Δεν πρόλαβε να περάσει εικοσαετία από τότε που Φ. Φουκουγιάμα εντυπωσίαζε με το βιβλίο του για το Τέλος της Ιστορίας. Τότε, που η πτώση του Τείχους του Βερολίνου φάνταζε να κλείνει την παρένθεση που άνοιξε η Οκτωβριανή Επανάσταση. «Το σάπιο σύστημα, εκεί που σάπιζε, ξανατονώθηκε». Όσοι οραματίστηκαν την υπέρβασή του, όσοι νόμιζαν πως η Ιστορία δουλεύει για την πραγμάτωση των οραμάτων τους, την έβλεπαν να τους ξαποστέλνει «για σέρβις και για χαμόμηλο».

Ο καπιταλισμός θριάμβευε και αποδεικνυόταν ως η μόνη ρεαλιστική μορφή κοινωνικής συγκρότησης. «Το πραγματικό είναι και λογικό», και κατά συνέπεια διαψεύδονταν μουχλιασμένες θεωρητικές κατασκευές, όπως «καπιταλιστική εκμετάλλευση», «καπιταλιστικές κρίσεις», «ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις», «κοινωνικές εκρήξεις», «πάλη των τάξεων».

Εντούτοις, και παρά τις θριαμβολογίες, ούτε αυτό που εμφανιζόταν σαν λογικό (η εξάλειψη των κοινωνικών αντιθέσεων) κατάφερε να γίνει πραγματικό, ούτε το πραγματικό (η όξυνσή τους, τελικά) πείθει για λογικό, στο πλαίσιο, βέβαια, των αναλύσεων των ιδεολογικών εκφραστών που νίκησαν στον Ψυχρό Πόλεμο.

Με τη διάψευση αυτών των βεβαιοτήτων καταπιάνεται ο Γιάννης Τσαφογιάννης, με αφορμή το ξέσπασμα της διεθνούς οικονομικής κρίσης, που εκδηλώνεται και στη χώρα μας, με διαστάσεις τέτοιες, που υποχρεώνουν τον ελληνικό καπιταλισμό να προσφύγει στη στήριξη από διεθνή οικονομικά κέντρα.

Ο συγγραφέας επιχειρεί να απαντήσει σε ερωτήματα που αναδεικνύονται ως κυρίαρχα για την κατανόηση αυτών των εξελίξεων. Πώς φτάσαμε ως εδώ; Πού βαδίζουμε; Και στην προσπάθειά του αυτή προχωράει σε αναλύσεις με εξαιρετικά απλό και κατανοητό τρόπο γραφής, καθιστώντας το βιβλίο προσιτό σε καθέναν που δεν διαθέτει ειδικές οικονομολογικές γνώσεις.

Η καπιταλιστική κρίση προβάλλει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ως συνέπεια της αναδιάταξης δυνάμεων μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κέντρων, των ορίων που αντιμετωπίζει ο ανταγωνισμός της κατ’ ευφημισμόν «ελεύθερης αγοράς» σε συνθήκες κυριαρχίας των καπιταλιστικών ολιγοπωλίων, τελικά ως απόληξη της συσσώρευσης αντιθέσεων σε παγκόσμια κλίμακα και της χρεοκοπίας του νεοφιλελεύθερου μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης.

Μέσα από την κρίση προβάλλει απειλητική η υπαγωγή των ασθενών κρίκων της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας ακόμα και στον άμεσο έλεγχο από τις ισχυρές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας και για την περίπτωση της Ελλάδας. Αν και η παρεξηγήσιμη αναφορά –ακόμα και στον υπότιτλο του βιβλίου– της έννοιας του «προτεκτοράτου» δεν σημαίνει αποδοχή και της άποψης περί «εξαρτημένου και καθυστερημένου» ελληνικού καπιταλισμού.

Άλλωστε, τις σελίδες του βιβλίου διατρέχει η σαφή τοποθέτηση υπέρ της ανάγκης αντικαπιταλιστικής διεξόδου, ως της μόνης δυνατής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που θέτει η κρίση στον σύγχρονο ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό.