Όσο καιρό ο κοινωνικός χαρακτήρας της εργασίας θα εμφανίζεται ως η χρηματική ύπαρξη του εμπορεύματος, και, επομένως, ως ένα πράγμα έξω από την πραγματική παραγωγή, είναι αναπόφευκτες οι χρηματικές κρίσεις, είτε ανεξάρτητα από τις πραγματικές κρίσεις είτε σαν όξυνση πραγματικών κρίσεων.

Κ. Μαρξ, Κεφάλαιο, Τόμος ΙΙΙ, σελ. 650

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: σκοπός του πολιτικού προσωπικού της αστικής τάξης δεν είναι να «εξυγιάνει» τον προβληματικό δημόσιο τομέα (που πράγματι έχει πρόβλημα, μόνο που είναι πολύ διαφορετικό[1]), αλλά να ενισχύσει την κερδοφορία του κεφαλαίου εις βάρος της εργασίας. Με απλά λόγια, να βοηθήσει το κεφάλαιο να αποσπάσει περισσότερη υπεραξία μειώνοντας τις ανελαστικές δαπάνες (δηλαδή τους μισθούς), να μειώσει τα λειτουργικά έξοδα (δηλαδή τους μισθούς), να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού κεφαλαίου (σωστά μαντέψατε: να μειώσει τους μισθούς) και να κάνει ακόμη πιο άθλιες τις συνθήκες εργασίας για όλους μας. Ταυτόχρονα θέλει να ξεκαθαρίσει το τοπίο από «παρωχημένα προνόμια» (14ος μισθός, κοινωνική ασφάλιση, δωρεάν παιδεία κ.λπ.) και να δημιουργήσει ένα κράτος επιτελικό ή όπως το αποκαλούν οι θιασώτες του λιγότερου κράτους, «κράτος-νυχτοφύλακα».

Χρήσιμο εργαλείο στα χέρια τους είναι το λεγόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα, δηλαδή το έλλειμμα που παρουσιάζεται όταν τα προϋπολογισμένα έσοδα είναι λιγότερα από τα αντίστοιχα έξοδα ενός κράτους. Η χώρα που έχει ελλειμματικό προϋπολογισμό, προκειμένου να καλύψει τα τρέχοντα έξοδα της (και να πληρώσει μέρος του χρέους της) βγαίνει στην εγχώρια ή διεθνή αγορά χρήματος (πρωτίστως πηγαίνει στις Τράπεζες) για να δανειστεί ή πουλάει ό,τι μπορεί (ιδιωτικοποιήσεις) και ταυτόχρονα μειώνει τις δαπάνες της. Αυτά λέει, σε γενικές γραμμές, η οικονομική θεωρία.

Η οικονομική θεωρία αφήνει επίσης να εννοηθεί ότι το μέγεθος του δημοσιονομικού ελλείμματος μπορεί να αλλάζει ή ακόμα και να παρουσιάζεται με ποικίλους τρόπους προκειμένου να εξυπηρετηθούν άλλοτε άλλοι σκοποί. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του ελληνικού ελλείμματος. Με μια σειρά λογιστικών αλχημειών, προκειμένου να μπούμε στην ΟΝΕ, το έλλειμμα εμφανιζόταν μειωμένο, ενώ τώρα παρουσιάζεται υπερβολικά αυξημένο, προκειμένου να πειστούν οι εργαζόμενοι για τις θυσίες που τους ετοιμάζουν.

Το έλλειμμα ως εργαλείο

Το έλλειμμα στην Ελλάδα προφανώς δεν δημιουργήθηκε από τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων. Αντίθετα, οι δημόσιες δαπάνες (στις οποίες για να αντεπεξέλθει η χώρα, δανείζεται) περιλαμβάνουν σε μεγάλο βαθμό ποσά που κατευθύνονται στην ιδιωτική σφαίρα, είτε με τη μορφή ενισχύσεων (το πιο πρόσφατο και κραυγαλέο παράδειγμα είναι τα 28 δις στις Τράπεζες), είτε με τη μορφή φοροαπαλλαγών, χαριστικών ρυθμίσεων για χρέη από φόρους ή εισφορές και πολλά άλλα από τα οποία επωφελείται το κεφάλαιο στην Ελλάδα. Σε μεγάλο βαθμό το δημόσιο χρέος (αυτά που όλοι θα πληρώσουμε) διογκώνεται για να εξυπηρετήσει την ιδιωτική κερδοφορία (αυτά που θα κερδίσουν λίγοι, χωρίς καν να συνυπολογίσουμε αυτούς που θα επωφεληθούν από τους τόκους των δανείων).

Μερικά μόνο παραδείγματα: Οι μειωμένοι φορολογικοί συντελεστές για τις μεγάλες επιχειρήσεις και τις Τράπεζες (οι επιχειρήσεις σήμερα πληρώνουν φόρο 25% στα καθαρά κέρδη, όσο ακριβώς φορολογείται και ένας μισθωτός των 1200 ευρώ, ενώ οι Τράπεζες μόλις 10%). Οι αυξημένες δαπάνες για φάρμακα και υπηρεσίες υγείας που έχουν χτίσει ουσιαστικά την κερδοφορία των φαρμακευτικών εταιρειών και του ιδιωτικού τομέα υγείας εις βάρος των ασφαλιστικών Ταμείων (ποιος θυμάται την υστερία για την «φονική γρίπη» που κράτησε όσο χρειαζόταν για να αγοραστούν εκατομμύρια εμβόλια με έξοδα του δημοσίου;). Η υπερκοστολόγηση των μεγάλων έργων, οι Συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, οι απευθείας αναθέσεις συντηρούν και αυξάνουν την κερδοφορία του κατασκευαστικού κλάδου. Η κρατική διαφήμιση και η –με την ανοχή του κράτους– συνεχιζόμενη εισφοροδιαφυγή των ιδιοκτητών ΜΜΕ που υπολογίζεται σε μερικά δις ευρώ (τζάμπα θα την δίνανε τέτοια στήριξη σε κάθε κυβερνητική επιλογή οι βαρόνοι των ΜΜΕ;). Και βέβαια, οι αμυντικές δαπάνες[2]  (π.χ. η «πολιτική στήριξη» της Γαλλίας στην Ελλάδα στοίχισε την αγορά 6 γαλλικών φρεγατών συνολικού κόστους 2,5 δις €). Το οξύμωρο είναι ότι όλοι αυτοί που χτίζουν τα κέρδη τους ροκανίζοντας δημόσιο χρήμα είναι οι ίδιοι που σήμερα ξεσπαθώνουν κατά των δημοσίων υπαλλήλων γιατί «σπαταλούν» τα χρήματα του δημοσίου με το να παίρνουν τον μισθό τους!

Προφανώς, σοβαρό είναι επίσης το έλλειμμα «ανταγωνιστικότητας» και συνολικά το αναπτυξιακό μοντέλο στο οποίο στηρίχτηκε ο ελληνικός καπιταλισμός, το οποίο σήμερα δείχνει τα όριά του. Παρόλ’ αυτά, αν κανείς ρίξει μια ματιά στα «αναπτυξιακά» νομοσχέδια που ετοιμάζονται, διαπιστώνει πως το μοντέλο «ανάπτυξης» παραμένει το ίδιο: κατασκευές, τσιμέντο παντού, εφοπλισμός, τουρισμός είναι οι κλάδοι που αγωνιά η κυβέρνηση να στηρίξει –με ολίγη από «πράσινη» ανάπτυξη, τουτέστιν νέες επενδύσεις σε τσιμέντα και κατασκευές, που επιπλέον θα ζημιώσουν το ελληνικό δημόσιο και τους καταναλωτές, παραδίδοντας και τον τομέα της ενέργειας στους ιδιώτες.

Αυτό που φαίνεται πιο πολύ να «καίει» τόσο το ελληνικό όσο και το ευρωπαϊκό κεφάλαιο είναι να περάσουν οι περικοπές στους μισθούς και σε κάθε εργασιακό δικαίωμα ή κοινωνικό αγαθό. Σε αυτό το στόχο έχουν συντονιστεί όλοι: κυβέρνηση, Ε.Ε., ΣΕΒ, ντόπια και ξένα ΜΜΕ, εγχώριοι και μη οικονομολόγοι... Σε μια χώρα με την αγωνιστική παράδοση της Ελλάδας, στη χώρα που γέννησε την πρώτη μεγάλη εξέγερση της οικονομικής κρίσης τον περσινό Δεκέμβρη, είναι στοίχημα για τα αστικά επιτελεία να πετύχει το «πείραμα» της περικοπής του εργατικού κόστους. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, όλοι έχουν ξαμοληθεί να μας πείσουν για τον κίνδυνο χρεοκοπίας της χώρας, ώστε να μας αναγκάσουν να δεχτούμε ως αναγκαία τα κυβερνητικά μέτρα. Επειδή όμως μας έχουν πρήξει πολύ, ας δούμε τι γίνεται με το έλλειμμα και το χρέος άλλων χωρών, για να καταλάβουμε πόσο μας δουλεύουν.

