Το ρεπορτάζ ετοιμάστηκε μετά από επιτόπια έρευνα στο Κρανίδι Αργολίδας για λογαριασμό του περιοδικού Έψιλον της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας. Δεν πρόλαβε να δημοσιευτεί, καθώς οι εργαζόμενοι της εφημερίδας - απλήρωτοι έως και σήμερα - προχώρησαν σε απεργία διαρκείας και στη συνέχεια σε επίσχεση εργασίας. Ως εκ τούτου ορισμένα στοιχεία μπορεί να έχουν μεταβληθεί όχι όμως το βασικό νόημα: η θεσμοθετημένη φοροδιαφυγή του ελληνικού κεφαλαίου, έκφανση της οποίας αποτελούν και οι off shore στο Κρανίδι.

Το Λίχτενσταϊν είναι ένα μικρό ορεινό κρατίδιο μεταξύ Ελβετίας και Αυστρίας, με 35.000 κατοίκους. Το πριγκιπάτο, παρά το γεγονός ότι είναι μία από τις μικρότερες χώρες στον κόσμο, είναι ευρέως γνωστό όχι τόσο για τα εντυπωσιακά κάστρα στις Άλπεις αλλά ως φορολογικός παράδεισος. Εξαιτίας της μικρής φορολόγησης των επιχειρήσεων αρκετές εξ αυτών το προτιμούν ως έδρα τους, με αποτέλεσμα το 30% του συνολικού εθνικού εισοδήματος να προκύπτει απ’ αυτή τη δραστηριότητα. Το Κρανίδι είναι μια πόλη στο νοτιανατολικό άκρο της Πελοποννήσου, στο νομό Αργολίδας, με 5.000 κατοίκους, χτισμένο αμφιθεατρικά στους λόφους της Αγίας Άννας και της Μπαρδούνιας, πάνω ακριβώς απ’ την ακτογραμμή της Ερμιονίδας. Κι αυτό «πριγκιπάτο» είναι – κυριολεκτικά ίσως. Μέχρι και η τέως βασιλική οικογένεια Γκλύξμπουργκ διαθέτει στην περιοχή εκτάσεις γης˙ κυρίως όμως μεταφορικά, αφού όλοι οι «πρίγκιπες» της ελληνικής δημόσιας σκηνής, που έχουν χτίσει εδώ τα ανάκτορά τους, αλλά μετατρέπονται σε «βατράχους» όταν πρόκειται να καταβάλουν φόρους στο ελληνικό κράτος.

Για τα μικρομεσαία στρώματα η φοροδιαφυγή έγκειται κυρίως στη μη εκτύπωση αποδείξεων, πράξη παράνομη σύμφωνα με τη νομοθεσία του ελληνικού κράτους και το φορολογικό σύστημα. Για τα υψηλά στρώματα η φοροδιαφυγή μεταφράζεται συνήθως στη σύσταση οφσόρ εταιρειών, πράξη καθ’ όλα νόμιμη. Οι οφσόρ εταιρείες δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια θεσμοθετημένη μορφή φοροαποφυγής. Ένας σύννομος τρόπος απόκρυψης περιουσιακών στοιχείων, ίσως και ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Όσο για την παραδοχή πως «ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό», ο μεν υπουργός που την διατύπωσε βρέθηκε σύντομα εκτός κυβέρνησης και ψηφοδελτίων, απομένουν δε αρκετοί που την ενστερνίζονται και την υλοποιούν. Στο Κρανίδι, το «ελληνικό Λίχτενσταϊν», όπως το αποκαλούν, έχουν κάνει έναρξη τα τελευταία χρόνια στην αρμόδια ΔΟΥ 186 οφσόρ εταιρείες. Οι περισσότερες δεν είχαν ελεγχθεί ποτέ μέχρι σήμερα.

