Η παρέμβαση που έγινε το απόγευμα της Τετάρτης από την ομάδα νέων «400generation» στην εκδήλωση του Τμήματος Εργατικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ στο σινεμά Αλκυονίς μπορεί να μας οδηγήσει σε πολλά συμπεράσματα και σκέψεις.

Το πρώτο από αυτά, που προκύπτει από την κοινωνική σύνθεση των «δύο πλευρών», είναι ότι σε πείσμα της επικοινωνιακής προσπάθειας οικειοποίησης του «νέου» (που από ό,τι φαίνεται περιλαμβάνει και την υπουργοποίηση 30άρηδων), ο ΣΥΡΙΖΑ και η (μη-)αριστερά που αποτελεί είναι ένα κόμμα γερασμένο που εκφράζει μια καθόλου νέα, αλλά αντιθέτως αρκετά παλιά, ενσωματωμένη και συμβιβασμένη εκδοχή της αριστεράς. Αποκούμπι χιλιάδων «σοφών» που «ξέρουν αυτοί» γιατί «εκεί που είμαστε ήταν». «Σοφών» και «δασκάλων» που κουνάνε το δάχτυλο στα «παιδιά» για να βάλουν και αυτά σιγά σιγά νερό στο κρασί τους και να καταλάβουν ότι χωρίς «τακτικούς ελιγμούς» δεν αλλάζει ο κόσμος. Ναι, αλλά τακτικούς ελιγμούς που εξυπηρετούν ποιους; Εις βάρος ποιών; Και κυρίως, με ποια στρατηγική;

Οι πολιτικές εφαρμόζονται σε ανθρώπους, καλό είναι να το θυμόμαστε

Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι μάλλον ένα από τα χειρότερα και πιο αποκρουστικά σενάρια για έναν κυβερνητικό σχηματισμό και το πολιτικό του προσωπικό, όταν αυτός εφαρμόζει μια πολιτική φτώχειας και ανεργίας, είναι να έρθει αντιμέτωπος με τα ίδια τα υλικά αποτελέσματα της πολιτικής του. Είναι να δει και να ακούσει όλους και όλες τους νέους και τις νέες στους οποίους παρουσιάζει τις προτάσεις του για υποκατώτατο μισθό και «αναστροφή της εργασιακής απορρύθμισης», όταν το μόνο που σημαίνουν για αυτούς είναι οι λογαριασμοί του μήνα που δεν βγαίνουν.

Ευτυχώς ή δυστυχώς, κάθε πολιτική έχει μια αναπόφευκτη υλικότητα. Πίσω από τις καλοσχηματισμένες λέξεις, τις προσεκτικές εκφράσεις, τις συναντήσεις κορυφής, τους στρατηγικούς σχεδιασμούς, τα νούμερα και τα στατιστικά, υπάρχουν άνθρωποι στα σώματα των οποίων αυτές οι πολιτικές εφαρμόζονται, ορίζουν την ζωή τους, βάζουν φραγμούς στις ανάγκες και τις επιθυμίες τους.

Ευτυχώς ή δυστυχώς, για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και την κα. Αχτσιόγλου, η πολιτική τους στα εργασιακά, η συνέχιση δηλαδή της μνημονιακής απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων, η τόνωση της ανταγωνιστικότητας, η «λειτουργική ευελιξία» των επιχειρήσεων, η παγίωση υψηλών επιπέδων ανεργίας και ευέλικτης ημι-«εργασίας», η απαρέγκλιτη ικανοποίηση στρατηγικών βλέψεων του κεφαλαίου ως προς την αναδιάρθρωση του κοινωνικού και εργασιακού τοπίου, έχουν μια αναπόφευκτη υλικότητα στις ζωές μας, στις ζωές ειδικά των νέων ανθρώπων.

Το να μην μπορείς να αφήσεις το σπίτι των γονιών σου, να πας σε έναν κινηματογράφο ή ένα θέατρο, το να σκέφτεσαι τη μία μπύρα μετά τη δουλειά, να μην μπορείς καλά καλά να εξασφαλίζεις το σουπερ μάρκετ της εβδομάδας, αποτελεί μια πραγματικότητα την οποία ό,τι και να κάνουν ο ΣΥΡΙΖΑ και η κα. Αχτσιόγλου δεν μπορούν να την αποσιωπήσουν πίσω από ωραιοποιημένες φράσεις όπως «η αναστροφή της απορρύθμισης στις εργασιακές σχέσεις». Πολλώ δε μάλλον δεν προωθείται μόνο η παγίωση της οικονομικής ανέχειας και εξαθλίωσης, αλλά μέσω αυτής ένα ψυχολογικό και  ηθικό «σακάτεμα» της νέας γενιάς εργαζομένων και των όποιων ιδανικών της.