Οι ΗΠΑ, «ατμομηχανή» της παγκόσμιας οικονομίας, χρωστούν 768,8 δις δολάρια στην Ιαπωνία, σχεδόν 1 τρις στην Kίνα, 300 δις δολάρια στη Βρετανία, σχεδόν 200 δις στα Εμιράτα του Κόλπου, άλλα 160 δις στη Βραζιλία (!) και στη Γερμανία 53 δις δολάρια! Το έλλειμμα των ΗΠΑ το 2002 ήταν 3,7%, το 2003 ήταν 4,8%, το 2008 ανέβηκε στο 5,9%, το 2009 εκτινάχθηκε στο 12,5%, ενώ για το 2010 προβλέπεται να είναι 10%.

Ακόμα μεγαλύτερο είναι το έλλειμμα της Ιαπωνίας: 8% το 2002, 8% το 2003, 5,8% το 2008, 10,5% το 2009 και 10,2% το 2010. Για ολόκληρη τη δεκαετία, τα ελλείμματα της Ιαπωνίας ήταν σαφώς μεγαλύτερα από αυτά της Ελλάδας, κανείς όμως δεν λέει ότι η Ιαπωνία κινδυνεύει να χρεοκοπήσει! Κι ας ήταν το δημόσιο χρέος της το 2000 στο 135,4% του ΑΕΠ, ενώ για το 2010 εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 197,2% του ΑΕΠ ¬–όταν το ελληνικό δημόσιο χρέος ήταν 112,6% το 2009 και εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 125% το 2010.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ το συνολικό χρέος στην Ελλάδα είναι 179%, υπολειπόμενο κατά πολύ από το χρέος της Ολλανδίας (234%), της Ιρλανδίας (222%), του Βελγίου (219%), της Ισπανίας (207%), της Πορτογαλίας (197%), της Ιταλίας (194%). Αν λάβουμε υπόψη το εξωτερικό χρέος (δηλαδή πόσα χρωστάει μια χώρα, οι επιχειρήσεις και οι ιδιώτες σε ξένες τράπεζες ή διεθνείς οργανισμούς) και περιοριστούμε στις χώρες που έχουν το «μεγαλύτερο πρόβλημα» βλέπουμε ότι η Ιρλανδία χρωστάει στους ξένους το 414% του ΑΕΠ, η Πορτογαλία το 130% του δικού της ΑΕΠ, η Ελλάδα το 89,5% και η Ισπανία το 80%.

Ούτε βέβαια κινδυνεύει με χρεοκοπία όποια χώρα δανείζεται. Ενδεικτικά αναφέρουμε: η Γαλλία θα δανειστεί μόνο για φέτος 450 δις ευρώ (ποσό 9πλάσιο από το αντίστοιχο ελληνικό των 50 δις ευρώ), η Ιταλία θα δανειστεί 400 δις ευρώ, η Γερμανία θα δανειστεί 370 δις ευρώ (ποσό 7πλάσιο του ελληνικού), η Βρετανία 280 δις Ευρώ, 240 δις η Ισπανία, ενώ το Βέλγιο και η Ολλανδία από 100 δις.

H αναδιανομή του πλούτου (μας δουλεύουν αδέρφια)

Όπως είδαμε προηγουμένως, για μια σειρά από λόγους το καπιταλιστικό κράτος δεν μπορεί ή δεν θέλει να συγκεντρώσει τα απαιτούμενα έσοδα για να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες του. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν παράγουμε αγαθά και υπηρεσίες ή ότι δεν κυκλοφορεί χρήμα στην πιάτσα. Πλούτος υπάρχει και μάλιστα πολύς, αλλά όχι για την πλέμπα.