Κομβικό σημείο στην εξέλιξη της πόλης από προπύργιο της Επανάστασης του ’21 και ισχυρή ναυτική δύναμη με ταυτόχρονη πλούσια αγροτική παραγωγή σε κέντρο φορολογικής, πολεοδομικής και εν γένει περιβαλλοντικής ασυδοσίας ήταν η φυσική ομορφιά του τόπου που τείνει να μετατραπεί από ευλογία σε κατάρα. Τα 120 χιλιόμετρα δαντελωτής παραλιακής γραμμής της Ερμιονίδας που συνυπάρχουν με πλούσια βλάστηση αποτέλεσαν πόλο έλξης για την επιχειρηματική ελίτ της χώρας. Ο Θεόφιλος Παπαδόπουλος της ομώνυμης βιομηχανίας ήταν ο πρώτος που ανακάλυψε την περιοχή τη δεκαετία του ’50. Κατά τη διάρκεια της Χούντας ξεκίνησε η τουριστική ανάπτυξη με την οικοδόμηση μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων και παραθεριστικών οικιών κατ’ αρχάς από πρόσωπα φιλικά του καθεστώτος. Οι μεταβολές ήταν ραγδαίες και διαστρέβλωσαν τη φυσιογνωμία του τόπου. Η μικρή απόσταση από την Αθήνα, το φυσικό κάλλος και οι χαμηλές (τότε) αξίες γης είχαν αποτέλεσμα να συγκεντρωθούν στην περιοχή τα μεγαλύτερα ονόματα της οικονομίας και της πολιτικής για τις παραθεριστικές τους δραστηριότητες.

Στην Πετροθάλασσα, το Κουνούπι, το Θυνί και την Κόστα βίλες-παλάτια ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Τεράστιες εκτάσεις με πανύψηλα τείχη φτάνουν ώς τη θάλασσα, προέκταση κι αυτή της προσωπικής τους περιουσίας. Ένα πλέγμα μηχανισμών ελέγχου που αποτελείται από κάμερες, σκύλους και άνδρες εταιρειών ασφάλειας σηματοδοτεί την απαγορευμένη ζώνη. Τα περισσότερα κτίσματα είναι στο σύνολό τους ή εν μέρει αυθαίρετα. Η άμμος έχει σκεπαστεί από όγκους τσιμέντου για την κατασκευή ιδιωτικών λιμένων και μόλων, ενώ σε άλλες περιπτώσεις το γκαζόν και οι φοίνικες έχουν «ενσωματωθεί» στην τοπική βλάστηση. Τα συρματοπλέγματα, πραγματικά ή νοητά, έχουν κάνει τον αιγιαλό από κοινόχρηστο αγαθό ιδιωτική απόλαυση. Τώρα βέβαια είναι ερημιά. Μόνο οι Ινδές οικιακές βοηθοί και οι κηπουροί έχουν μείνει να περιποιούνται τις πολυτελείς βίλες. Το καλοκαίρι όμως τα γιοτ σχηματίζουν συλλαλητήριο και τα ελικόπτερα δίνουν μάχη στον ουρανό. Οι δρόμοι έχουν παραμείνει χωμάτινοι και κακοτράχαλοι, αφού ελάχιστοι έρχονται με αυτοκίνητο. Μέχρι και ιδιωτικό αεροδρόμιο είχε φτιαχτεί παλιότερα. «Αν πας να πλησιάσεις το καλοκαίρι, έρχονται αμέσως σεκιουριτάδες και σε απομακρύνουν. Μέχρι και βατραχανθρώπους έχουν για την προστασία τους», μας λέει η ιδιοκτήτρια του σουβλατζίδικου. Λίγες είναι οι καταγγελίες που φτάνουν στις αρμόδιες υπηρεσίες. Εξάλλου τα πρωτόκολλα κατεδάφισης συνήθως δεν εκτελούνται. Η περίπτωση του μιντιάρχη Μίνωα Κυριακού που καταδικάστηκε πρωτόδικα σε ποινή φυλάκισης 48 ετών και κατέβαλε χρηματική ποινή ύψος 100.000 ευρώ για πολεοδομικές παραβιάσεις και παραβιάσεις του νόμου περί αιγιαλού στην οικία του στον Άγιο Αιμιλιανό, είναι από τις ελάχιστες που έφτασαν μέχρι τη Δικαιοσύνη.

Ο άναρχος και βαθιά ελιτίστικος τουριστικός χαρακτήρας θα συμπληρωθεί οσονούπω με την κατασκευή του τεράστιου συγκροτήματος «Porto Helli Collection» που υλοποιεί η Dolphin Capital Investors Limited στον Άγιο Παντελεήμονα υπό τη διαχείριση της αλυσίδας Aman Resorts. Η επένδυση ύψους 150 εκατ. ευρώ αρχικά έφτασε συνολικά τα 600 εκατ. Θα περιλαμβάνει ξενοδοχειακή μονάδα, επαύλεις, ανεξάρτητες παραθαλάσσιες βίλες και γήπεδο γκολφ. Προφανώς θα περιλαμβάνει και μηχάνημα αφαλάτωσης, αφού από την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων ο υδροφόρος ορίζοντας έχει εξαντληθεί, και το νερό στην περιοχή όχι απλώς δεν πίνεται αλλά δύσκολα κάνει και για κάποια άλλη χρήση. Το real estate δίνει και παίρνει, και φαίνεται ότι παρά την κρίση εξακολουθεί να είναι κερδοφόρο, στο Κρανίδι τουλάχιστον, γιατί στην υπόλοιπη χώρα οι κατασκευές βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση. Ενδεικτικά, την επωνυμία που συναντούσαμε ανά χιλιόμετρο στην Ερμιονίδα, τη «Γούτος Α.Ε.», τη βρήκαμε και στη διεκδίκηση της αξιοποίησης της έκτασης του αεροδρομίου στο Ελληνικό με πρόταση που κατατέθηκε στις 11 Οκτωβρίου.

«Άλλαξε χέρια η παραλιακή έκταση. Εδώ είναι εγκατεστημένοι όλοι οι πλούσιοι της Ελλάδας και πολλές από τις κατοικίες τους ανήκουν σε οφσόρ εταιρείες. Ο Βαρδινογιάννης, ο Κυριακού, ο Μαυρολέων, ο Λιβανός και πολλοί ακόμη. Βέβαια, οι οφσόρ είναι νόμιμες. Απλά δεν ελέγχονταν. Το ΣΔΟΕ ερχόταν εδώ και έψαχνε τα μικρομάγαζα. Σαν συνέπεια πάντως η αξία γης ανέβηκε πολύ ψηλά, ώστε να μην είναι προσιτή στους ντόπιους και να ιδιωτικοποιηθεί μέρος της παραλίας. Η περιοχή έχει συγκεντρώσει τους πιο πλούσιους ανθρώπους της χώρας, αλλά ο δήμος είναι φτωχός. Από τα 1,6 εκατ. ευρώ που έχουμε έσοδα το χρόνο, οι 700.000 πάνε στη ΔΕΗ. Λίγες απ’ αυτές τις οικογένειες έχουν βοηθήσει με δωρεές το Κέντρο Υγείας», μας εξηγεί ο δήμαρχος Δημήτρης Καμίζης και συνειρμικά μού έρχεται στο μυαλό ο Αλ Καπόνε που έστελνε λουλούδια στα θύματά του. Είναι καλό ντιλ. Παίρνεις την παραλία, δίνεις ένα μηχάνημα για υπέρηχους και σου φτιάχνουν και τιμητική πλακέτα.

