειτουργούν σαν φυλακές χωρίς να έχουν διαπράξει κανένα ποινικό αδίκημα, να ζουν στις πλατείες και τα παγκάκια αντί να ζουν αξιοπρεπώς. Εδώ είναι που η πολυμορφία του κινήματος αλληλεγγύης εισβάλλει στην καθημερινότητά μας, αναμετριέται με τα κενά ενός ανύπαρκτου κράτους πρόνοιας και μας καλεί να αναμετρηθούμε με καινούργιους τρόπους σκέψης, συλλογικής πάλης και μεθοδικής πρακτικής.

2. Η Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης στους Οικονομικούς και Πολιτικούς Πρόσφυγες, που είναι το μετωπικό όχημα το οποίο δημιουργήσαμε κάποιες αριστερές συλλογικότητες και κομμάτι του αντεξουσιαστικού χώρου, κατανόησε ότι υπάρχουν τεράστιες στεγαστικές ανάγκες για τους πρόσφυγες που ζουν στην Ελλάδα και πήρε την πρωτοβουλία να πραγματοποιήσει κατάληψη σε ένα εγκαταλελειμμένο επταώροφο ξενοδοχείο. Με αυτόν τον τρόπο κλήθηκε να απαντήσει στις υλικές ανάγκες για στέγη και ασφάλεια των προσφύγων, αλλά ταυτόχρονα να παλέψει ώστε αυτός ο χώρος να γίνει κέντρο πολιτικού αγώνα και νέων διεκδικήσεων.

3. Να διευκρινίσουμε επίσης ότι από τη στιγμή και μόνο που πραγματοποιήθηκε αυτή η κατάληψη μιλάμε για μια επιθετική πολιτική κίνηση γιατί αμφισβητεί στην πράξη τον πυρήνα της ευρωτουρκικής συμφωνίας. Συγκρούεται, μέσω του υποδείγματος, με την ταπεινωτική συμμόρφωση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ., με την ξενοφοβική Ευρώπη, που απο κοινού σχεδίασαν τον διασκορπισμό των προσφύγων και των μεταναστών/ριών σε αποκεντρωμένα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ώστε να μην είναι ορατοί/ες και να μεθοδευτούν πιο γρήγορα οι απελάσεις στο πλαίσιο της συσσώρευσης αλλά κυρίως της ίδιας της απομόνωσής τους από τον κοινωνικό ιστό. Απέναντι σε αυτή την κατάσταση διεκδικούμε να ζήσουμε μαζί στον οικιστικό ιστό, εκεί που η συμβίωση μπορεί να μετασχηματιστεί σε μια νέα και αναγκαία «αισιοδοξία της βούλησης», που αρθρώνει τις διεκδικήσεις της εποχής μας.

4. Όσον αφορά το ζήτημα της στέγης, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι τα τελευταία χρόνια η οικονομική κρίση έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο αστικό τοπίο όπου υπάρχουν πάρα πολλά εγκαταλελειμμένα κτίρια στο κέντρο της Αθήνας και όχι μόνο. Ταυτόχρονα η αδυναμία συντήρησής τους έχει αποτέλεσμα να παραμένουν αναξιοποίητα. Από την άλλη, εξαιτίας πάλι αυτής της κρίσης, υπάρχουν όλο και αυξανόμενες κοινωνικές ανάγκες. Και το ερώτημα που προκύπτει σε αυτό το σημείο είναι ποια θα πρέπει να είναι τα αντανακλαστικά των δυνάμεων του κινήματος όταν το κράτος δεν μπορεί να καλύψει αυτές τις ανάγκες. Κατά την άποψη μας, όσο αυξάνεται η «βία» (με την πολιτική έννοια) της μνημονιακής βαρβαρότητας και όσο αυξάνονται οι κοινωνικές ανισότητες τόσο θα πρέπει να αυξάνεται και η «βία» των δυνάμεων της αντίστασης. Άρα από εμάς καθορίζεται κάθε φορά αν θέλουμε πάρουμε μια δυναμική πρωτοβουλία που, πρώτον, θα θέσει αναγκαστικά σε αμφισβήτηση τα όρια νομιμότητας της καθεστηκυίας τάξης· δεύτερον, θα υπερβεί τη λογική αξιολόγησης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος· τρίτον, θα είναι εκείνη που θα καθορίσει το πόσο αποτελεσματικά θα κινηθεί ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες που θέλει να εκπροσωπήσει πληρέστερα.

