Η κολεκτίβα MediAlien έχει την έδρα της στο Παρίσι και γυρίζει κινηματικά ντοκιμαντέρ. Η πιο πρόσφατη δουλειά τους αφορούσε το Nuit Debout και συνολικά το γαλλικό κίνημα.[1] Στα τέλη Μαΐου βρέθηκαν στην Αθήνα για να γυρίσουν ένα ντοκιμαντέρ με θέμα το ελληνικό κίνημα και ειδικά τα Εξάρχεια. Εκεί τους συναντήσαμε στις 4 Ιουνίου για μια συζήτηση σχετικά με το κίνημα στη Γαλλία και τις προοπτικές του.

Πώς ξεκίνησε το Nuit Debout;

Φυσικά δεν μιλάμε ως εκπρόσωποι του κινήματος ή ως εκπρόσωποι των συνδικάτων. Άλλωστε, η εμπειρία μας περιορίζεται κυρίως στο Nuit Debout και στο Παρίσι. Τώρα, στο ξεκίνημα του Nuit Debout έπαιξε ρόλο ένα φιλμ, το Merci Patron! [Ευχαριστώ, αφεντικό!] του Φρανσουά Ρουφέν. Στις 31 Μαρτίου, μέσα σ’ όλα τ’ άλλα, διάφορες ομάδες, ανάμεσά τους ο Ρουφέν και το περιοδικό Fakir, το οποίο διευθύνει, καλούσαν τον κόσμο μετά τη διαδήλωση να μην πάει σπίτι του αλλά να μείνει στην πλατεία για να δούμε όλοι μαζί την ταινία. Διάφορες ομάδες ανταποκρίθηκαν, αν και όχι τα επίσημα κινήματα, κι έτσι ξεκίνησε αυτό στις 31 Μαρτίου. Δεν ήταν προσχεδιασμένο, προέκυψε αυθόρμητα μ’ έναν οργανικό τρόπο, και το σύνθημα ήταν «Ενάντια στον εργασιακό νόμο και τον κόσμο του», δηλαδή συνολικά τον νεοφιλελευθερισμό. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την αρχική έκκληση έπαιξε και ο Frédéric Lordon. Είναι αλήθεια ότι την πρώτη βραδιά έβλεπες πολλούς διανοούμενους, θεωρητικούς, φοιτητές, είχε έναν χαρακτήρα και θεωρητικής συνάντησης. Αυτό όμως σύντομα άλλαξε και ήρθαν κι άλλοι αγωνιστές.

Ποια η σημασία των φοιτητικών κινητοποιήσεων που είχαν προηγηθεί;

Είναι αλήθεια ότι είχαν προηγηθεί ορισμένες φοιτητικές καταλήψεις. Όμως πιστεύουμε ότι ήταν κάπως κατακερματισμένες. Μερικές μάλιστα συνέχισαν για πολύ καιρό. Ωστόσο, από τη στιγμή που η Place de la République έγινε ορατή ως σημείο αναφοράς, πολλοί άνθρωποι πήγαν εκεί για να διαδώσουν το δικό τους μήνυμα αγώνα. Είτε μιλάμε για τους φοιτητές από το πανεπιστήμιο Paris VIII είτε μιλάμε για την ATTAC είτε μιλάμε για το κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη είτε για όλα τα χρώματα του κινήματος και της ριζοσπαστικής αριστεράς, όλες και όλοι άρχισαν να χρησιμοποιούν την πλατεία ως ένα σημείο «σύγκλισης των αγώνων».

Παράλληλα, είχαμε κι έναν κόσμο που γινόταν όλο και πιο τολμηρός στον δυναμικό χαρακτήρα των κινητοποιήσεων. Ήταν μάλιστα οι μαθητές των λυκείων που το ξεκίνησαν όταν επιτέθηκαν σε δύο αστυνομικά τμήματα μετά τον τραυματισμό ενός δεκαπεντάχρονου από την αστυνομία.

Έτσι λοιπόν σταδιακά πλάι στη διανόηση άρχισαν να συγκεντρώνονται στην πλατεία και οι φοιτητές, οι μαθητές των λυκείων, ο κόσμος από τις γειτονιές.