Τα τελευταία 12 χρόνια το ΑΕΠ της Ελλάδας αυξήθηκε κατά 60% (οι μισθοί μας, όμως, όχι…). Μόνο οι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο εταιρείες είχαν κέρδη 11,8 δις ευρώ το 2009, 10 δις το 2008 και 11,3 δις το 2007. Η Εθνική Τράπεζα την τελευταία πενταετία είχε κέρδη 6,3 δις ευρώ. Περίπου 4.000 ελληνικές επιχειρήσεις έχουν επενδύσει σχεδόν 20 δις ευρώ στο εξωτερικό, από τα οποία τα 16 δις στα Βαλκάνια. Την τετραετία 2004-2008 χαρίστηκαν πάνω από 9 δις ευρώ σε περίπου 50.000 επιχειρήσεις, ενώ μόνο 166 επιχειρήσεις για το 2009 έχουν κέρδη 12 δις ευρώ. Αν φορολογούνταν με τον ανώτατο συντελεστή (45%) το κράτος θα εισέπραττε 5,5 δις ευρώ ετησίως, πολύ περισσότερα δηλαδή από όσα υπολογίζουν να «εξοικονομήσουν» μειώνοντας μισθούς και συντάξεις.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, οι προθεσμιακές καταθέσεις επιχειρήσεων και ιδιωτών από 36 δις ευρώ το 2004 έφτασαν στα 136 δις ευρώ το Νοέμβρη του 2009. Τουτέστιν οι καταθέσεις εκείνες, που κατά τεκμήριο προέρχονται από τα πλουσιότερα κοινωνικά στρώματα, σε μια πενταετία αυξήθηκαν κατά 100 δις ευρώ (ποσοστό αύξησης 278%). Αντίθετα το ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη την τελευταία δεκαπενταετία αυξήθηκε από τα 15 ευρώ στο ιλιγγιώδες ποσό των 30 ευρώ.

Ο ρόλος της ΕΕ και του ΔΝΤ (σφάξε με αγά μου ν’ αγιάσω)

Οι λόγοι που μας «κράζουν» οι Ευρωπαίοι (και όχι μόνο) λίγο πολύ έγιναν σαφείς. Ένας επιπλέον λόγος είναι οι εσωτερικές αντιθέσεις που έχει το κεφάλαιο. Οι αντικρουόμενες απόψεις στο εσωτερικό της Ε.Ε. σχετίζονται με την ανησυχία για τη μελλοντική αρχιτεκτονική του ευρώ και της ΟΝΕ[3]. Επιπλέον, το «κράξιμο» αυτό βοηθά τις Τράπεζες που μας δανείζουν ή άλλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που τζογάρουν στις πλάτες μας, να αυξήσουν την κερδοφορία τους. Ας δούμε πώς λειτουργούν αυτά τα ευαγή ιδρύματα και τα χρηματιστικά τους προϊόντα.

Η Goldman Sachs βοήθησε την ελληνική κυβέρνηση να κρύψει ένα μέρος του ελλείμματός της με τη βοήθεια χρηματιστικών προϊόντων (Gross-Currency-Swaps) που παρακάμπτουν νόμιμα (όπου νόμιμο, βλέπε και ηθικό) τους κανόνες του ελλείμματος που έχουν τεθεί από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Με αυτό τον τρόπο διάφορες κυβερνήσεις μπορούν να μεταφέρουν το έλλειμμα και το ύψος του χρέους τους στο μέλλον (π.χ. οι χώρες της Μεσογείου αλλά και η Γαλλία, οι ΗΠΑ). Η συμφωνία γίνεται ως εξής: ο αντιπρόσωπος της Τράπεζας (ας πούμε η Goldman Sachs) συμφωνεί με τους διαχειριστές του δημοσίου χρέους μιας χώρας να αγοράσει η Τράπεζα το χρέος της. Μόλις γίνει αυτό, εκδίδεται ένα ομόλογο σε δολάρια ή γεν για μια ορισμένη χρονική περίοδο. Όταν η περίοδος αυτή λήξει, ανταλλάσσεται πάλι το ομόλογο, όχι όμως σε δολάρια, γεν ή σουηδικά φράγκα (δηλ. το νόμισμα που αρχικά πλήρωσε η Τράπεζα για να αγοράσει το ομόλογο) αλλά σε ευρώ. Η χώρα που αγόρασε αυτό το «έξυπνο» προϊόν καλείται να το πληρώσει τώρα ή όταν λήξει η προθεσμία και ταυτόχρονα δίνει και ένα «φιλοδώρημα» στην Τράπεζα (η ελληνική κυβέρνηση έδωσε 200 εκατομμύρια ευρώ). Τι πέτυχαν οι ελληνικές κυβερνήσεις με αυτό το κόλπο; Το 2002 το ελληνικό έλλειμμα εμφανίστηκε να είναι μόλις 1,2% του ΑΕΠ, πριν έρθει η  EUROSTAT και το αναθεωρήσει στο 3,7% (Σεπτέμβρης 2004) και μετά στο 5,2%. Και κάτι ακόμη: η Goldman Sachs το 2005 πούλησε το ομόλογο ακριβότερα απ’ ότι το αγόρασε, σε ελληνική Τράπεζα (την Εθνική) με 20ετή προθεσμία εξόφλησης.

