Φυσικά και μπορεί κανείς να ξεχωρίσει και να απολαύσει τη μουσική αποκομμένη από το χώρο και το χρόνο στον οποίο αυτή δημιουργήθηκε. Όταν όμως προσπαθήσεις να ανακαλύψεις τις ρίζες της και να ψηλαφήσεις τα χαρακτηριστικά της δεν μπορεί παρά να εξετάσεις και το κοινωνικό περιβάλλον που την ανέδειξε. Λίγες μουσικές σκηνές συνδέθηκαν τόσο έντονα με την πόλη τους και την ιστορία της, και αντίστροφα λίγες πόλεις κατάφεραν για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα να διατηρήσουν τα χαρακτηριστικά της μουσικής τους όσο το Detroit και το ροκ κίνημα που δημιούργησε.

Το Ντιτρόιτ, η μεγαλύτερη πόλη της πολιτείας του Μίσιγκαν υπήρξε τον 20ό αιώνα, και ειδικά στο πρώτο μισό του, η ναυαρχίδα της αμερικανικής βαριάς βιομηχανίας. Έγινε γνωστό για την παραγωγή αυτοκινήτων, με τις τρεις μεγάλες αμερικάνικες εταιρίες (Ford, General Motors, Chrysler) να έχουν εργοστάσια στην περιοχή, γεγονός που της έδωσε και το προσωνύμιο Motor City ή Motor Town. Υπήρξε όμως και σημαντικό βιομηχανικό κέντρο επεξεργασίας μετάλλων. Η βιομηχανία του αυτή αναπτύχθηκε όπως αναμενόταν στα χρόνια των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, όταν και έγινε αποφασιστικής σημασίας για τον εφοδιασμό του αμερικανικού στρατού (ονομάστηκε για το λόγο αυτό «The Great Arsenal Of Democracy»). Όπως ήταν φυσικό, η γρήγορη εκβιομηχάνιση της περιοχής οδήγησε τάχιστα και την ανάπτυξη της εργατικής τάξης, τόσο των λευκών όσο και των μαύρων κατοίκων της περιοχής.

Καθόλου αναπάντεχα, για να φτάσουμε στο ροκ του Ντιτρόιτ πρέπει να περάσουμε και μέσα από την ιστορία των μαύρων της περιοχής. Ήδη από το 1910 εντοπίζεται μεσαία τάξη εντός της μαύρης κοινότητας, η οποία ήταν στην οξύμωρη θέση να έχει από τη μία την οικονομική δύναμη που θα την αναδείκνυε σε ένα ικανό καταναλωτικό κοινό, από την άλλη όμως να εξακολουθεί να βρίσκεται εγκλωβισμένη στους περιορισμούς του ρατσισμού και τα περιορισμένα αγαθά στα οποία είχε πρόσβαση. Ειδικά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου τόσο η οικονομία της πόλης άρχισε να καταρρέει όσο και οι κοινωνικές αλλαγές και το κίνημα των ανθρώπινων δικαιωμάτων ισχυροποιούνταν, η πόλη του Ντιτρόιτ βίωνε όλο και περισσότερο τις διαμάχες μεταξύ του μαύρου και του λευκού πληθυσμού της. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’60 στην πόλη σημειώνονταν διαρκώς αψιμαχίες μεταξύ των μαύρων (και κυρίως νεαρών) κατοίκων της και αστυνομικών περιπόλων, που με βιαιότητα και εμφανή ρατσιστική διάθεση διεύθυναν την περιοχή. Η ένταση αυτή θα οξυνθεί με δραματικά αποτελέσματα στην εξέγερση του Ιουλίου του 1967, όπου με αφορμή έναν αναίτιο αστυνομικό έλεγχο που οδήγησε σε συλλήψεις θα ξεσηκωθεί ο μαύρος πληθυσμός της πόλης και αιματηρά επεισόδια θα ξεσπάσουν με απολογισμό 43 νεκρούς, 1.189 τραυματίες και πάνω από 7.000 συλλήψεις. Η στιγμή αυτή θεωρείται κομβική για τη μετέπειτα κοινωνική εξέλιξη του Ντιτρόιτ.

