Τις ημέρες που πέρασαν, σε πολλά σχολεία της χώρας πραγματοποιήθηκε κατάληψη ως διαμαρτυρία για το μακεδονικό και το περιβόητο όνομα, καθώς και πορείες που χρωματίστηκαν από μιλιταριστικές κραυγές και εθνικιστικά συνθήματα.

Πρόκειται για φαινόμενο που παρατηρήθηκε κυρίως στη βόρεια Ελλάδα, ως συνέχεια και των προηγούμενων συλλαλητηρίων για το μακεδονικό με κέντρο την πόλη της Θεσσαλονίκης. Ούτως ή άλλως στις συγκεκριμένες περιοχές έχουν ενσκήψει και έχουν επενδύσει για να διαμορφώσουν ακροατήρια τόσο τα ακροδεξιά επιτελεία (και η Ν.Δ.) όσο και τα συστημικά ΜΜΕ, που εκτιμούν ότι εκεί μπορεί να πιάσει μεγαλύτερο τόπο η ρητορεία τους. Τα υπό κατάληψη σχολεία υπολογίστηκαν από τις επίσημες πηγές στο 14%, με επίκεντρο την κεντρική Μακεδονία και δευτερευόντως την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη· στην Αττική η συμμετοχή ήταν συγκριτικά πολύ μικρότερη.

Οι περισσότερες καταλήψεις δεν αποφασίστηκαν από τις συλλογικές διαδικασίες των μαθητών, τα 15μελή ή τα 5μελή συμβούλια, τις γενικές συνελεύσεις κ.λπ., ενώ ορισμένες ήταν και αποτέλεσμα επιβολής και απειλών προς όσες κι όσους διαφώνησαν. Ταυτόχρονα, το διαδικτυακό κάλεσμα για πανελλαδική ημέρα καταλήψεων στις 29.11 αναπαρήχθη και από επίσημες σελίδες ακροδεξιών ομάδων, της Χρυσής Αυγής συμπεριλαμβανομένης. Εκτός από την επένδυση της ακροδεξιάς, στο κλίμα συνέβαλαν και τα κυρίαρχα ΜΜΕ, με ενδεικτική την απερίγραπτη δημοσιογραφική κάλυψη της πρώτης τέτοιας κατάληψης στο λύκειο του Γέρακα.

Ακόμα και με δεδομένο τον υποκινούμενο χαρακτήρα τους, αυτές οι καταλήψεις πρέπει να προβληματίσουν τόσο για την ταχύτητα με την οποία διαδόθηκαν και υποστηρίχθηκαν από μέρος της κοινωνίας, όσο και για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχουν στη διαμόρφωση μιας γενιάς μαθητών, η οποία κινδυνεύει να εξοικειωθεί με τον ακροδεξιό λόγο (βλ. «Δεν θα γίνεις Έλληνας ποτέ, Σκοπιανέ»).

Έχει σημασία τα παραπάνω γεγονότα να τοποθετούνται στο κάδρο της συγκυρίας την οποία βιώνουμε τα τελευταία χρόνια προκειμένου να ερμηνεύονται όχι μόνο ως στιγμιότυπα αλλά και ως συμπυκνώσεις ρευμάτων που ενυπάρχουν στην κοινωνία. Είναι βέβαιο πως ζούμε σε μια περίοδο που η ακροδεξιά ανεβαίνει και γίνεται ολοένα πιο αισθητή η παρουσία της παγκοσμίως (Βραζιλία, ΗΠΑ), αλλά και ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ιταλία, Ουγγαρία). Η συγκεκριμένη κατάσταση παρατηρείται και στη χώρα μας, ειδικά σήμερα που πλησιάζει στο τέλος της η δίκη της Χρυσής Αυγής. Ενώ το προηγούμενο διάστημα καταγραφόταν μια σχετική απομόνωση των εθνικιστικών φωνών από τους θεσμικούς παράγοντες, και φυσικά από τον δρόμο, σήμερα γινόμαστε μάρτυρες της ανόδου μιας συντηρητικοποίησης κι ενός κοινωνικού κανιβαλισμού με ενδεικτικό το παράδειγμα της δολοφονίας του Ζακ Κωστόπουλου. Στο φόντο της ανόδου της ακροδεξιάς επιρροής και του κοινωνικού συντηρητισμού είναι σαφές ότι η ενορχήστρωση αυτών των κινητοποιήσεων έχουν στόχο την ενδυνάμωση αυτών των τάσεων και την εμπέδωσή τους από νέους ανθρώπους.

