Καμία γενιά η οποία περπατάει τον πλανήτη Γη το έτος 2020 δεν έχει ζήσει παρόμοια κατάσταση με αυτή που έχει επιφέρει ο COVID-19 (το 1918 και η ισπανική γρίπη είναι τόσο κοντά όσο και μακριά για να υπάρχει ζωντανή εμπειρία). Με αυτό το δεδομένο, περπατάμε ένα εντελώς αχαρτογράφητο μονοπάτι.

Το πώς φτάσαμε ώς εδώ δεν είναι καθόλου αχαρτογράφητο. Δεκαετίες απαξίωσης της δημόσιας υγείας και μία δεκαετία μνημονίων κατά την οποία το πολιτικό δυναμικό των από πάνω έδινε ρεσιτάλ ξηλώματος των νοσοκομείων. Η ασφάλεια στους χώρους εργασίας γινόταν περιττή πολυτέλεια και οι φαρμακευτικές κάναν business με χρυσά γενόσημα. Με την κοινωνική ασφάλιση να εξαχνώνεται, ακόμα και μια τυπική εξέταση για προληπτικούς λόγους πέρναγε από δύο και τρεις σκέψεις. Ταυτόχρονα, η αστυνομία εξοπλιζόταν για να διασφαλίσει τη συνέχεια του ξηλώματος, ενώ η εκκλησία συνέχιζε ανενόχλητη να γράφει το handbook της τέλειας offshore. Είναι σημαντικό να αποτυπωθεί ξεκάθαρα στη συνείδηση όλου του λαού της Ελλάδας, αλλά και στους λαούς όλου του πλανήτη, ότι ο καπιταλισμός μας στέλνει γυμν@ και πεινασμέν@ στην αρένα του ιού.

Με δεδομένη την απουσία ικανού και οργανωμένου αντιλόγου, ίσως δεν είναι παράξενο κάποια μερίδα κόσμου να επαινέσει την «καίρια παρέμβαση της κυβέρνησης» και το «πόσο τόλμησε ο πρωθυπουργός». Την ιστορία τη γράφουν οι νικητές. Οι από πάνω κέρδισαν τον προηγούμενο γύρο των μνημονίων και δεν ξέχασαν να εγγράψουν στη συλλογική μας μνήμη ότι όλα όσα οδήγησαν στη διάλυση της δημόσιας υγείας (και άλλων πολλών δημόσιων αγαθών) ήταν αναγκαστικά, ήταν TINA (There Is No Alternative). Επειδή μάλλον ο κόσμος είναι ακόμη μουδιασμένος, θέλω να ελπίζω ότι τέτοιες απόψεις είναι μη πλειοψηφικές για την ώρα. Ακόμα πιο ιλαροτραγικές διαστάσεις έχουν οι θεωρίες συνωμοσίας και οι θεοκρατικές αντιλήψεις, οι οποίες έχουν τη βάση τους στον φόβο και το πάγωμα του ανθρώπου μπροστά στην καταστροφή. Ίσως ακόμα βασίζονται και σε πιο μεσαιωνικές αντιλήψεις αποκάλυψης και τελεολογίας. Ίσως βέβαια βασίζονται και στην απλή βλακεία. Η κυβέρνηση και τα κανάλια φροντίζουν να εκμεταλλεύονται αυτή τη χιονοστιβάδα ανορθολογισμού και να τη σπρώχνουν στο φαράγγι «πάντα-φταίει-ο-άλλος». Η εικόνα του πρωθυπουργού στις ειδήσεις δεν είναι η εικόνα ενός αυταρχικού ηγεμόνα, έτοιμου να καταπιεί τον εχθρό λαό, αλλά ενός φοβισμένου και αμήχανου υφισταμένου ο οποίος προσεύχεται να μην πάρει την καυτή πατάτα.