Ένα δεύτερο είδος «έξυπνων» χρηματιστικών προιόντων είναι τα CDS (Credit Default Swaps) τα οποία χρησιμοποιούνται για ασφάλιση σε περίπτωση μη αποπληρωμής ενός χρέους. Λειτουργούν ως εξής: Μια Τράπεζα αγοράζει τα ομόλογα μιας χώρας (η χώρα αυτή στην ουσία δανείστηκε) και ασφαλίζει το ποσό που έδωσε σε μια άλλη Τράπεζα, η οποία, σε περίπτωση αδυναμίας του κράτους να εξοφλήσει τα ομόλογα ή να πληρώσει τους τόκους, είναι υποχρεωμένη να της δώσει αυτή τα χρήματά της. Όσο πιο επισφαλής είναι η επένδυση της πρώτης Τράπεζας τόσο μεγαλύτερο θα είναι το ποσό των ασφαλίστρων. Στη συνέχεια, βγαίνουν τα διάφορα παπαγαλάκια και αρχίζουν να δημοσιεύουν εκθέσεις, στοιχεία ότι η οικονομία της χώρας που πούλησε τα ομόλογα είναι χάλια, είναι έτοιμη να χρεοκοπήσει κλπ. Με αυτόν τον τρόπο το επιτόκιο με το οποίο δανείστηκε η χώρα αυξάνεται, οπότε αυξάνεται το κέρδος της Τράπεζας αφού τώρα θα κερδίσει όχι μόνο από το υψηλότερο επιτόκιο από τη χώρα που δανείστηκε, αλλά συγχρόνως θα μπορεί να το πουλήσει σε άλλους σε υψηλότερη τιμή (θα εισπράξει περισσότερα ασφάλιστρα). Επίσης, η χώρα αυτή όταν βγει στην αγορά να δανειστεί (να πουλήσει δηλαδή τα ομόλογα που θα εκδόσει) είναι υποχρεωμένη να πληρώσει παραπάνω επιτόκιο και μια προμήθεια σε αυτούς που την «κράζουν».

Το βραβείο του μεγαλύτερου νταβατζή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής σφαίρας πηγαίνει στις τρεις Τράπεζες (Deutsche Bank, JP Morgan, Goldman Sachs) που ελέγχουν το 75% της αγοράς των CDS. Και όχι μόνο αυτό. Αφού πρώτα τα κράτη βοήθησαν τις Τράπεζές τους να ξελασπώσουν από την κρίση στην αμερικανική αγορά ακινήτων δίνοντας χρήματα που αντιστοιχούν, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στο 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ, τώρα οι ίδιες οι Τράπεζες κερδοσκοπούν εις βάρος των χωρών που τις έσωσαν. Αξίζει να αναφέρουμε ακόμη ένα παράδειγμα κερδοσκοπίας των Τραπεζών σε βάρος των εργαζομένων: ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δανείζει τις ελληνικές εμπορικές Τράπεζες με επιτόκιο 1%, αυτές δανείζουν το ελληνικό κράτος με επιτόκιο 5-6%, ενώ τους εργαζόμενους με επιτόκια που μπορεί να φτάσουν στο 15-20% (λ.χ. πιστωτικές κάρτες).

Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που τόσο πολύ στενοχωρήθηκε για την... αθέτηση του προεκλογικού της προγράμματος (το ΠΑΣΟΚ δεν ξεχνά ποτέ τις υποσχέσεις του, τις θυμάται πάντα με νοσταλγία…), ούτε καν διανοήθηκε να κάνει κάτι πολύ πιο απλό από το να εφαρμόσει τα πιο ακραία αντεργατικά μέτρα όλης της μεταπολεμικής περιόδου: Να κηρύξει στάση πληρωμών ως προς την εξυπηρέτηση του χρέους, δηλαδή να αρνηθεί να πληρώσει τους τόκους, «εξοικονομώντας» τουλάχιστον 30 δις ευρώ κάθε χρόνο. Άλλωστε, σε αντίθεση με αυτά που κάνουν στους ιδιώτες, οι Τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν έχουν καμία δικαιοδοσία να «κατάσχουν» περιουσιακά στοιχεία μιας χώρας αν αυτή δεν πληρώνει τις δόσεις της. Κι όμως, οι καλοί μας σοσια-ληστές προτιμούν να κηρύξουν στάση πληρωμών δώρων και επιδομάτων των εργαζομένων. Καλά λένε ότι οι καλοί λογαριασμοί κάνουν και τους καλούς «φίλους».

Και κάτι για το τέλος…

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ για το 2009, το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε δολάρια διεθνούς αγοραστικής δύναμης ήταν για την Ελλάδα 30.856 $, για την Ισπανία 29.527 $, για την Ιρλανδία 39.441 $, για τη Γερμανία 34.219 $ και για τη Γαλλία 33.744 $. Βλέπουμε λοιπόν ότι οι PIGS δεν είναι «φτωχές χώρες». Η Ελλάδα έχει επίπεδο ανάπτυξης που αντιστοιχεί στο 91,4% του επιπέδου ανάπτυξης της Γαλλίας και στο 90,2% εκείνου της Γερμανίας. Μάλιστα, η Ιρλανδία έχει ψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ και από τις δύο χώρες του «ευρωπαϊκού πυρήνα».

Κουίζ για δυνατούς λύτες: Γιατί ο μέσος μισθός στην Ελλάδα είναι μόλις το 66,8% του γαλλικού και το 73,3% του αντίστοιχου γερμανικού; Επιπλέον, γιατί η κυβέρνηση εμμένει στην εξοικονόμηση πόρων κυρίως μέσω της περαιτέρω μείωσης των μισθών; Για λόγους εθνικής ενότητας, ασφαλώς! Όπως σε εκείνη την «παραβολή» του Μπρεχτ, που ο ψαράς λέει στο σκουλήκι: Πάμε για ψάρεμα;

[1] Ενδεικτικά θυμίζουμε την αύξηση του κόστους των υπηρεσιών που παρέχονται στον εργαζόμενο (π.χ. ιατροφαρμακευτική περίθαλψη), τα κενά σε προσωπικό που υπάρχουν στην εκπαίδευση και στην υγεία-πρόνοια, την εκχώρηση αρμοδιοτήτων του δημοσίου στον ιδιωτικό τομέα και την περιστολή του λεγόμενου «κοινωνικού κράτους».

[2] Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι αν το ελληνικό κράτος μείωνε κατά 2% τις εξοπλιστικές δαπάνες (σήμερα είναι στο 4,3% του ΑΕΠ) θα μπορούσε να μειώσει το έλλειμμα κάτω από το 10%. Την τελευταία δεκαετία, από τις δαπάνες για εξοπλισμούς κερδισμένοι βγαίνουν φυσικά οι Αμερικάνοι (41,3% επί του συνόλου των ελληνικών δαπανών), ενώ μετά έρχονται οι Γερμανοί (20,3%) και οι Γάλλοι (12%).

[3] Η Γερμανία, για παράδειγμα, ενώ ήταν η κύρια υπέρμαχος του «σκληρού ευρώ», εν μέσω κρίσης προτιμά το ευρώ να διολισθήσει σε σχέση με το δολάριο για να τονωθούν οι εξαγωγές της. Πίσω από την πολεμική προς την «σπάταλη» Ελλάδα που με τα καμώματά της βάζει σε κίνδυνο το ευρώ, στην πραγματικότητα κρύβονται πολλαπλά γερμανικά οφέλη.