Την ίδια στιγμή, οι μαθητές και οι μαθήτριες έρχονται αντιμέτωποι με το «νέο λύκειο» που προτάσσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ., το οποίο επί της ουσίας θεσμοθετεί τον ατομικό φάκελο προσόντων (μείγμα από διαφορετικά πεδία στα οποία θα αξιολογούνται οι μαθητές: απολυτήριο λυκείου, εθελοντισμός, δραστηριότητες στα πρότυπα του International Baccalaureate) ως μέσο για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση στα ΕΠΑΛ, τα οποία φάνηκε να πρωτοστάτησαν στις καταλήψεις για την «υπεράσπιση της Μακεδονίας», όπου οι ελλείψεις σε καθηγητικό προσωπικό και υποδομές, από κοινού με το καθεστώς μαθητείας, διαμορφώνουν μια συνολικά επιδεινούμενη κατάσταση και δύνανται να αποτελέσουν πραγματικές αιτίες αντιδράσεων και καταλήψεων.

Σήμερα, ένας νέος άνθρωπος έχει πάρα πολλούς λόγους να αισθάνεται ότι τον κλέβουν. Δεν του κλέβουν όμως ένα όνομα. Στην πραγματικότητα, η συμφωνία των Πρεσπών είναι αποτέλεσμα της εμπλοκής του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και της Ε.Ε., που επιδιώκουν την επέκταση της κυριαρχίας τους στην περιοχή και στα Βαλκάνια ευρύτερα, έναν τόπο έχει βασανιστεί στο πρόσφατο παρελθόν από τις παρεμβάσεις των ιμπεριαλιστών και που έχει μείνει πληγωμένος από τις εθνικιστικές αφηγήσεις οι οποίες καλλιεργήθηκαν και αξιοποιήθηκαν τότε. Το «μακεδονικό» αποτελεί κι αυτό πληγή κι αγκάθι για τις σχέσεις δύο λαών, που δεν έχουν ουσιαστικό λόγο έχθρας κι αντιπαράθεσης. Η αξίωση για αποκλειστικότητα και η μονοπώληση ενός γεωγραφικού προσδιορισμού δεν μπορεί να καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο συνυπάρχουν δύο λαοί, πόσο μάλλον νέοι και νέες, που και από τις δύο πλευρές των συνόρων πλήττονται από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, οι οποίες τους αποστερούν το μέλλον και τους αφήνουν βορά στα φιλοπόλεμα σχέδια του ΝΑΤΟ.

Η έξαρση της «αγανάκτησης» και του «ώς εδώ» για το όνομα, δήθεν για την ψυχή της Μακεδονίας, που δεν πρέπει να πιάνουν καν στο στόμα τους οι εχθροί γείτονες, αποτελεί σύμπτωμα και αιτία μιας κοινωνικής κρίσης που δεν μεταφράζεται σε αντιπαράθεση με τους πραγματικούς αντιπάλους του λαού και της νεολαίας. Παρά τα όσα λέγονται προς υπεράσπιση του χαρακτήρα των πρόσφατων καταλήψεων, πρέπει να καταλαβαίνουμε πότε η έννοια του πατριωτισμού συγχέεται εντέχνως με αιτήματα και τα συνθήματα της ακροδεξιάς. Κανένας πατριωτισμός δεν υπάρχει στο αίτημα να μείνει ανώνυμος ένας γειτονικός λαός, όπως και κανέναν πατριωτισμό δεν θυμίζουν οι ναζιστικοί χαιρετισμοί και τα σύμβολα που εμφανίστηκαν στις καταλήψεις. Ένας αυθεντικός λαϊκός πατριωτισμός μπορεί να περνάει μόνο μέσα από την πάλη για τη λαϊκή κατοικία, για μόνιμη δουλειά με αξιοπρεπείς όρους εργασίας και μισθούς, ώστε να μην εξαναγκαζόμαστε στη μετανάστευση και να παλεύουμε από κοινού ντόπιοι και μετανάστες για έναν άλλο δρόμο για τη πλειονότητα των νέων χωρίς μνημονιακή επιτροπεία και κοινωνική εκμετάλλευση.

Η νεολαία χρειάζεται να δώσει αγώνες ενάντια στο εκπαιδευτικό σύστημα που την αποχαυνώνει ρουφώντας της τον ελεύθερο χρόνο και τη δημιουργικότητα, ενάντια σε όσα βιώνει στο σπίτι της και όσα την περιμένουν στη ζούγκλα της εργασίας και στην πραγματικότητα της ελληνικής κοινωνίας. Υπό αυτή την έννοια, θέλουμε και πρέπει στο εξής να βλέπουμε κινητοποιήσεις και καταλήψεις που να αποτελούν πραγματικές κοιτίδες ριζοσπαστικής αμφισβήτησης όλων των παραπάνω, από μια νεολαία που έχει υποστεί πολλά, αλλά μπορεί και οφείλει να είναι εκείνη που θα αντιστρέψει το κλίμα κοινωνικής συντηρητικοποίησης και θα φέρει ένα αύριο ουσιαστικά καλύτερο από το χτες.