Μέσα σε όλα αυτά, θεωρώ ότι πρώτο χρέος κάθε κομμουνιστή/στριας είναι να μη χάσει την οξύτητα του κριτηρίου και την καθαρότητα της ματιάς του. Θέλει ψυχραιμία και κόπο να ξεχωρίσεις τον στόχο μέσα στη σκόνη που σηκώνει το τρέξιμο του τρομαγμένου πλήθους. Θέλει σίγουρα και προπόνηση όλο το προηγούμενο διάστημα. Αυτό που σίγουρα δεν θέλει είναι εύκολα σχήματα κατευθείαν από το υπερεπαναστατικό comfort zone, πιστολιές στο αέρα και τσάμπα μαγκιές. Όπως η φωτιά δεν πολεμιέται με φωτιά, έτσι και μια δεξιά μπούρδα δεν εξισορροπείται με μια αριστερή. Άλλωστε ο αντίπαλος μπορεί πάντα να πει περισσότερες μπούρδες, γιατί έχει τα μέσα.

Ας δούμε την κατάσταση στο επίπεδο του πραγματικού εδώ και όχι του φανταστικού κάπου. Βλέπω συντρόφους/ισσες γιατρούς να προειδοποιούν για το πόσο κρίσιμη είναι η μάχη ενάντια στην ασθένεια και να παραθέτουν τόμους με δεδομένα που λένε σε όλο τον πλανήτη ότι, αν δεν κάνει κάτι τώρα, θα έχει πρόβλημα. Πολύ περισσότερο θα έχει πρόβλημα η Ελλάδα με το διαλυμένο σύστημα υγείας. Πολύ απλά, σε κάθε ασθένεια υπάρχουν δύο επίπεδα: πρόληψη και θεραπεία. Η Ελλάδα έχει πρακτικά χαμένο το δεύτερο και πιο κρίσιμο, και υπεύθυνοι γι’ αυτό είναι όσοι ανέφερα παραπάνω. Αυτοί και το σύστημά τους πρέπει να το πληρώσουν. Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει να υπάρχουν ζωντανοί άνθρωποι να το κάνουν. Η περίπτωση του COVID δεν είναι ένα φαινόμενο που συμβαίνει μόνο στη σφαίρα του κοινωνικού. Συμβαίνει στη σφαίρα της φυσικής ύπαρξης των ανθρώπων. Ως εκ τούτου, πρέπει να εξασφαλιστεί κάθε πιθανότητα να φτάσουμε όλοι και όλες στην άλλη άκρη αυτού του δύσκολου ποταμού που περνάει η ανθρωπότητα. Για να πληρώσουν οι υπεύθυνοι. Με ανάγνωση της κατάστασης και με δεδομένο ότι, αν πολύς κόσμος χρειαστεί ΜΕΘ, θα πεθάνει, καλέσαμε τους πάντες σε αυτοπεριορισμό, διατυπώνοντας αιτήματα για ενίσχυση της δημόσιας υγείας, έστω και την τελευταία στιγμή.

Η αυτοπειθαρχία ως αρετή

Καλέσαμε από την πρώτη στιγμή τον κόσμο συμπεριφερθεί με αυτοπειθαρχία και να αυτοπεριοριστεί, όχι για να βγάλουμε λάδι όσους κατέστρεψαν την υγεία, αλλά για να σωθούν ανθρώπινες ζωές. Έτσι κι αλλιώς, στο επίπεδο της πρόληψης μπάλα παίζουν οι καθημερινές συμπεριφορές. Αυτές τις συμπεριφορές και αυτή τη διαπαιδαγώγηση δεν πρέπει να τις υποτιμάμε στο όνομα ενός βαθυστόχαστου σχεδίου, ούτε να τις ανάγουμε σε κάποιον μαγικό κόσμο κατάληψης της εξουσίας όπου όλοι/ες ξαφνικά θα θεραπευτούν από τον ατομισμό και την έλλειψη συλλογικού κριτηρίου. Άρα με αυτή την έννοια η αυτοπειθαρχία λαμβάνει τη μορφή συνειδητού προσωπικού κόστους για το ευρύτερο καλό.

