Τελικά η «μαντίλα» δεν αποτελεί κόκκινο πανί μονάχα για τη διαφωτισμένη Δύση, αλλά με κάποιον περίεργο τρόπο ανοίγει το κουτάκι με τις διαφωνίες ακόμα και εντός της ίδιας της αριστεράς. Αφορμή βεβαίως δεν είναι άλλη από την περίφημη φωτογραφία που κυκλοφορεί από χτες στα σόσιαλ μύδια με την κοπέλα που παρελεύνει φορώντας μαντίλα. Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με τον ρατιστικό εμετό των ΜΜΕ και των απανταχού εθνοθρησκόληπτων που δύο μέρες τώρα φωνασκούν «ΣΟΚ – ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΤΩΡΑ: Μουσουλμάνα με μαντίλα παρελαύνει δίπλα από την ελληνική σημαία!!!» ή με όσους πλασάρονται ως πιο «μετριοπαθείς» λέγοντας «το κορίτσι έχει καταγωγή από την Αίγυπτο, ΑΛΛΑ έχει γεννηθεί και έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα» (λες και αν δεν είχε γεννηθεί ή αν δεν είχε μεγαλώσει στην Ελλάδα θα ήταν πρόβλημα).
    Θα ασχοληθούμε όμως με όσους βρήκαν ευκαιρία με αυτήν ακριβώς τη φωτογραφία να ανακινήσουν το θέμα διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας ως άμεση ανάγκη σήμερα. Αλήθεια, πώς και θυμηθήκαμε σήμερα αυτό το κατά τα άλλα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα; Πώς και δεν το θυμηθήκαμε προχτές, για παράδειγμα, που είδαμε την ανιψιά μας ή τον μικρό μας ξάδερφο να παίζουν μετά το σχολείο φορώντας στο στέρνο τους το χρυσό τους σταυρουδάκι; Πώς δεν το θυμηθήκαμε στην περσινή παρέλαση όταν είδαμε το κομποσκοίνι στο χέρι ενός σημαιοφόρου; Μήπως σε αυτές τις τελευταίες περιπτώσεις δεν βρεθήκαμε μπροστά σε μια εκδήλωση ή σε ένα σύμβολο θρησκευτικού χαρακτήρα εντός ενός κοσμικού πλαισίου; Σήμερα λοιπόν γιατί μας ενόχλησε η μαντίλα, ένα θρησκευτικό σύμβολο πλάι σε πολλά άλλα, στην παρέλαση; Ή γιατί μας ενόχλησε περισσότερο από τον παπά στη θέση των επισήμων, τέλος πάντων;
    Πρώτον, ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Η μαντίλα ξενίζει, ενώ το σταυρουδάκι και τα χριστιανικά λάβαρα όχι. Αυτή η ξένη προς της συνηθισμένες μας αναπαραστάσεις είναι αρκετή για να κινητοποιήσει τη λογική ή το θυμικό μας, προς όποια κατεύθυνση. Αλλά καλό θα ήταν να το αναγνωρίζουμε αντί να επαναλαμβάνουμε ψευδώς «εμένα δεν είναι αυτό το πρόβλημά μου»: αν το καλοσκεφτούμε, είναι και αυτό το πρόβλημά μας, έστω και εν μέρει.
    Δεύτερον, το επιχείρημα περί καταπίεσης των γυναικών. Παρεμπιπτόντως, ας σημειωθεί ότι τις αναφορές περί γυναικείας καταπίεσης τις αναπαράγουν με σθένος κατεξοχήν αρσενικά υποκείμενα στα σόσιαλ μύδια – έχει και αυτό τη σημασία του, αλλά ας μην επικεντρωθούμε τώρα εκεί. Πράγματι, οι θρησκείες είναι βαθιά πατριαρχικές, σεξιστικές και καταπιεστικές, διδάσκοντας την υποταγή της γυναίκας στον εκάστοτε άρχοντα (θεό, πατέρα, σύζυγο κ.ο.κ.). Και ο χριστιανισμός μέσα σε αυτές, φυσικά. Η μαντίλα –που σημειωτεόν βγήκε από τα κεφάλια των γιαγιάδων μας στην επαρχία ελάχιστα χρόνια πριν–, ναι, είναι ένας ακόμα πιο καταπιεστικός θεσμός, ακριβώς γιατί επιβάλλει συγκεκριμένο τρόπο ένδυσης στις γυναίκες ή καλύτερα συγκεκριμένες απαγορεύσεις. Ωραία μέχρι εδώ.