5. Κίνημα αλληλεγγύης δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να σημαίνει εκφώνηση. Σημαίνει δυναμική πρωτοβουλία και πράξη, ακόμα κι αν αυτή πολλές φορές μοιάζει κοινωνικά μειοψηφική. Διότι το στοίχημα, όπως λέει και η Μάρτα Χάρνεκερ, «είναι ο τρόπος για να δημιουργήσεις εκείνο τον κοινωνικό, πρώτα απ’ όλα, συσχετισμό, που θα κάνει εφικτό αυτό που σήμερα μοιάζει ανέφικτο», έαν και εφόσον διακρίνουμε ότι το υπάρχον σύστημα πολιτικής εξουσίας δεν καλύπτει τις ανάγκες των πολλών. Η πρακτική των πρωτοβουλιών αυτών θα πρέπει να επιδιώκει το άπλωμα της βεντάλιας των αντιπαραδειγμάτων, που κατά την άποψή μας δίνουν κοινωνικό αλλά και πολιτικό οξυγόνο. Πρώτον, διότι αυτό το οξυγόνο μπορεί να σταθεί ικανό να σπάσει η συνήθεια της ήττας που διαπερνάει την αριστερά ιστορικά και ιδιαίτερα αυτή την περίοδο στην Ελλάδα. Δεύτερον, η ίδια η συμμετοχή του κόσμου σε αυτά τα εγχειρήματα παίρνει και δίνει πολιτική γνώση συσσωρεύοντας εμπειρίες. Μαθαίνουμε να αντιστεκόμαστε και να δημιουργούμε ταυτόχρονα με καλύτερους όρους γιατί γινόμαστε οργανικό κομμάτι μιας δυναμικής διαδικασίας, που ενδεχομένως έρχεται και φέρνει την ίδια την ταξική πάλη σε καλύτερο σημείο διεκδίκησης για τους «από κάτω».

6. Τέλος, θα πρέπει να αντιλαμβανόμαστε τις αυτοδιαχειριζόμενες δομές ως ιδιαίτερους χώρους αυτονομίας, που έχουν τον δικό τους ρυθμό ζωής, τη δική τους άμεση δημοκρατία και πολιτική έκφραση. Άρα o Χώρος Στέγασης Προσφύγων City Plaza για τον κόσμο που συμμετέχει – ευελπιστούμε βέβαια ότι σιγά σιγά δεν θα αναφέρεται μόνο σε αυτόν– είναι μια κοιτίδα, ένας χώρος ισότητας και ελευθερίας, είναι άλλο ένα στοιχείο, άλλη μια εμπειρία που εντάσσεται με αξιώσεις στο ταξίδι για την κοινωνική χειραφέτηση και απελευθέρωση.

Παρουσίαση στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Πολιτική-Πολιτιστική Λέσχη Εκτός Γραμμής στην Αθήνα, στις 28 Μαΐου 2016, με θέμα «Διαδρομές της αλληλεγγύης: Με αφορμή το City Plaza», και στην οποία συμμετείχαν επίσης η Ευγενία Ανδρικοπούλου, ο Θανάσης Κούρκουλας, η Όλγα Λαφαζάνη και η Μάνια Σωτηροπούλου.

Ο Σίμος Σιμωτάς είναι μέλος της Αριστερής Ριζοσπαστικής Κίνησης

φωτογραφία: Στάλη Συμεών