Σε δεύτερη ανάλυση, η συνειδητή αυτοπειθαρχία μειώνει και δεν αυξάνει τη δύναμη της εξουσίας. Η δύναμη της εξουσίας γιγαντώνεται από εφηβικές συμπεριφορές άσκοπης εξέγερσης, που πάντα θεωρεί δεδομένη την ύπαρξη ενός μπαμπούλα που θα θέσει τα όρια. Η συνειδητή αυτοπειθαρχία κρύβει μέσα της μορφές δυαδικής εξουσίας, όπου η αλληλεγγύη δημιουργεί τον δικό της χώρο και χρόνο και λαμβάνει τις δικές της συνειδητές αποφάσεις. Σε αυτή την περίπτωση είναι χαρακτηριστική η άποψη της μορφής «τα μέτρα τα παίρνουν όχι για τον ιό, αλλά για να μας ελέγξουν». Μια τέτοια άποψη, όσο κομμάτι αλήθειας κι αν περιέχει, αναγνωρίζει στην κυβέρνηση μια θεϊκή υπόσταση η οποία ελέγχει και καθορίζει τα πάντα, παραγνωρίζοντας ότι πιθανόν και οι ίδιοι οι ηγέτες του δυτικού κόσμου βρίσκονται σε αμηχανία. Μας οδηγεί έτσι περισσότερο στην παραίτηση και την αποδοχή μια αναπόδραστης μοίρας, παρά στην κίνηση και τη δράση.

Σε τελική ανάλυση, είναι γεγονός ότι αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να διεκδικήσουμε στο πεδίο του δρόμου, όχι γιατί μας το επιβάλλει η καταστολή της εξουσίας, αλλά γιατί πρέπει να προστατεύσουμε την υγεία τη δική μας και των δικών μας ανθρώπων. Μπορούμε όμως να παραμείνουμε οργανωμένοι και ενεργοί, παίρνοντας το δικό μας κομμάτι ζημίας, κλεισμένοι/ες στους τέσσερις τοίχους για το καλό του συνόλου. Μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τον δημόσιο χώρο του διαδικτύου και να ετοιμαστούμε για μια πραγματική «φυσική» σύγκρουση στο άμεσο μέλλον, όταν θα έχει υποχωρήσει η φυσική καταστροφή.

Αν κάναμε αύριο επανάσταση, τι θα κάναμε;

Όσο κι αν ο παραπάνω τίτλος έχει πολλές απώλειες ως προς τις συνθήκες με τις οποίες θα φτάναμε σε μια επανάσταση, είναι ενδεικτικό της ανάγκης να δώσουμε πραγματικές λύσεις στο κρίσιμο θέμα της πραγματικής επιβίωσης των ανθρώπων. Είναι τώρα φανερό, όπως και στο ζήτημα του περιβάλλοντος, ότι ο σοσιαλισμός δεν είναι μια ωραία ιδέα στο επίπεδο της θεωρίας και της ηθικής, αλλά απαραίτητη συνθήκη για την επιβίωση του είδους.

Η επιβολή απαγόρευσης της κυκλοφορίας είναι γεγονός ότι χτυπάει στα δημοκρατικά μας αντανακλαστικά. Είναι επίσης γεγονός ότι έχει μεγάλο ψυχολογικό κόστος στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Το σκηνικό το οποίο διαδραματίζεται είναι πολύ διαφορετικό από ό,τι έχουμε ζήσει έως τώρα και ίσως τα στάνταρ σχήματα να χάνουν τον στόχο τους. Πιστεύω πως θα έπρεπε να ασκηθεί κριτική στην κυβέρνηση που δεν έλαβε αυτή την απόφαση πριν από μία εβδομάδα και κυρίως επειδή δεν έκλεισε καθολικά κάθε επιχείρηση που δεν είναι απαραίτητη η λειτουργία της για την επιβίωσή μας (βλέπε φάρμακα, τρόφιμα κ.λπ.), εφαρμόζοντας παράλληλα ακραία μέτρα προστασίας σε όσες τέτοιες επιχειρήσεις μείνουν ανοιχτές και εξασφαλίζοντας τον μισθό των εργαζομένων σε όσες κλείσουν.