Από τις 186 εξωχώριες στη ΔΟΥ Κρανιδίου, σήμερα είναι ενεργοποιημένες οι 104 με σχεδόν αποκλειστική δραστηριότητά τους τα ακίνητα. Έδρα τους ορίζουν εξωτικά μέρη όπως τις Βρετανικές Παρθένες Νήσους, τα Νησιά Κέιμαν, τη Μονρόβια της Λιβερίας και πιο συχνά την Κύπρο. Στην ταυτότητα φαίνεται μόνο το πληρεξούσιο δικηγορικό γραφείο που έχει αναλάβει τη συναλλαγή. Συνήθως είναι γνωστά δικηγορικά γραφεία των Αθηνών και του Πειραιά με τη συνδρομή συμβολαιογράφων και ντόπιων και Αθηναίων. Η «τριγωνομετρία» είναι γνωστή. Για παράδειγμα, η Berto Properties Limited με ΑΦΜ 999166589 έχει έδρα το Λονδίνο, έχει προχωρήσει σε 29 πράξεις που σχετίζονται με αγοραπωλησίες ακινήτων σε Πόρτο Χέλι και Ερμιονίδα, με συμβολαιογράφους την Παναγιώτα Πήλια από το Κρανίδι και τον Δημήτρη Μητρέλη από την Αθήνα, ένα «δίδυμο» που θα συναντήσουμε σε πολλές καταγραφές στο υποθηκοφυλακείο Κρανιδίου. Ο τελευταίος μάλιστα είχε καθίσει με 25 άλλους στο εδώλιο του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων για την περιβόητη «υπόθεση Αιξωνή» που αφορούσε παράνομη αγοραπωλησία δασικής και συνεπώς δημόσιας γης στη θέση Αιξωνή στη Γλυφάδα.

Από αυτές λοιπόν τις εταιρείες ορισμένες δεν είχαν ελεγχθεί ποτέ. Από το 2003 μέχρι σήμερα το ποσό που κατέβαλλαν ως φορολογία στην τοπική εφορία κυμαινόταν από 36.000 μέχρι 50.000 ευρώ. Μόνο για το 2010-2011 οι ληξιπρόθεσμες οφειλές για τις συγκεκριμένες εταιρείες εκτιμώνται στα 7 εκατ. ευρώ, πόσο που θα πολλαπλασιαστεί όταν συνυπολογιστούν τα προηγούμενα έτη και βεβαιωθεί η υποχρέωση καταβολής μαζί με τα πρόστιμα για το φόρο 3% επί της αντικειμενικής αξίας των ακινήτων από το 2003 μέχρι το 2009, ο οφειλόμενος ΦΠΑ, ο Φόρος Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας που ίσχυε μέχρι το 2006, το τέλος ακινήτων για τα έτη 2007-2009. Τους τελευταίους μήνες μόνο, αφότου ανακινήθηκε το θέμα με τη συνδρομή του ΣΔΟΕ και του Σώματος Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης έχουν ήδη εισπραχθεί 1,033 εκατ. ευρώ. «Τώρα έχουν αρχίσει οι εισπράξεις αλλά όσα κι αν εισπράξουμε είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στα ποσά που χάθηκαν τόσα χρόνια», μας λέει υπάλληλος της εφορίας στο Κρανίδι. Το κρίσιμο βέβαια είναι να εντοπιστεί η ταυτότητα των ιδιοκτητών, καθώς είναι αφανείς εκ του νόμου. Όσο κι αν όλο το χωριό ξέρει ποιοι είναι, είναι αρκετά περίπλοκο να διασταυρωθούν τα ονόματα στα χαρτιά. «Εφοπλιστές, πολιτικοί και δημοσιογράφοι κρύβονται πίσω από τις οφσόρ» υποστηρίζει η προϊσταμένη της ΔΟΥ Κρανιδίου, Θωμαΐς Μερτίνη. Στο ερώτημα γιατί δεν είχαν ελεγχθεί οι εταιρείες όλα αυτά τα χρόνια απαντά «Τώρα ήρθε η εντολή από το υπουργείο Οικονομικών. Το προσωπικό ήταν ανεπαρκές».

Όντως ήταν και παραμένει υποστελεχωμένη η συγκεκριμένη εφορία. Προβλέπονται οργανικά 21 εφοριακοί υπάλληλοι με ανώτατο όριο κάλυψης ποσοστό 80% επί των οργανικών θέσεων, δηλαδή 17 υπάλληλοι, ενώ αυτή τη στιγμή υπηρετούν εκτός από την προϊσταμένη μόλις 8. Το γεγονός ήταν γνωστό εδώ και χρόνια τόσο στα υποκείμενα της φοροδιαφυγής –των οποίων το έργο διευκολύνθηκε– όσο και στους διώκτες της, δηλαδή το ελληνικό κράτος. Με έγγραφό του προς το υπουργείο Οικονομικών στις 24/09/2008 ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής αναφέρει: «Η ΔΟΥ Κρανιδίου έχει υποχρέωση διενέργειας τακτικών και προσωρινών ελέγχων σε βιβλία Α’ και Β’ κατηγορίας και μέχρι ποσού ακαθόριστων εσόδων 100.000 ευρώ, πλην όμως λόγω έλλειψης προσωπικού και ιδιαίτερα προσωπικού με εμπειρία δεν εξέδωσε ούτε μια εντολή τακτικού προσωρινού ή προληπτικού ελέγχου». Πιο κάτω επισημαίνει: «Η συναλλακτική κίνηση , ο αριθμός αλλά και το μέγεθος των επιχειρήσεων που υπάγονται στην εν λόγω ΔΟΥ ξεπερνούν τα συνήθη όρια των ΔΟΥ Β’ Τάξεως, καθότι στην περιοχή λειτουργούν ικανός αριθμός μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων… εξωχώριες επιχειρήσεις κ.λπ.», και ζητεί την πλήρη επάνδρωση του συνόλου των προβλεπόμενων θέσεων με έμπειρο και αξιόμαχο προσωπικό, διότι «η παράταση της σημερινής κατάστασης στερεί κατά την άποψη μας το υπουργείο Οικονομικών από αξιόλογα έσοδα και καλλιεργεί πονηρές σκέψεις φορολογικής ασυλίας φυσικών και νομικών προσώπων». Το υπουργείο όμως δεν ανταποκρίθηκε. Ίσως γιατί τότε «λεφτά υπήρχαν». Και το 2010 όμως, όταν η Ελλάδα τελούσε πλέον υπό την αιγίδα του ΔΝΤ, και ο κ. Ρακιντζής επανήλθε καταγράφοντας τα ίδια προβλήματα, χρειάστηκε να περάσει ένας ολόκληρος χρόνος για να αποσπαστεί μόλις ένα άτομο προκειμένου να γίνει η ανάθεση αυτών των εταιρειών. Συν τοις άλλοις στη συγκεκριμένη εφορία, εκτός από τις ανέλεγκτες εξωχώριες εταιρείες, εκκρεμούσαν για έλεγχο και καταλογισμό παραβάσεων υποθέσεις με πλαστά-εικονικά φορολογικά στοιχεία αλλά και υπόθεση μεγάλης φορολογικής σημασίας σε βάρος του πρώην υποθηκοφύλακα Μάσσητος. «Η εφορία εκεί ήταν υποστελεχωμένη, αλλά αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία. Χρειάζεται ενίσχυση των μηχανισμών, ίσως και διεθνής συνεργασία», σχολιάζει στο «Έψιλον» ο Λέανδρος Ρακιτζής.

Κάπως έτσι στήθηκε το παιχνίδι, με την αδιαφορία αν όχι συνενοχή της πολιτικής ηγεσίας, την ενδεχόμενη διαφθορά ορισμένων κρατικών υπαλλήλων και την απροθυμία αυτών που σήμερα πρωτοστατούν στη συκοφάντηση και τη συρρίκνωση του Δημοσίου να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους απέναντι σε αυτό. Κι αν το Κρανίδι είναι μια κραυγαλέα περίπτωση, δεν λείπουν αντίστοιχα φαινόμενα στην υπόλοιπη επικράτεια. Στον Πολύγυρο Χαλκιδικής μόνο 3 από τις πολλές οφσόρ που εντοπίστηκαν στην ευρύτερη περιοχή, χρωστούν 23 εκατ. ευρώ στο κράτος – προφανώς πολύ περισσότερα από όσα οφείλουν χιλιάδες νοικοκυριά στη ΔΕΗ, τα οποία βυθίζονται στο σκοτάδι. Στην Κύμη ο έλεγχος μόλις ξεκίνησε και δεν έχει υπολογιστεί ακόμα η έκταση της φοροδιαφυγής και τα οφειλόμενα ποσά. «Όταν υπάρχει πολιτική επιλογή να κάνεις έλεγχο, ο έλεγχος γίνεται. Φτάσαμε στον πάτο και αρχίσαμε να ανεβαίνουμε. Η φοροδιαφυγή είναι ένα σύστημα του “εγώ”, ξεφεύγει από το “εμείς”, το κράτος ως οργανωμένο σύνολο και το αίσθημα δικαίου. Το φορολογικό σύστημα πρέπει να είναι ανταποδοτικό. Να πληρώνουν περισσότερα όσοι έχουν περισσότερα για να φτιάχνονται δρόμοι και νοσοκομεία», μας λέει ο Νίκος Λέκκας, διευθυντής Σχεδιασμού και Συντονισμού Ελέγχων του ΣΔΟΕ.