Πώς οργανώθηκε η καθημερινή ζωή στην Place de la République;

Οι άνθρωποι προσπάθησαν καταρχάς να οργανώσουν κάπως τη ζωή τους εκεί, να έχουν π.χ. τουαλέτες ή ένα ιατρείο, αλλά η απάντηση της κυβέρνησης ήταν να στέλνει την αστυνομία κάθε βράδυ για να εκκαθαρίζει την κατάσταση μέχρι του σημείου να γκρεμίζει όσες εγκαταστάσεις είχαν στηθεί. Αυτό έφερε μια σχέση περισσότερο συγκρουσιακή, καθώς το κίνημα αντιμετώπιζε άμεση καταστολή από την αστυνομία. Στόχος του κινήματος ήταν να φτιάξει μια «Ζώνη προς υπεράσπιση», έναν χώρο όπου μπορούσες να συζητήσεις και να οργανωθείς. Αυτό διαμόρφωσε κι ένα νέο «κίνημα μέσα στο κίνημα», τούτη τη φορά με στόχο την αστυνομία. Η καταστολή σε συνδυασμό με την απόφαση της κυβέρνησης να καταφύγει στο άρθρο 49-3 του Συντάγματος ριζοσπαστικοποίησε το κίνημα. Τότε ο κόσμος άρχισε να φωνάζει το σύνθημα «Όλος ο κόσμος σιχαίνεται την αστυνομία!», το οποίο επέτρεψε και σε άλλες υποκειμενικότητες να περάσουν στη σύγκρουση. Νέοι, λευκοί, φοιτητές, Bobo[2] βρέθηκαν σε συγκρούσεις και συνυπήρχαν με τον κόσμο από τα προάστια, που με τη σειρά τους, συχνά αξιοποιώντας και την εφαρμογή Periscope, που μεταδίδει απευθείας βίντεο, μετέφεραν την εικόνα στις γειτονιές και στα προάστια και έλεγαν «Πάμε να δούμε τους Bobo να συγκρούονται με την αστυνομία». Ως αποτέλεσμα, σήμερα το Nuit Debout είναι πολύ πιο ετερόκλητο, έρχονται και οργανώσεις από τα προάστια, αντιρατσιστικές οργανώσεις κ.λπ.

Συνολικά, το Nuit Debout μπόρεσε να είναι ο πόλος έλξης για τους ανθρώπους που δεν είναι συνδικαλισμένοι, που αισθάνονταν απομονωμένοι και μπόρεσαν να έχουν ένα σημείο αναφοράς. Υπάρχει ακόμη κόσμος που σε διάφορα σημεία σε όλη τη Γαλλία συγκεντρώνεται, ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα. Επιπλέον, όποτε έχει μεγάλες διαδηλώσεις, η αστυνομία στην πραγματικότητα σπρώχνει τον κόσμο προς την περιοχή της Place de la République.

Τώρα όμως έχουμε περάσει σε μια νέα φάση με την είσοδο στο προσκήνιο του εργατικού κινήματος;

Στην πραγματικότητα, αρχικά είχαμε μια δύσκολη μεταβατική περίοδο, γιατί είχαν προηγηθεί οι δράσεις των αυτονόμων, του Black Block, και υπήρξε μια φάση όπου ο κόσμος μιλούσε για τους «μπαχαλάκηδες», ενώ αρχικά οι περιφρουρήσεις των συνδικάτων στράφηκαν και ενάντια σε τέτοια κομμάτια. Αυτό προκάλεσε αρχικά έκπληξη, καθώς ήταν οι νέοι, οι επισφαλείς και οι διανοούμενοι αυτοί που πρώτοι είχαν καλέσει σε γενική απεργία και περίμεναν άλλη στάση από τα συνδικάτα. Ωστόσο, αυτό άρχισε να αλλάζει καθώς άλλαζε η στάση των συνδικάτων, ιδίως από τη στιγμή που ο Philippe Martinez, επικεφαλής της CGT, κάλεσε σε κλιμάκωση των απεργιών και των απεργιακών αποκλεισμών, έστω κι εάν αυτά δεν ήταν τόσο πρωτοβουλία των συνδικάτων όσο των ίδιων των συνδικαλισμένων εργατών. Ήταν η βάση των συνδικάτων που πίεσε να κλιμακωθούν οι κινητοποιήσεις. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και το γεγονός ότι οι ομάδες που είχαν δραστηριοποιηθεί με το Nui Debout και τις διαδηλώσεις πήγαν να βοηθήσουν τους απεργιακούς αποκλεισμούς της CGT. Αντίστοιχα, στις πρώτες διαδηλώσεις υπήρξαν και συνδικαλισμένοι που πήγαιναν στις διαδηλώσεις με το Black Block θεωρώντας το πιο δυναμικό.