    Υπάρχει όμως ένα θέμα: Τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι η κοπέλες που φορούν μαντίλα δεν είναι σε θέση να επιλέγουν οι ίδιες να φορούν μαντίλα, τουλάχιστον όσο είναι σε θέση οι χριστιανές να επιλέγουν, παρά τον νόμο, να διατηρούν ως επώνυμό τους το επώνυμο του συζύγου τους;
    Οι θρησκευτικές και οι έμφυλες διακρίσεις δεν λύνονται ούτε με αφορισμούς ούτε με διατάγματα. Όπως ποτέ δεν λύθηκε η ταξική εκμετάλλευση επειδή κάποιος είπε σε έναν εργάτη ή σε μια εργάτρια ότι καταπιέζεται και ότι αυτό πρέπει να πάψει να συμβαίνει. Και δεν λύνονται ούτε με αφορισμούς ούτε με διατάγματα, ακριβώς γιατί είναι τόσο βαθιά εμπεδωμένα, που ακόμα και τα υποκείμενα που τις υφίστανται τις προβάλλουν ως αντικειμενικά δεδομένα και ως επιλογές. Και ναι είναι επιλογές στον βαθμό που εμείς «ελεύθερα» επιλέγουμε την υποταγή μας στις εκάστοτε κοινωνικές δομές.
    Το πράγμα βέβαια γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο όσον αφορά τις μουσουλμάνες που ζουν σε δυτικές χώρες. Γιατί τότε η μαντίλα δεν είναι απλώς ένα θρησκευτικό σύμβολο, αλλά ένα πολιτισμικό σύμβολο, ένας τόπος αναφοράς για ανθρώπους που έχουν στερηθεί τις εστίες τους. Υπάρχουν μάλιστα και περιπτώσεις, που αυτά τα σύμβολα λειτουργούν ακόμα και με ριζοσπαστικό τρόπο, και μια τέτοια περίπτωση ήταν η παρέλαση της 25ης Μαρτίου. Σε ένα πλαίσιο αυστηρά καθορισμένο από εθνι(κιστι)κά, στρατιωτικά και (χριστιανικά) θρησκευτικά σύμβολα, σε ένα πλαίσιο ακραίου ρατσισμού και μισαλλοδοξίας, όπου «οι μετανάστες έρχονται για να κάνουν τις γυναίκες μας σκλάβες, να ρίξουν μπόμπες, να μας πάρουν τις δουλειές και να φέρουν τις αρρώστιες τους», η κοπέλα που παρήλασε με τη μαντίλα δεν διεκδίκησε τίποτα περισσότερο από την αυτονόητη ορατότητά της, την ύπαρξή της, την αξιοπρέπειά της ως ίση προς ίσες, ως ίση προς ίσους. Και σε αυτό οφείλει να έχει την αμέριστη συμπαράσταση και αλληλεγγύη μας.
    Η ανάγκη να καταργηθεί η θρησκευτική, η εθνική, η έμφυλη και η ταξική καταπίεση παραμένει και γίνεται πιο έντονη από ποτέ. Άλλα όπως δεν γίνεται να ξυπνήσουμε ένα πρωί και να έχει ξημερώσει κομμουνισμός επειδή το προηγούμενο βράδυ θα έχουμε απαγορεύσει την ταξική εκμετάλλευση, έτσι δεν γίνεται να επιβάλουμε την απελευθέρωση από τη θρησκευτική καταπίεση επειδή θα έχουμε πιάσει το καταπιεσμένο υποκείμενο και θα του έχουμε δείξει πόσο καταπιέζεται.
    Αλλιώς, τα «απαγορεύεται να καταπιέζεσαι από τη θρησκεία» τα έχουμε δει με τον νόμο κατά της μαντίλας στη Γαλλία (άραγε αυτός ο νόμος δεν καταπιέζει;), τα έχουμε δει όμως και παλιότερα στις αποικίες της Αφρικής και της Ανατολής, όπου «οι δυτικοί πήγαν να εξευγενίσουν τους βάρβαρους». Και η απαγόρευση της μαντίλας ή η αναγωγή της σε μεγαλύτερο ζήτημα από το χρυσό σταυρουδάκι είναι ακριβώς η ίδια αποικιοκρατική λογική, μια μορφή ιδεολογικής αποικιοκρατίας και πολιτιστικού ιμπεριαλισμού. Η αριστερά οφείλει να αντιμάχεται και τα δύο.