Η «νεολαία» (;) σήμερα: Το βίωμα, η έννοια και το πρόβλημα της ενιαίας απεύθυνσης

Αν σκεφτούμε πόσα πράγματα έχουν αλλάξει στα χρόνια της κρίσης για αυτό που έχουμε στο νου μας ως «νεολαία», δεν μπορούμε να αποφύγουμε εν τέλει και μια εννοιολογική προσέγγιση.

Η διάψευση μια σειράς υλικών όρων που αφορούσαν τον τρόπο εκπαίδευσης και ένταξης στην αγορά εργασίας, στο πλαίσιο μιας γενικότερης συνθήκης επίθεσης στα μικρομεσαία και κατώτερα εισοδήματα, εργασιακής απορρύθμισης αλλά και αύξησης του γενικού κόστους διαβίωσης, οδηγούν σε μια νεολαία πολύ λιγότερο κοινωνικά και οικονομικά ανεξάρτητη από τον γονεακό δεσμό, πολύ πιο εξαρτημένη από τον εκπαιδευτικό μηχανισμό (στον οποίο, ως γενική τάση, επιστρέφει), πολύ πιο αβέβαιη και φοβισμένη εργασιακά, με πολύ λιγότερες δυνατότητες ψυχαγωγίας και διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου της.

Αυτό το μίγμα όχι μόνο περιγράφει μια άλλη νεολαία ποιοτικά, σε σχέση π.χ. με τη δεκαετία του ‘80 ή του ’90 ή και πιο πρόσφατα ακόμα, αλλά -αν δεχθούμε ότι το βασικό στοιχείο που ορίζει αυτό το στρώμα είναι η σχέση του με μηχανισμούς που επιδιώκουν κατά βάση την κοινωνική και εργασιακή του «ένταξη»- περιγράφει μια νεολαία διαφορετική πλέον και ως προς το ηλικιακό της εύρος (ακριβώς επειδή το κοινωνικό πεδίο δραστηριοποίησης των παραπάνω μηχανισμών διευρύνεται) με τελευταίο προθάλαμο τις διαφόρων μορφών «πρακτικές», «δοκιμές» καθώς και το ιδιαίτερο καθεστώς της νεανικής εργασίας, ως εργασίας χωρίς προϋπηρεσία.

Την ίδια στιγμή, οφείλουμε να παρατηρήσουμε τη νεολαία ως ένα «κοινωνικό ψηφιδωτό». Διάφορες κοινωνικές φιγούρες, από διαφορετικά περιβάλλοντα, με διαφορετικές αναπαραστάσεις, ετοιμάζονται να παίξουν τον ρόλο τους μέσα στην κοινωνία «των μεγάλων»: Από τον μαθητή στο δημόσιο σχολείο, μέχρι τον εικοσάρη ντελιβερά με το παπάκι, την νεαρή ασκούμενη δικηγόρο, τον νεαρό αγροτικό γιατρό, τη φοιτήτρια του ΤΕΙ γραφιστικής, τον μεταπτυχιακό φοιτητή, τους νέους και τις νέες που δουλεύουν σε καφετέριες και call center κ.λπ.  Υπό αυτήν την έννοια η νεολαία σήμερα είναι ένα τοπίο αντιθέσεων, με τη διαφορά ότι αυτές οι αντιθέσεις δεν έχουν ακόμη ενεργοποιηθεί στην πλήρη ανταγωνιστική τους μορφή. Αυτό δεν συνεπάγεται όμως και αυτομάτως την οικοδόμηση μιας ενότητας και μιας ενιαιότητας διεκδικήσεων, ειδικής και συγκεκριμένης, κάθε δεδομένη στιγμή.

Ωστόσο, εμβαθύνοντας λίγο ακόμα, μπορούμε να πούμε ότι συντρέχουν οι εξής ενοποιητικοί παράγοντες: η νεολαία σήμερα έχει πεδίο ενιαίων εμπειριών (εκπαίδευση), κοινή κατά προσέγγιση τεχνολογική παιδεία, κοινούς κατά προσέγγιση πολιτιστικούς κώδικες επικοινωνίας (μαζική κουλτούρα) κ.ά, ενώ οι δυνάμει ανταγωνιστικές αντιθέσεις που την διέπουν (π.χ. ανάμεσα σε στρώματά της με πανεπιστημιακή μόρφωση και άλλα που δεν τελειώνουν το σχολείο, ή αποφοιτούν από τεχνικές σχολές) δεν είναι πλήρως ενεργές, αντιθέτως βρίσκονται σε μια σχετική (όχι απόλυτη, ούτε πλήρη) σύγκλιση. Ο συνδυασμός των παραπάνω παραγόντων συγκροτεί μια οιονεί ενιαιότητα, η οποία συνδυαζόμενη με στοιχεία σύγκλισης της υλικής καθημερινότητας (που συμβαίνει εντός κρίσης) αλλά και από κοινού απόρριψης του πολιτικού συστήματος και του «κόσμου που έπλασαν οι μεγάλοι» έχει τη δυνατότητα να συγκροτήσει μία εξαιρετικά καταλυτική κοινωνική και πολιτική δύναμη, η οποία πλέον θα εκφράζεται στο επίπεδο μιας συνολικής αξιακής, ηθικής, πολιτιστικής και πολιτικής σύγκρουσης.

…Και η ανάγκη υπέρβασης της αμηχανίας της νεολαιΐστικης αριστεράς: κοινωνική και πολιτική πρωτοβουλία στο χώρο της νεολαίας!

Η παραπάνω κατάσταση και οι αλλαγές στην καθημερινότητα της νεολαίας, αφορούν τη ζωή και των πολιτικά οργανωμένων νεολαίων και ως εκ τούτου επηρεάζουν άμεσα τις οργανώσεις νεολαίας της ίδιας της αριστεράς. Υπό αυτήν την έννοια, αυτή η βίαιη επίθεση στην υλική καθημερινότητα των νέων τείνει να οδηγεί σε τάσεις απογοήτευσης, αποστράτευσης αλλά και αμηχανίας και πολιτικού «ωχαδερφισμού» εντός του νεολαιΐστικου τμήματος της αριστεράς.

Ωστόσο, οφείλουμε να χαράξουμε έναν δρόμο έξω από αυτή την συνθήκη και κατά βάση πιο κοντά στη γενιά μας, στους συνομήλικούς μας, που βιώνουν τις ίδιες καταστάσεις και τα ίδια αδιέξοδα με εμάς. Ο πολιτικός λόγος και ο πολιτικός τρόπος της αριστεράς να «κάνει τα πράγματα», με την εσωστρέφεια που τον διέπει και τις αποστάσεις που καλλιεργεί, έχει σε πολύ μεγάλο βαθμό αποτύχει και πρέπει να επανεξεταστεί. Μια πολιτική παρέμβαση που θα αποτελεί πραγματική συνάντηση, μια συνάντηση των κοινών εμπειριών, βιωμάτων, κωδίκων επικοινωνίας, πολιτιστικού πλαισίου των νέων ανθρώπων με την αντικαπιταλιστική κριτική της κοινωνίας και της εργασίας είναι σήμερα απαραίτητη. 

Το παραπάνω είναι ίσως μια δύσκολη ή και επώδυνη πολιτική διαδικασία, ωστόσο μάλλον θα πρέπει να θεωρεί αναγκαίο πεδίο εξέτασης από τη μαχόμενη νεολαιίστικη αριστερά της περιόδου.

Τα κρίσιμα, λοιπόν, ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι πολιτικές οργανώσεις είναι τα εξής: Μπορούν να αναμετρηθούν με την παραπάνω αλήθεια και αυτοκριτική; Μπορούν να επανεξετάσουν την σχέση του κοινωνικού με το πολιτικό υποκείμενο και το ερώτημα μιας διεισδυτικής πολιτικής παρέμβασης; Μπορούν αυτό να το κάνουν με όρους κοινωνικού πειραματισμού, μέσα από πρωτοβουλίες όπως μπορεί να ήταν το «Block it!» ή πιο πρόσφατα το «400generation», αποφεύγοντας τις μάχες «πλατφορμών»; Μπορεί εν τέλει να οικοδομηθεί μια μετωπική κοινωνική και πολιτική πρωτοβουλία στη νεολαία, εργαστήρι κοινωνικού και πολιτικού πειραματισμού για όλα τα παραπάνω;

Μέχρι τότε… κανείς δεν ζει, και δεν θα μπορέσει να ζήσει, ούτε με 400, ούτε με 500, ούτε ίσως και με παραπάνω ευρώ, χωρίς να νιώθει κάθε μέρα μια ανυπέρβλητη πίκρα για τον τρόπο ζωής του. Ή θα διδάξουμε από τα ιερατεία μας για άλλη μια φορά ανεπιτυχώς, ή θα κατέβουμε από αυτά, όλοι μαζί, αναζητώντας μια λιγότερο αποξενωμένη πολιτική πρακτική και μια καλύτερη ζωή.