Είναι μάλλον δεδομένο ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να φτιάξει τέσσερα νοσοκομεία σε μία εβδομάδα, όπως έγινε στην Κίνα. Είναι όμως δυνατό να επιτάξει άμεσα τόσο ιδιωτικές δομές υγείας, προσλαμβάνοντας στο δημόσιο το προσωπικό τους. Να προσλάβει γιατρούς και νοσηλευτές και να αγοράσει για κάθε άνθρωπο αυτής της χώρας τεστ ελέγχου για τον κορονοϊό. Με τον κόσμο κλεισμένο στα σπίτια του και τους γιατρούς/νοσηλευτές προστατευμένους σαν αστακούς, να διενεργεί κάθε μέρα 10.000-20.000 ελέγχους σε κάθε περιοχή, ώστε να έχει εικόνα της επιδημίας. Αυτό άλλωστε έκανε και η Νότια Κορέα, η οποία αντιμετώπισε την επιδημία με πολύ μικρή θνησιμότητα.

Ποια μπορεί να είναι η επόμενη μέρα;

Οι κομμουνιστές/τριες πρέπει πάντα να κοιτάνε μπροστά. Να οραματίζονται και να χτίζουν το αύριο. Έχουν ιστορικό χρέος να πηγαίνουν τον πλανήτη πάντα ένα βήμα μπροστά, ακόμα και όταν έχει κολλήσει στον πιο λασπώδη βάλτο. Σέβομαι τις ανησυχίες του καθενός και τις καθεμιάς και δεν θεωρώ ότι έχω βρει την απόλυτη λύση. Θεωρώ σημαντικό να μη χάσουμε την επαφή μας, να μη χάσουμε τον συγχρονισμό μας και να είμαστε εκεί στο ραντεβού μας με την ιστορία, όλοι και όλες, εμείς και τα αγαπημένα μας πρόσωπα.

Ας γυρίσουμε την παλίρροια υπέρ μας και ας μάθουμε από αυτή τη δοκιμασία. Η αυτοπειθαρχία είναι απαραίτητο χαρακτηριστικό κάθε επαναστάτη. Από τους κομμουνιστές στα κελιά της εξορίας που δεν σπάγανε παρά τον εγκλεισμό μέχρι τους Βιετκόνγκ στο υπέδαφος της ζούγκλας για να γλιτώσουν τις βόμβες των Αμερικανών. Καμία μάχη δεν κερδήθηκε με αγωνιστές να πέφτουν γυμνοί πάνω στα κανόνια. Η ζωή ενός αντάρτη έχει αξία ίση με δέκα εχθρών, όπως λέει και ο Τσε στον Ανταρτοπόλεμο. Αυτή τη στιγμή εισάγεται η έννοια του ατομικού κόστους για το συλλογικό καλό στον δημόσιο λόγο και είναι μια ευκαιρία, ακόμα κι αν εισάγεται υποκριτικά και ευκαιριακά. Είναι μια ευκαιρία να εκπαιδευτούν οι άνθρωποι να θυσιάζουν κάτι δικό τους, για να γυρίσει πίσω στην κοινωνία. Κάθε κοινωνική αλλαγή έχει κόστος και μόνο αν ο λαός κατανοήσει αυτή την αλήθεια και απορρίψει τις εύκολες λύσεις θα είναι ώριμος να σπάσει τα δεσμά του.

Κάθε κρίση είναι σταυροδρόμι. Καθήκον μας είναι να στρίψουμε στη σωστή πλευρά το πλοίο. Αποστολή μας είναι να πάμε τον κόσμο ένα βήμα μπροστά και από αυτό θα κριθούμε. Μείνετε ενωμένοι/ες, μείνετε δυνατοί/ες. Κρατήστε κοντά σας τους δικούς σας ανθρώπους. Το αύριο πρέπει να ανήκει στον κομμουνισμό. Το αύριο ξεκινάει…