Ναι, είμαστε όμοιοι, μόνον που δεν το ξέρουμε ή το αγνοούμε ή καλύτερα κάνουμε ότι το αγνοούμε. Αυτή είναι η καταφατική απάντησή μου στην ερώτηση της παράστασης χορού της ομάδας Cοmagnie Mpta που δόθηκε στις 15-17 Ιουνίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών 2013 στο χώρο «Η» της Πειραιώς 260, και η οποία έπαιξε ήρεμα και με σιγουριά πάνω στη σκηνή με τα όρια της κοινώς παραδεδεγμένης έννοιας της «αρτιμέλειας» και της επίσης κοινώς επονομαζόμενης «αναπηρίας». Η παράσταση αυτή αποτέλεσε ακόμη μία επιβεβαίωση της ικανότητας των παραστατικών τεχνών να μετουσιώνουν γνωστές εικόνες σε άγνωστα σύμβολα , να σπάνε και να καταλύουν βαθιά ριζωμένα πρότυπα και αντιλήψεις από το πρώτο δευτερόλεπτο της αντιμετώπισής τους από τον θεατή.

Τρεις χορευτές επί σκηνής, μία γυναίκα και δύο άντρες, σύνολο πέντε πόδια. Γιατί ο ένας εκ των δύο ανδρών χορευτών είχε (;) ένα πόδι. Μόνο που κανείς δεν το έβλεπε ή μάλλον κανείς δεν αντιλήφθηκε αυτή την έλλειψη ως αναπηρία, όπως θα την αντιλαμβανόταν εάν τον ίδιο άνθρωπο τον έβλεπε να περπατά στο δρόμο. Ούτε κανείς αντιλήφθηκε, εξ αντιδιαστολής, την αρτιμέλεια των υπόλοιπων χορευτών, η οποία αποχαρακτηρίστηκε με τη χρήση βακτηριών τόσο από τον διαφορετικό χορευτή όσο και από τον επονομαζόμενο όμοιό μας. Και βέβαια με την επί σκηνής έμπνευση του έρωτα προς τον διαφορετικό χορευτή από τη σαγηνευτική χορεύτρια, εξίσου μάλιστα ή και περισσότερο από ό,τι προς τον όμοιό μας.

Όταν η τέχνη σπάει τα πρότυπα της ομορφιάς και κάνει όμορφο ό,τι θεωρούσαμε άσχημο, σίγουρα χαράσσει νέες συντεταγμένες στις αισθητικές και ιδεολογικές μας αντιλήψεις. Όταν όμως η τέχνη ανατρέπει τη συνηθισμένη και τόσο κομβική διάταξη των εννοιών «λειτουργικός» και «μη λειτουργικός», ανάπηρος και αρτιμελής, τότε επαναπροσδιορίζει όχι απλώς τον τρόπο που σκεφτόμαστε και συλλαμβάνουμε τα φαινόμενα αλλά δομικότερα, πυρηνικά στοιχεία του ίδιου του εαυτού και της ύπαρξής μας. Τότε είναι που τα ερωτήματα τα οποία τίθενται είναι δραστικότερα: είμαι άραγε αρτιμελής; Τι είναι –ίσως– η αρτιμέλεια; Γιατί να διαφέρω από τον διαφορετικό και να μην είμαι εγώ ο διαφορετικός από τον οποίο διαφέρουν οι ανόμοιοί μου ή γιατί να μην είμαστε όλοι ίδιοι;

Στην παράσταση της ομάδας των Cοmpagnie Mpta o ήχος και η χρήση επιβοηθητικών μέσων κίνησης ισοδυναμούσε με τον ήχο, τη θέα και τη χρήση των μελών του ίδιου του ανθρώπινου σώματος. Τα φυσικά μέλη και τα τεχνητά επιβοηθητικά της κίνησης αντικείμενα ακροβατούσαν συνεχώς ανάμεσα στην ιδιότητά τους ως λειτουργικών και διακοσμητικών στοιχείων. Οι τέσσερις βακτηρίες, φερόμενες από τους δύο άνδρες χορευτές καθώς εισέρχονταν ως ζευγάρι στη σκοτεινή σκηνή κατά την έναρξη της παράστασης και κινούνταν ρυθμικά, έκαναν αμέσως το βλέμμα του θεατή να δει αλλιώς: οι βακτηρίες ως μαγικό ραβδί που άλλαζε αυτοστιγμεί την όρασή μας.

Ήταν και αυτή η αισθητικά όμορφη, αγγίζουσα το πεδίο της γλυπτικής, συμπλοκή των ποδιών των χορευτών μεταξύ τους, κατά τρόπο που ο χορευτής με το ένα πόδι να αποτελεί κάθε στιγμή μια φυσική συνέχεια και λειτουργική και αισθητική ενότητα με τους άλλους δύο χορευτές, παρουσιάζοντας είτε μαζί και οι τρεις είτε ανά δύο, ποικιλόμορφα ροντενικά συμπλέγματα ανθρώπινων σωμάτων... Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πάνω στη σκηνή εμφανίζονταν όλοι αδιαίρετοι, ο ένας συμπλήρωμα του άλλου μέσω και διά της φυσικής κατάστασής του. Η μία φυσική κατάσταση συμπλήρωνε την άλλη και καθεμία είχε, καθώς ο χορός εξελισσόταν, την ανάγκη της αντίθετής της για να ολοκληρωθεί, ώστε τελικά το αντίθετο έπαυε να είναι αντίθετο και γινόταν συμπληρωματικό.

Αυτά επάνω στην μαγική σκηνή. Έξω όμως από τον κλειστό χώρο «Η» της Πειραιώς 260 το ερώτημα αποκτούσε ακόμη σημαντικότερες διαστάσεις: σε έναν κόσμο και με μια ζωή ακροβατούσα ανάμεσα στην ασφάλεια και την ανασφάλεια, στην οποία η δήθεν εγγυημένη από γεννήσεως «αρτιμέλειά μας» διακυβεύεται ποικιλοτρόπως και συνεχώς –αρκεί να πάρουμε μόνο τη βασική πηγή κινδύνου των αυτοκινούμενων οχημάτων–, μπορούμε και δικαιούμαστε να χωρίζουμε με κάθετη γραμμή αυτούς που έχουν όλες τις κινητικές δυνατότητες που παρέχει η φύση και αυτούς που δεν τις έχουν;

Εφόσον ζούμε καθημερινά στην κόψη του ξυραφιού δεν θα ήταν πιο συνεπές και ώριμο να επαναπροσδιορίσουμε την κίβδηλη σιγουριά του «εγώ είμαι καλά και είμαι κανονικός» και της οποίας η άλλη όψη είναι ο εξίσου νόθος οίκτος για τους διαφορετικούς –τους όμοιους με τον χορευτή της παράστασης Νous sommes pareil– και να αντιληφθούμε το φαινόμενο της κινητικής λειτουργικότητας πιο σφαιρικά; Στον κόσμο της σκηνής στην παράσταση αυτή πραγματοποιήθηκε μια τέτοια ολοποίηση των φαινομένων. «Είμαστε όλοι ίδιοι» μας πρότειναν με αρμονία και γλυκήτητα οι Cοmpagnie Mpta υπό τους ήχους ρεμπέτικων τραγουδιών, το φως μίας λάμπας και μερικών καθισμάτων, χωρίς υπερβολική προσπάθεια να μας πείσουν γι’ αυτό και χωρίς αισθητισμούς. Ελπίζουμε αυτή η μετατόπιση/μεταμόρφωση να πραγματοποιηθεί σύντομα και στον κόσμο του μυαλού μας.