Αυτό μπορεί και να εξηγήσει και την αλλαγή στάσης των ΜΜΕ. Στην αρχή, τα ΜΜΕ παρουσίαζαν μια θετική εικόνα, ότι είναι κάτι το πρωτότυπο, το έξυπνο να μαζεύεται ο κόσμος και να συζητάει, και το διαχώριζαν από π.χ. μια κατάληψη για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων ή από μια επίθεση σε τράπεζα, μιλώντας για «μειοψηφίες» με τις οποίες πρέπει να διαχωριστεί το κίνημα. Ορισμένοι και από το κίνημα υιοθέτησαν αυτή τη γραμμή, αλλά τα πράγματα άλλαξαν καθώς έβλεπαν τα δακρυγόνα, την καταστολή, οι εικόνες κυκλοφορούσαν παντού.

Όλα άλλαξαν όταν ξεκίνησαν οι αποκλεισμοί των διυλιστηρίων γιατί εκεί άρχισαν τα μεγάλα ΜΜΕ να παίζουν τη γραμμή «το κίνημα κρατάει τη Γαλλία σε ομηρία» και ότι «κινδυνεύει η οικονομία». Το αποκορύφωμα ήταν όταν ο δημοσιογράφος Franz-Olivier Giesbert, που μάλιστα είχε συμμετάσχει και στον Μάη του ’68, δήλωσε ότι η Γαλλία αντιμετωπίζει δύο απειλές: το «Ισλαμικό Κράτος» και τη CGT. Συνολικά άρχισαν να μιλούν για κινδύνους που απειλούν την οικονομία, ενώ η Total άρχισε να λέει ότι μπορεί και να μην κάνει ορισμένες επενδύσεις.

Ποια είναι η προοπτική τώρα; Θα δούμε κλιμάκωση των κινητοποιήσεων;

Αυτό θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη στάση της κυβέρνησης. Να σημειώσουμε εδώ ότι παρότι τα συνδικάτα κινητοποιούνται για τον εργασιακό νόμο, πολύς κόσμος που συμμετέχει στο κίνημα κινητοποιείται πιο συνολικά, για τον ρατσισμό, την καταστολή κ.λπ. Εάν η κυβέρνηση πει ότι αποσύρεται ο εργασιακός νόμος, τότε είναι πιθανό τα συνδικάτα να πουν ότι νικήσαμε και να σταματήσουν τις κινητοποιήσεις. Ωστόσο, μιλάμε για μια κοινωνία βαθιά διαιρεμένη. Σε αυτό συντελεί η κλιμάκωση της καταστολής. Συλλαμβάνουν με βαριές κατηγορίες, την ίδια ώρα που ένας δημοσιογράφος βρέθηκε για μέρες σε κώμα εξαιτίας τραυματισμού από χειροβομβίδα κρότου λάμψης που δέχτηκε. Είχαμε την αστυνομική επιχείρηση σε ένα σχολείο με μικρούς μαθητές, είχαμε αστυνομικούς με πολιτικά να επιδεικνύουν όπλα, είχαμε τέτοιες προκλήσεις. Αντίστοιχα, όταν οργανώθηκε μια διαδήλωση ενάντια στο «μίσος για την αστυνομία» εκεί πήγαν λίγοι αλλά ανάμεσά τους η ξαδέλφη της Marine Le Pen και άλλοι εκλεγμένοι του Εθνικού Μετώπου. Και συνολικά το Εθνικό Μέτωπο προσπαθεί να εκπροσωπήσει την «αντιδραστική Γαλλία», που είναι αντίθετη στις κινητοποιήσεις.

Πάντως είμαστε σε μια φάση που τα συνδικάτα εξετάζουν να δουν τι θα γίνει με τον εργασιακό νόμο, την ίδια στιγμή που ένας κόσμος του κινήματος παραμένει σε μια εξεγερσιακή φάση, μπορούμε να πούμε. Δεν είμαστε σε μια φάση που ο κόσμος σκέφτεται με όρους προγραμμάτων ή πολιτικών σχεδίων. Παράλληλα, μέρος του κινήματος είναι λιγότερο αφελές ακριβώς εξαιτίας της ελληνικής εμπειρίας ή της εμπειρίας του Podemos.

Τα υπόλοιπα βίντεο της κολλεκτίβας MediAlien βρίσκονται εδώ.

Ερωτήσεις-μετάφραση: Παναγιώτης Σωτήρης