Η αποτύπωση της δύναμης του μαύρου πληθυσμού στη μουσική θα επισφραγιστεί το 1960 με την ίδρυση της Motown. Η εταιρεία, που πήρε το όνομά της από το συνδυασμό των λέξεων Motor Town, υπήρξε δημιούργημα του Berry Gordy, ενός μαύρου βετεράνου του πολέμου της Κορέας που είχε βρεθεί στην πόλη αναζητώντας εργασία. Ο Gordy γρήγορα έπιασε επαφές με τα τοπικά soul ταλέντα όπως ο Jackie Wilson και ο Smokey Robinson, για τους οποίους συνέθεσε τραγούδια και με τα χρήματα που κέρδισε από τα δικαιώματα έχτισε το δικό του στούντιο (Hitsville U.S.A.) και τη δισκογραφική του εταιρεία. Η Motown θα δημιουργήσει τη δική της σχολή στη σόουλ μουσική που θα απευθύνεται ουσιαστικά στη μαύρη μέση τάξη, αποτελώντας μία ευχάριστη μουσική μακριά από το παρελθόν των μπλουζ, που πάντοτε θύμιζε τα χρόνια της σκλαβιάς, αλλά προσαρμοσμένη στο κοινωνικό στάτους και καλύπτοντας τις ανάγκες των μαύρων καταναλωτών στη δεκαετία του ’60. Σε μεγάλο βαθμό μάλιστα με συγκροτήματα όπως οι Marvelettes, οι Jackson 5, οι Miracles και οι Supremes εκεί θα τεθούν και τα θεμέλια της ποπ μουσικής για τα επόμενα χρόνια. Πέρα από τη Motown, σημαντικότατοι στην επιρροή τους για τη funk μουσική και την εξερεύνησή της σε όλα της τα ροκ και ψυχεδελικά όρια, θα αποδειχθούν οι Parliament/Funkadelic του George Clinton, που και μόνο για τον τίτλο του άλμπουμ τους Free Your Mind And Your Ass Will Follow θα μπορούσε να τους δοθούν τα κλειδιά της πόλης.

Η έντονη δημιουργικότητα της μαύρης μουσικής ήταν και ο ένας από τους δύο παράγοντες που θα επηρεάσουν το ύφος και του «λευκού» ροκ που θα ακολουθήσει από τη μέση της δεκαετίας του ’60 και μετά. Ο άλλος θα είναι η γενικότερη κοινωνική αναταραχή που θα ξεσπάσει σε όλα τα επίπεδα στην Αμερική την εποχή εκείνη, με μέτωπα να ανοίγουν από φοιτητές και εργαζομένους, μαύρους και λευκούς, με βασικό κορμό το αντιπολεμικό κίνημα και αυτό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (με κύριους άξονες τον αγώνα κατά του ρατσισμού και υπέρ της γυναικείας χειραφέτησης) αλλά με κλαριά που εκτείνονταν σε πολύ πιο ιδιαίτερα θέματα, όπως η σεξουαλική απελευθέρωση, η ανεξιθρησκία, η αμφισβήτηση θεσμών και αξιών των προηγούμενων κοινωνιών. Η συνεχής και απότομη πτώση του βιοτικού επιπέδου της εργατικής τάξης στο Ντιτρόιτ, λόγω της εξασθένησης της βιομηχανίας του και της χειροτέρευσης των συνθηκών εργασίας θα δημιουργήσει μία εκρηκτική ατμόσφαιρα στην πόλη, η οποία θα αποτυπωθεί και στη μουσική. Από τα μέσα της δεκαετίας και μετά, το rock του Ντιτρόιτ θα είναι συνώνυμο με την ένταση, τις δυνατές κιθάρες, τις ακραίες συναυλίες, το μίγμα σόουλ και μπλουζ ήχων, χαρακτηριστικά που θα θέσουν τις βάσεις για τη σκληρή μουσική στο μέλλον και θα ορίσουν σε μεγάλο βαθμό αυτό που ονομάζουμε αμερικάνικο χαρντ ροκ των 70s. Καθόλου τυχαία, ένα από τα πιο διάσημα μουσικά περιοδικά παγκοσμίως, το Creem, γεννήθηκε για να περιγράψει αυτόν ακριβώς τον ήχο της πόλης και κατ’ επέκταση να γίνει το έντυπο που θεωρείται ότι πρωτοανέφερε εγγράφως τους όρους «punk rock» και «heavy metal».

Οι garage ημέρες [1]