Κατά τα άλλα η ζωή στην «ελληνική Ριβιέρα», όπως επονομάζει το περιοδικό Tatler την περιοχή, κυλάει κανονικά. Τα παιδιά κάνουν ποδήλατο το απόγευμα στην πλατεία, οι έφηβοι μαρσάρουν με τα μηχανάκια, οι μεγαλύτεροι παίζουν χαρτιά στο καφενείο. Παραπονιούνται γιατί αναγκάζονται να καταθέσουν τις πινακίδες των αυτοκινήτων τους, αφού πλέον δε μπορούν να τα συντηρήσουν, ούτε να καταβάλουν τα προβλεπόμενα τέλη. Νιώθουν όμως μια αυτάρκεια με την αγροτική τους παραγωγή και δεν αγχώνονται όπως οι κάτοικοι στις μεγάλες πόλεις. Οι μετανάστες μαζεύουν τις ελιές για μεροκάματα των 20 ευρώ και επιστρέφουν το μεσημέρι στα μικρά παλιά σπίτια χωρίς θέρμανση που μένουν ανά 5-6 άτομα. Βλέπουν τηλεόραση και κοιμούνται κατά τις 7. Εξάλλου δεν έχουν λεφτά να ξοδέψουν έξω και προτιμούν να ονειρευτούν. Οι οικοδόμοι και οι ελαιοχρωματιστές βολοδέρνουν στα στενά και ψάχνουν για κανένα μεροκάματο. Διηγούνται ιστορίες για τις βίλες που δούλευαν κατασκευάζοντας πισίνες και ελικοδρόμια. Τους ρωτάς για τις οφσόρ, σκάνε ένα σαρκαστικό χαμόγελο και φεύγουν. Είναι πολλά τα λεφτά. Αλλά δεν είναι δικά τους.

Υστερόγραφο: Η αστική τάξη πάει στον (φορολογικό) παράδεισο

Η έννοια της οφσόρ εταιρείας κάποτε φάνταζε εντελώς τεχνοκρατική, πλέον όμως έχει ενταχθεί για τα καλά στην καθημερινότητά μας μαζί με το υπόλοιπο λεξικό της κρίσης. Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή σαφής ορισμός αλλά ως υπεράκτιο χρηματοοικονομικό κέντρο εννοούμε μια επικράτεια με ιδιαίτερα ευνοϊκό καθεστώς φορολογίας και γενικότερα χαλαρό ελεγκτικό πλαίσιο για εταιρείες που έχουν εκεί την έδρα τους αλλά όχι τις δραστηριότητές τους. Οι φορολογικοί παράδεισοι δημιουργήθηκαν μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς οι πλούσιοι αναζητούσαν τρόπους να προστατέψουν την περιουσία τους από τις συγκρούσεις και να μην καταβάλλουν τις έκτακτες φορολογήσεις που απαιτούνταν για την ανοικοδόμηση των χωρών τους. Το Λίχτενσταϊν και η Ελβετία υπήρξαν από τις πρώτες χώρες που προσέφεραν τέτοιες δυνατότητες. Σταδιακά το φαινόμενο γενικεύθηκε. Το 2000 ο ΟΑΣΑ κοινοποίησε λίστα κρατών που έχουν χαρακτηριστεί φορολογικοί παράδεισοι, η οποία περιλαμβάνει από την Ανδόρα και το Μονακό μέχρι τον Παναμά και τη Νήσο του Μαν. Ακριβές και αξιόπιστο νούμερο του συνόλου των ενεργών οφσόρ δεν υπάρχει. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για συνολικά πάνω από ένα εκατομμύριο, από τις οποίες οι 400.000 τουλάχιστον έχουν έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους. Το αμερικάνικο Κογκρέσο παλιότερα υπολόγιζε ότι από αυτή την πρακτική χάνονταν έσοδα που αντιστοιχούσαν στο 1/3 του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού.

Το ελληνικό κράτος αποπειράθηκε πρώτη φορά να ασχοληθεί με τις εξωχώριες εταιρείες με το νόμο 3091/2002. Με τη νομοθεσία εκείνης της περιόδου ορίστηκε η φορολογική αντιμετώπιση των οφσόρ εταιρειών, και συγκεκριμένα προβλέφθηκε η φορολόγηση ακινήτων που ανήκουν σ’ αυτές τις εταιρείες, η τήρηση βιβλίων και στοιχείων, η μη αναγνώριση δαπανών από και προς αυτές κ.λπ. Τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. Πολλές εξωχώριες εταιρείες δραστηριοποιούνται στον τομέα των ακινήτων, καθώς μ’ αυτό τον τρόπο δεν υπάρχει τεκμήριο απόκτησής τους, ενώ στην οποιαδήποτε μεταβίβαση ο νέος ιδιοκτήτης αποκτά απλώς το μετοχικό πακέτο της εταιρείας και δεν καταβάλλονται οι αναλογούντες φόροι, ενώ σε περίπτωση διαζυγίου αποφεύγεται η διεκδίκηση, όπως και σε περίπτωση οφειλών από άλλες επιχειρήσεις του ιδιοκτήτη. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι 3.500 ακίνητα στα Βόρεια Προάστια, σε κοσμοπολίτικα νησιά και παραθεριστικά θέρετρα ανήκουν σε οφσόρ, πληρώνοντας στο ελληνικό Δημόσιο, το έτος 2010, ποσό που δεν ξεπερνούσε τα 10 εκατ. ευρώ σε φόρους. Την ίδια χρονιά η νομοθεσία αυστηροποιήθηκε ορίζοντας ότι οι εξωχώριες εταιρείες είτε θα έπρεπε να μεταβιβάσουν σε φυσικά πρόσωπα τα ακίνητα που διέθεταν, είτε να καταβάλουν φόρο 15% επί της αντικειμενικής αξίας τους για 6 χρόνια. Δεν υπάρχει ασφαλές νούμερο για τον αριθμό των υπεράκτιων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Το ΣΔΟΕ έχει αποστείλει σχετικό αίτημα στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και περιμένει απάντηση. Ορισμένοι μιλούν ακόμα και για 10.000. Σύμφωνα με παλιότερο δελτίο του Χρηματιστηρίου Αθηνών, πάντως, εταιρείες από μόνο 7 φορολογικούς παραδείσους κατείχαν μετοχές αξίας 3 δισ. ευρώ.

Διαβάστε:

• David Ricardo, Αρχές πολιτικής οικονομίας και φορολογίας, εκδόσεις Παπαζήση, 2002. Κλασικό ανάγνωσμα για μια πλήρη εισαγωγική εποπτεία της πολιτικής οικονομίας αλλά και των αρχών που διέπουν τα φορολογικά συστήματα. Όσο κι αν έχουν περάσει πολλά χρόνια οι βασικοί μηχανισμοί παραμένουν ίδιοι
• Δουβής Παναγιώτης, Off shore δραστηριότητες, έκδοση του ιδίου, 2008. Μια εξονυχιστική μελέτη για τις δομές, τα κέντρα, τις δραστηριότητες και τη νομοθεσία των υπεράκτιων εταιρειών και ταυτόχρονα μια χαρτογράφηση του εθνικού και διεθνούς τοπίου