Αν και η πρώτες rock επιτυχίες που προήλθαν από την περιοχή αυτή υπήρξαν τα θρυλικά rock ‘n roll τραγούδια Rock Around The Clock του Bill Halley και Runaway του Del Shannon, είναι αυτό που πλέον συνηθίζεται να ονομάζουμε «garage rock», που στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’60 σήκωσε όλη την πόλη στο πόδι. Σηματοδοτώντας τη μελλοντική πορεία του ήχου της περιοχής, στο Ντιτρόιτ (μαζί ίσως με το Τέξας) θα βρούμε μερικές από τις πιο φασαριόζικες αλλά και μερικές από τις πιο soul εκδοχές του είδους. Αργότερα οι δύο αυτοί ήχοι θα συνδεθούν αδιαίρετα, στην πρώτη φάση, όμως είναι σχετικά εύκολο να ξεχωρίσει κανείς τους Terry Knight & The Pack (με τη διασκευή στο I Who Have Nothing να είναι στις μεγαλύτερες επιτυχίες τους), τους Detroit Wheels του Mitch Ryder και τους ? & The Mysterians, σε σχέση με τους πιο σκληρούς πρωτο-punk ήχους των Stooges, MC5, Amboy Dukes, The Up, The Rationals. Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι θρυλικοί Αυστραλοί garage punks Radio Birdman, ιδρύθηκαν από έναν κάτοικο του Ντιτρόιτ, ακολουθώντας τις διδαχές και την κληρονομιά των προαναφερθέντων συγκροτημάτων. Κυρίως η εκτός κάθε κανόνα μουσική και εμφάνιση της παρέας του Iggy Pop μαζί με την δεδηλωμένη επαναστατικότητα των MC5 (το όνομά τους σήμαινε Motor City Five) παραμένουν τα δύο από τα τρία σημεία αναφοράς του ροκ του Ντιτρόιτ, και όχι μόνο. Ειδικά μάλιστα οι τελευταίοι ανέπτυξαν εμπράκτως την επαναστατικότητά τους με δεδηλωμένη αντικαθεστωτική και εν γένει αριστερή αντίληψη, παίζοντας δωρεάν σε συναυλίες πολιτικής διαμαρτυρίας, ιδρύοντας τους Λευκούς Πάνθηρες, κατά αντιστοιχία και σε συμπαράσταση των Μαύρων Πανθήρων, υπερασπιζόμενοι από στίχους και δηλώσεις τους τις ατομικές ελευθερίες και γενικότερα υπό την καθοδήγηση του ακτιβιστή John Sinclair αποτελούσαν τον τέλειο συνδυασμό πολιτικής παρέμβασης και μουσικής έντασης. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι ο ήχος της πόλης αυτής σχεδόν σε καμία περίπτωση (εξαιρώντας ίσως τους SRC) δεν εξελίχθηκε από το garage στην ψυχεδέλεια, όπως σε άλλες πολιτείες της Αμερικής. Αντίθετα προχώρησε σκληραίνοντας και διαμορφώνοντας το νέο χαρντ ροκ ήχο.

Το χαρντ ροκ

Το έντονο σόουλ στοιχείο της πόλης δεν άργησε να ενταχθεί οργανικά μέσα στο σκληρό ροκ του Ντιτρόιτ. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’60 και για όλη την επόμενη δεκαετία συγκροτήματα και καλλιτέχνες όπως οι Bob Seger, Frijid Pink, Alice Cooper, (όταν ακόμα ήταν συγκρότημα και όχι one man show), Brownsville Station, Ted Nugent, Frost, Detroit (η συνέχεια των Detroit Wheels), ακόμα και οι Cactus, που ενώ η φήμη τους περιστρέφονταν γύρω από τις φίρμες των πρώην μελών των καλιφορνέζων Vanilla Fudge είχαν κατά το ήμισυ κάτι από Ντιτρόιτ. Όμως ως χαρακτηριστικό δείγμα, έκτοτε τρίτο σημείο αναφοράς της μουσικής του Μίσιγκαν και συγκρότημα απόλυτα ταυτισμένο με την καταγωγή του, αναδεικνύονται οι Grand Funk Railroad. Προερχόμενοι μέσα από τις στάχτες των Terry Knight & The Pack αλλά και με τα μέλη τους να συμμετέχουν κατά καιρούς και σε προγενέστερα τοπικά σχήματα, κατάφεραν, ειδικά στην πρώτη τους μορφή, να εκφράσουν καλύτερα από τον καθένα το δυναμισμό, την επιθετικότητα και τη –μακριά από εμπορικούς συμβιβασμούς– νοοτροπία του χαρντ ροκ, προτού αυτό προλάβει να εκφυλιστεί. Όρισαν δε, μαζί με τους παλαιότερους Cream και Blue Cheer, τη μορφή του power trio.

Η ροκ σκηνή της πόλης σήμερα

Πρωτοπόρα πόλη πάντοτε στους σκληρούς ήχους, το Ντιτρόιτ έγινε σημαντική σκηνή τόσο στη «σκληροπυρηνική» πανκ όσο και την τέκνο μουσική. Για διαφορετικούς λόγους τα δύο αυτά είδη ξεφεύγουν από τους σκοπούς αυτού του αφιερώματος. Αυτοί όμως που δε θα μπορούσαν με τίποτα να λείπουν, όχι μόνο γιατί πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα σύγχρονα ονόματα (όσο ήταν ενεργοί έστω) αλλά και γιατί επανέφεραν το πνεύμα του Ντιτρόιτ στην παγκόσμια σκηνή είναι οι White Stripes. Επαναφέροντας τη μουσική στα βασικά της συστατικά και εμπνεόμενοι φανερά από τη μουσική της δεκαετίας του ’60, οι White Stripes έχουν καταφέρει αυτό που οι πρόγονοί τους δυσκολεύτηκαν να πετύχουν, να δώσουν δηλαδή στο σκληρό, «βρόμικο» ήχο τους την κατάλληλη εμπορική χροιά που τους ανέδειξε σε ένα εκ των κορυφαίων συγκροτημάτων των τελευταίων δεκαετιών, και τον Jack White, ειδικότερα, σε σύγχρονο μουσικό ηγέτη.